îãíåííî¿ çì³¿ (1977) ³ ïî öüîìó.
     „îðå÷íî íàâåñòè òóò ñëîâà ãðàôà ‹îð³ñ-Œåë³êîâà,  ßêîãî  ìè
çãàäóâàëè  â  ïîïåðåäíüîìó  ðîçä³ë³.  ‚³í ââàæàâ, ùî ðîñ³éñüêèé
óðßä, íà æàëü, íå çì³íèâñß ç ìèíóëîãî ñòîë³òòß:
     "³äîëàøíà àòüê³âùèíî!  —è  íàñòàíå  òàê  äîâãîî÷³êóâàíèé
÷àñ,  êîëè îñ³ß, ßê ³ ³íø³ êðà¿íè, âèñëîâëþâàòèìå ñâî¿ ïîãëßäè
é ïåðåêîíàííß ïóáë³÷íî é â³ëüíî, ãîâîðèòè ïðî  ñâî¿  äóìêè  áåç
ðèçèêó  áóòè  âíåñåíèì  ó  ñïèñîê  çàòßòèõ  ðåâîëþö³îíåð³â  àáî
ðóéíà÷³â  îñíîâ  äåðæàâè?"  (‹îð³ñ-Œåë³êîâ.   Šîíñòèòóö³ß.   --
‹îíäîí, 1893).
     àãàòî  õòî  íà  ‡àõîä³,  çäàºòüñß, íå óñâ³äîìëþº òîãî, ùî
ñüîãîäí³ â  ñâ³ò³  ³ñíóþòü  íå  êîìóí³ñòè÷í³  äåðæàâè,  à  ëèøå
ñîö³àë³ñòè÷í³  ðåñïóáë³êè.  ðè  ñîö³àë³çì³  êîæåí  îòðèìóº  çà
ñâî¿ìè çàñëóãàìè, à ïðè êîìóí³çì³ êîæåí îòðèìóâàòèìå çà  ñâî¿ìè
ïîòðåáàìè.  Žäíàê ëþäè ìóñèòèìóòü ïðàöþâàòè áåçêîøòîâíî. •îðîø³
õðèñòèßíñüê³ é  áóää³éñüê³  ìîíàñòèð³  ìîæóòü  áóòè  ïðîòîòèïîì
òàêîãî ñóñï³ëüñòâà. ðîòå êîìóí³çì çàëèøàòèìåòüñß óòîï³ºþ, ïîêè
ëþäñüêà   ïðèðîäà   ðàäèêàëüíî  íå  çì³íèòüñß  â³ä  åãî¿çìó  äî
àëüòðó¿çìó.   ³ßêà   òàºìíà   ïîë³ö³ß   íåñïðîìîæíà   ñòâîðèòè
êîìóí³ñòè÷íîãî  ñóñï³ëüñòâà ³ çàì³íèòè "ß" íà "ìè" -- öå ìóñèòü
çä³éñíèòè ñàìà ëþäèíà.
     åçóìîâíî, ùî òðóäßù³ ‡àõîäó  íåàáèßê  âèãðàëè  â³ä  ïîßâè
‹åí³íà,   íàâ³òü   æèâó÷è  ïðè  êàï³òàë³çì³.  ‘òðàõ  ïåðåä  III
²íòåðíàö³îíàëîì  ï³ñëß  †îâòíåâî¿  ðåâîëþö³¿  çìóñèâ  á³ëüø³ñòü
êàï³òàë³ñòè÷íèõ  óðßä³â  ââåñòè  ð³çí³  ñîö³àëüí³  ïðèâ³ëå¿ äëß
òðóäßùèõ êëàñ³â, ïî÷èíàþ÷è ç ãðîøîâî¿ äîïîìîãè ïî áåçðîá³òòþ  ³
áåçïëàòíîãî ìåäè÷íîãî îáñëóãîâóâàííß ïåíñ³îíåð³â äî áåçïëàòíîãî
ìîëîêà äëß øêîëßð³â.
     ‘âßòåííèêè  íå  ìîæóòü  çáàãíóòè,  ÷îìó ò³ ñàì ìóäðåö³, ùî
â³òàëè  íàðîäæåííß  ²ñóñà,  íàä³ñëàëè   ïðèâ³òàííß   àäßíñüê³é
ðåñïóáë³ö³.  ‡  öüîãî ïðèâîäó ñë³ä çàçíà÷èòè, ùî âåëèê³ ìóäðåö³
‘õîäó ö³ëêîâèòî áåçïðèñòðàñí³  é  íàäàþòü  âèäèìó  ÷è  íåâèäèìó
ï³äòðèìêó   ò³é   ñèñòåì³,  ùî  çäàòíà  ïåâíîãî  ÷àñó  ï³äíåñòè
ìîðàëüíèé  ³  ³íòåëåêòóàëüíèé  ð³âåíü   ëþäñòâà.   ‚îíè   äîáðå
óñâ³äîìëþþòü,   ùî   íîâèé   ä³ì  íå  ìîæíà  çâåñòè  íà  âåòõèõ
ï³äâàëèíàõ.
     ‘ë³ä íàãîëîñèòè ùå ðàç, ùî ïîòð³áíî áðàòè  äî  óâàãè  ëèøå
õîðîø³ ïîëîæåííß òåîð³¿, à íå ¿¿ ñàìó çàãàëîì. Œîæå áóòè õîðîøà
ôîðìà  äåìîêðàò³¿,  ßê  ³  ïðèéíßòíà ìîäåëü ñîö³àë³çìó. ²ñòîð³ß
çíàº  ïðèéíßòí³  ôîðìè  ìîíàðõ³¿.  ‘èñòåìè  é  äîêòðèíè   ìàþòü
³ñíóâàòè  äëß  íàðîäó,  ³  íàðîä  íå  ïîâèíåí  ïðèíîñèòèñü ¿ì ó
æåðòâó. –åé â³äñòóï íåîáõ³äíèé,  àáè  êðàùå  çáàãíóòè  ïîñëàííß
ìàõàòì.
     “  âåðåñí³  1926 ðîêó åð³õè ïîâåðíóëèñü ó Œîíãîë³þ. ˜ëßõ,
ßêèì ïðîéøëà åêñïåäèö³ß, ïðîëßãàâ â³ä “ëàí-àòîðà ÷åðåç ƒîá³ äî
õðåáòà àíü-˜àíü, à ïîò³ì ÷åðåç ’³áåò äî ²íä³¿. ’óäè åêñïåäèö³ß
ïîòðàïèëà ëèøå â  òðàâí³  1928  ðîêó  ÷åðåç  ïîñò³éíó  ïðîòèä³þ
êèòàéñüêèõ  âëàñòåé.  à  âèñîò³  4575  ì íàä ð³âíåì ìîðß ÷ëåíè
åêñïåäèö³¿ ïðîæèëè â  íàìåòàõ  ï'ßòü  ì³ñßö³â  ïðè  òåìïåðàòóð³
³íîä³  --40°‘. à öüîìó åòàï³ ïîäîðîæ³ çàãèíóëî ï'ßòü ó÷àñíèê³â
åêñïåäèö³¿ -- ò³áåòö³â ³ ìîíãîë³â, à òàêîæ  äåâ'ßíîñòî  â'þ÷íèõ
òâàðèí.
     ’àêå  æ  æèòòºâî  âàæëèâå  çíà÷åííß  ìàëà  ì³ñ³ß åð³õà äî
‘ïîëó÷åíèõ ˜òàò³â, ïðî ßêó çàðàç ðîçïîâ³ìî. àêò Œèðó åð³õà  é
ðàïîð  Œèðó  --  á³ëå  ïîëîòíèùå ç òðüîìà ÷åðâîíèìè êðàïêàìè â
÷åðâîíîìó êðóç³ --  åð³õ  çàäóìàâ  ùå  ïåðåä  ïåðøîþ  ñâ³òîâîþ
â³éíîþ.  –þ  åìáëåìó  áóëî ñïðàâåäëèâî íàçâàíî —åðâîíèì •ðåñòîì
Šóëüòóðè, îñê³ëüêè âîíà ìàëà çàõèùàòè ïàì'ßòíèêè  êóëüòóðè  ï³ä
÷àñ â³éíè.
     ‹èøå 1930 ðîêó àêò áóëî ïðèéíßòî âñåñâ³òíüîþ îðãàí³çàö³ºþ
--‹³ãîþ  àö³é. 1933 ðîêó ó ‚àø³íãòîí³ â³äáóëàñß III Œ³æíàðîäíà
êîíâåíö³ß àêòó, â ßê³é âçßëî ó÷àñòü òðèäößòü ï'ßòü  êðà¿í.  ™å
÷åðåç  äâà  ðîêè  àêò  Œèðó  åð³õà  ï³äïèñàëè  â  ³ëîìó äîì³
ïðåäñòàâíèêè   äâàäößòè   ëàòèíîàìåðèêàíñüêèõ   ðåñïóáë³ê.   à
öåðåìîí³¿   ï³äïèñàííß   ïðåçèäåíò   ”ðàíêë³í  „åëàíî  óçâåëüò
çàçíà÷èâ, ùî öåé "äîãîâ³ð ìàº  êóäè  á³ëüøå  äóõîâíå  çíà÷åííß,
àí³æ ñàì éîãî òåêñò".
     „åðæàâíèé  ñåêðåòàð  Šîðäåëë  •åëë  ³  ì³í³ñòð  ñ³ëüñüêîãî
ãîñïîäàðñòâà ƒåíð³ “îëëåñ â³ä³ãðàëè çíà÷íó ñïîíñîðñüêó  ðîëü  ó
ðîçðîáö³  öüîãî  ãóìàí³òàðíîãî ïðîåêòó. ‚ öåé ÷àñ ƒåíð³ “îëëåñ,
ßêèé çãîäîì ñòàâ  â³öå-ïðåçèäåíòîì  ‘ïîëó÷åíèõ  ˜òàò³â,  âèßâèâ
íåàáèßêèé  ³íòåðåñ äî ³íòåëåêòóàëüíî¿ ñïàäùèíè €ç³¿ ³ ì³ñòè÷íèõ
ó÷åíü “÷èòåë³â Œóäðîñò³. ‘õîæå, ùî ïåâí³ âêàç³âêè éîìó äàâ  ñàì
Œèêîëà  åð³õ  ³  ùî  áóëè  çðîáëåí³  êðîêè,  àáè áåçïîñåðåäíüî
çâ'ßçàòè éîãî ç âåëèêèìè àðõàòàìè.
     Žäíàê  ðåàêö³éí³  ñèëè  €ìåðèêè,   ùî   ï³çí³øå   ïîðîäèëè
ìàêêàðòèçì,  âèêîðèñòàëè  öþ îáñòàâèíó, ùîá ïåðåøêîäèòè “îëëåñó
ñòàòè  ïðåçèäåíòîì  ‘˜€.   1947   ðîêó   áóëî   ïåðåõîïëåíî   é
îïóáë³êîâàíî  â  àìåðèêàíñüê³é  ïðåñ³  äåßê³  éîãî  ëèñòè. ‚îíè
çàðîäèëè ñóìí³â  â  óìàõ  âðàçëèâèõ  àìåðèêàíñüêèõ  âèáîðö³â  ³
çðóéíóâàëè éîãî øàíñè íà ïðåçèäåíòñòâî.
     Ÿêáè  ƒåíð³  “îëëåñà  îáðàëè  ïðåçèäåíòîì  ‘˜€ ñüîãîäí³øíß
àìåðèêàíñüêà   ïîë³òèêà   ïðèìèðåííß   ç   Šèòàºì    òà    ‘‘
çàïî÷àòêóâàëàñß  á  íà  ÷âåðòü ñòîë³òòß ðàí³øå! € öå çáåðåãëî á
æèòòß òèñß÷àì àìåðèêàíö³â ó Šîðå¿ òà ‚'ºòíàì³.  Žäíàê  €ìåðèêà,
íà  ñâîþ  á³äó,  îáðàëà õîëîäíó â³éíó é äàëëåñ³âñüêó äèïëîìàò³þ
"áàëàíñóâàííß íà ãðàí³ â³éíè".  ‘ïðîáè  ñèë  ‘â³òëà  âñòàíîâèòè
ìèðíå  ñï³â³ñíóâàííß  âèßâèëèñß  ìàðíèìè.  ðèêðî çãàäóâàòè, äî
ßêîãî àáñóðäó ïðèçâ³â ìàêêàðòèçì.
     1947 ð. ïîë³òè÷í³ ñóïðîòèâíèêè ƒàðð³  “îëåñà  îïóáë³êóâàëè
÷àñòèíó  éîãî ëèñò³â äî åð³õà. ‚³í çâåðòàºòüñß äî åð³õà â ö³é
ïåðåïèñö³ "ƒóðó", òîáòî "‚÷èòåëü". åçãëóçäî øóêàòè  òóò  ßê³ñü
äîêàçè íåáåçïå÷íî¿ "êîìóí³ñòè÷íî¿ òåíäåíö³¿":
     "îøóêè  ÷è  òî  âòðà÷åíîãî ïàðîëß ìàñîíñòâà, ÷è òî ‘âßòî¿
—àø³, ÷è òî ïîòåíö³éíèõ ìîæëèâîñòåé ïðèéäåøí³õ â³ê³â -- öå ìåòà
âåëè÷åçíîãî çíà÷åííß. –å  --  êàðì³÷íèé  îáîâ'ßçîê.  åçóìîâíî,
êîæåí  ç íàñ -- ïîòåíö³éíèé ƒàëàõàä. ’àê ùî êîæåí ³ç íàñ ìóñèòü
áîðîòèñß çà —àøó ç ïîëóì'ßì íàä íåþ".
     ’àê íàòõíåííî ïèñàâ ƒåíð³ “îëëåñ â îäíîìó ç³ ñâî¿õ ëèñò³â.
Ÿ çäîãàäóþñß, ùî ñêàçàâ áè ðîçåíêðåéöåð åíäæàì³í ”ðàíêë³í  àáî
ôðàíêìàñîí  „æîðäæ  ‚àø³íãòîí  ùîäî  ïåðåñë³äóâàíü  ïîñâß÷åíîãî
â³öå-ïðåçèäåíòà, ßêèé  øóêàâ  ‘âßòèé  ƒðààëü  ïîä³áíî  äî  ñåðà
ƒàëàõàäà?  ‚  îäíîìó  ç  ëèñò³â  “îëëåñ ïèñàâ: "Œè ïîâèíí³ áóòè
â³äêðèòèìè äëß îñßéíî¿ ñëàâè ‚åëèêîãî". „åðæàâíèé ä³ß÷, ùî  òàê
ïîâàæàâ  ìàã³â  ‘õîäó, ì³ã áè ïîâåñòè €ìåðèêó äî ñõîäæåííß, àëå
íàòîì³ñòü éîãî âîðîãè ñïðßìóâàëè ¿¿ äî äåñßòèë³òü ñîðîìó.  ²íøà
äóìêà  öüîãî ïîñë³äîâíèêà ƒóðó ñâ³ä÷èòü, ßê ãëèáîêî â³í ðîçóì³â
ñîö³àëüí³  íåäóãè  €ìåðèêè:  "Šîëè  ß  áà÷ó   æàõëèâèé   åãî¿çì
îðãàí³çîâàíîãî   á³çíåñó,   îðãàí³çîâàíî¿   ôàáðè÷íî¿  ïðàö³  é
îðãàí³çîâàíîãî  ñ³ëüñüêîãî  ãîñïîäàðñòâà,  à   òàêîæ   çàáîáîíè
íåîðãàí³çîâàíèõ  ñïîæèâà÷³â,  ß  ëàäåí  çàßâèòè, ùî äëß €ìåðèêè
áóëî á êðàùå ïîðèíóòè â áåçîäíþ î÷èùóâàëüíîãî âîãíþ". —è  çóì³º
€ìåðèêà  î÷èñòèòèñß  òàêèì  âîãíåì  ³ ÷è íàâ÷èòüñß ÷îãîñü ï³ñëß
öüîãî?
     ‚ïëèâ ³äåé  Œèêîëè  åð³õà  ïðî  çàãàëüíèé  ìèð  íà  ƒåíð³
“îëëåñà  é  Šîðäåëëà •åëëà (äåðæàâíîãî ñåêðåòàðß ïðè óçâåëüò³)
ìàëà óêðàé ñïðèßòëèâó ³ äîâãîòðèâàëó ä³þ. ‘ïðàâä³, Šîðäåëë •åëë
ââàæàºòüñß áàòüêîì  ŽŽ.  „³ßëüí³ñòü  Œèêîëè  åð³õà,  íàòõíåíó
îõîðîíößìè  ëàíåòè,  ìîæíà  ï³äñóìóâàòè  òàê:  éîãî àêò Œèðó,
ï³äïèñàíèé ‚ñåàìåðèêàíñüêèì ‘îþçîì, ³ éîãî  íåïðßìèé  âïëèâ  íà
ñòâîðåííß ŽŽ -- öå âàæëèâèé âíåñîê.
     –åé  ðîçä³ë áóäå íåïîâíèì áåç çãàäêè ïðî ùå îäèí åï³çîä --
âòðó÷àííß ïîñëàíöß ìàã³â, ïðè÷îìó íå  íà  íàö³îíàëüíîìó,  à  íà
³íòåðíàö³îíàëüíîìó  ð³âí³.  ‡ã³äíî  ç  äåùî  ñêîðî÷åíèì çâ³òîì,
ï³äãîòîâëåíèì ‹åéêîì ‘àêñåññîì, ó  ïðîãðàì³,  ßêà  ïåðåäàâàëàñß
êîìïàí³ºþ …é-á³-ñ³ ð³çäâßíîãî âå÷îðà 1950 ðîêó, íåçàäîâãî ïåðåä
öèì íà ñïåö³àëüí³é ñåñ³¿ îë³òè÷íîãî êîì³òåòó ŽŽ ñòàâñß äèâíèé
âèïàäîê.
     à  çàêðèòîìó  çàñ³äàíí³  àäè  åçïåêè  á³ëüø³ñòü  äåðæàâ
ïðåäñòàâëßëè ãëàâè ¿õí³õ äåëåãàö³é. –å ñòîñóºòüñß ³ ‘ïîëó÷åíèõ,
˜òàò³â, ßê³ ïðåäñòàâëßâ Žñò³í; ïîðó÷ ³ç  íèì  ñèä³â  ³  „àëëåñ.
‚åëèêîáðèòàí³þ  ïðåäñòàâëßâ „æåáá, çàñòóïíèê žíãåðà, àäßíñüêèé
‘îþç  --  ‚èøèíñüêèé.  –ß  íåñïîä³âàíà  ñåñ³ß  ìàëà   íàñò³ëüêè
çàêðèòèé  õàðàêòåð, ùî êð³ñëà äàë³ øîñòîãî ðßäó â çàë³ çàñ³äàíü
12-ãî êîì³òåòó áóëè ïîðîæí³.
     ‘þäè  íå  äîïóñòèëè  íàâ³òü  ôîòîðåïîðòåð³â.  „åßê³  ÷ëåíè
‘åêðåòàð³àòó  ñèä³ëè â ñêëßíèõ êàá³íàõ ïåðåêëàäà÷³â, êóäè ìîæíà
ïîïàñòè ëèøå ïî ñõîäàõ ³ç ñóñ³äíüî¿ çàëè. ‚ñ³ äâåð³  â  çàëó  ç
äåâ'ßòè  ãîäèí ðàíêó äî ñüîìî¿ äâàíàäößòè âå÷îðà áóëî çà÷èíåíî.
³õòî íå ì³ã ïðîéòè â äâåð³  12-ãî  êîì³òåòó  áåç  ïðåä'ßâëåííß
ïîñâ³ä÷åííß.  åðåä çà÷èíåíèìè äâåðèìà çàëè ñòîßëè îõîðîíö³. ‡à
¿õí³ìè ñëîâàìè, í³êîãî ç³ ñòîðîíí³õ âîíè  íå  áà÷èëè.  ’à  êîëè
ãîëîâóþ÷èé  îãîëîñèâ çàñ³äàííß â³äêðèòèì (ñïî÷àòêó àíãë³éñüêîþ,
ïîò³ì ôðàíöóçüêîþ ìîâîþ), ç îäíîãî ³ç êð³ñåë
     ‡à îâàëüíèì ñòîëîì çàïàëà òèøà, à ñåêðåòàð  ñåðà  åíåãàëà
àó,  ãîëîâóþ÷îãî, ëåãåíüêî ï³äøòîâõíóâ éîãî ë³êòåì, ïîäóìàâøè,
ùî âñ³ äèâëßòüñß íà íüîãî. Žáåðíóâøèñß òóäè, êóäè âñ³ çäèâîâàíî
äèâèëèñß, àó ïîáà÷èâ çà ñâîºþ ñïèíîþ íåçíàéîìöß. åðøîþ äóìêîþ
ãîëîâóþ÷îãî áóëî  ãóêíóòè  îõîðîíó  --öå  æ  áî  çàêðèòà  ñåñ³ß
êîì³òåòó, ñêëàä ó÷àñíèê³â ñóâîðî îáóìîâëåíèé çàçäàëåã³äü.
     àó   çâåðíóâñß   äî  öüîãî  ÷îëîâ³êà:  "‘åð!  ‡  ßêî¿  âè
äåëåãàö³¿?"
     —îëîâ³ê áóâ  õóäèé,  ó  ñàíäàëßõ,  áîðîäàòèé,  ó  ñõ³äíîìó
îäßç³,  ßêîãî  ‹åéê  ‘àêñåññ  í³êîëè äîòè íå áà÷èâ. åçíàéîìåöü
âîðóõíóâ ãóáàìè, ³ â çàë³ çàïàëà  òèøà.  ‹àã³äíèì,  ïðîíèêëèâèì
ãîëîñîì,  ùî,  çäàâàëîñß,  çàïîâíèâ  ïðèì³ùåííß, õî÷à ÷îëîâ³ê ³
ãîâîðèâ áåç ì³êðîôîíà, â³í ñêàçàâ:
     "Ÿ ìàþ áàãàòî ÷îãî ñêàçàòè âàì. Ÿ â³äêðèþ òå, ùî òðèìàëîñß
â òàºìíèö³ â³ä ñîòâîð³ííß ñâ³òó. ‚è ïîâèíí³ âçíàòè ïðàâäó".
     ‡àïàëà òàêà òèøà, ùî ÷óëîñß àñòìàòè÷íå äèõàííß ïîâíîò³ëîãî
÷îëîâ³êà â ³íøîìó ê³íö³ öüîãî ïðèì³ùåííß áåç â³êîí.  "•òî  âè?"
-- ïåðåïèòàâ  àó.  "ª  çëî,  ßêå  ß  áà÷ó  ï³ä  ñîíöåì, ³ âîíî
ïðèòàìàííå ëþäßì, ¿õí³ ßçèêè êàæóòü íåïðàâäó. Žòðóòà ãàäþêè  íà
¿õí³õ  âóñòàõ.  ²  âîíè  íå  çíàþòü ïóò³ Œèðó. •òî òâîðèòü çëî,
íåíàâèäèòü ‘â³òëî. ‚îíè î÷èùàþòü çîâí³øíþ ñòîðîíó ÷àø³ ³ áëþäà,
à âñåðåäèí³ ¿õ ïîâíî çäèðñòâà ³ çëîâæèâàíü.  ’àê³  äåðåâà  ñë³ä
âèðóáàòè ï³ä êîð³íü.
     ‚èøèíñüêèé,  íåïðîíèêíèé  ³  ïîõìóðèé, ùîñü ïðîö³äèâ êð³çü
çóáè; íåçàáàðîì  íàä³éøîâ  ïåðåêëàä:  "àäßíñüêà  äåëåãàö³ß  íå
áàæàº  ñëóõàòè  ìàß÷íþ  öüîãî  ïàë³ß  â³éíè.  –å  âòîðãíåííß --
áåçóìîâíî, ñòàðàííî ï³äãîòîâëåíà, àëå íåçãðàáíà  ñïðîáà  çìîâè,
ìåòà ßêî¿ ïðåäñòàâèòè àäßíñüêèé ‘îþç àãðåñîðîì ó â³éí³, â ßê³é
íå áåðå ó÷àñò³! —è æ äèâíî, ùî êîìóí³çì ó Šîðå¿ ïðîòèñòî¿òü öèì
³ìïåð³àë³ñòàì?"
     ‚³í  ç³ðâàâ  ç íîñà îêóëßðè ³ òèöüíóâ íèìè â á³ê äåëåãàö³¿
‘ïîëó÷åíèõ ˜òàò³â. Œîâà íåçíàéîìöß ñòàëà ð³çê³øîþ: "åçãëóçä³ é
ïóñò³ çàêèäè  ß  â³äì³òàþ,  áî  çíàþ,  ùî  âîíè  ëèøå  ð³çíîâèä
ïîë³òè÷íî¿  áîðîòüáè.  Šîëè  õòîñü  áîðåòüñß  çà  âëàäó, â³í íå
ïåðåìîæå, ßêùî áîðîòèìåòüñß íåçàêîííèìè ìåòîäàìè".
     "ðîáà÷òå,--  óðâàâ  éîãî  ãîëîâóþ÷èé.  --  ‚è  í³÷îãî  íå
ñêàçàëè  ùîäî òåìè íàøîãî çàñ³äàííß. Ÿêà âàøà äóìêà ùîäî Šîðå¿?
„å ìè ïîìèëßºìîñß â öüîìó ïèòàíí³?"
     "Ÿêùî ãîñïîäàð çíàº, êîëè ïðèéäå çëîä³é, â³í  ïðèãîòóºòüñß
é íå äîïóñòèòü, ùîá éîãî ä³ì îá³êðàëè. ’à ßêùî â³í ïðîñïèòü, òî
éîãî íåäðóã ïðèéäå é âèòîï÷å éîãî ïøåíèöþ",-- áóëà â³äïîâ³äü.
     „æåáá, ãëàâà äåëåãàö³¿ ‚åëèêîáðèòàí³¿, ñêàçàâ: "ƒàäàþ, âñ³
ìè íàéá³ëüø  áî¿ìîñü,  àáè  õòîñü  ³ç  íàñ  íå  ñòàâ  íàñòóïíîþ
æåðòâîþ".
     ðîäîâæóþ÷è ñòîßòè, íåçíàéîìåöü  ïðîêàçàâ:  "Ÿêùî  ñèëüíà,
îçáðîºíà   ëþäèíà   îõîðîíßòèìå   ñâ³é   ä³ì,   äîáðî  éîãî  íå
ïîñòðàæäàº".
     Žñò³í çìàõíóâ ïðàïîðöåì, ùî ïîçíà÷àâ éîãî  ì³ñöå,  ïðîñß÷è
ñëîâà:
     "“  ‘ïîëó÷åíèõ ˜òàòàõ ìè ìàºìî âîðîã³â ó âëàñíîìó äîì³. –å
àãåíòè ³íøîãî óðßäó, ßê³ ïðèêèäàþòüñß ëîßëüíèìè äî íàñ".
     —îëîâ³ê  ÷åìíî  ï³äíßâ  ðóêó,  ùîá  ñêîðîòèòè  çàóâàæåííß:
"³õòî  íå  ìîæå  ñëóæèòè  äâîì  õàçßßì îäðàçó, áî â³í áóäå àáî
çíåâàæàòè îäíîãî  é  ëþáèòè  ³íøîãî,  àáî,  íàâïàêè,  ñëóæèòèìå
îäíîìó  ³ ìàòè çà í³ùî ³íøîãî. ‚ñßêå ïîä³ëåíå öàðñòâî ïðèðå÷åíå
íà çàãèáåëü". Žñò³í äîêèíóâ: "‚îíè êàæóòü, ùî ëèøå  íàìàãàþòüñß
çì³íèòè  íàø  óðßä  ìèðíèì  øëßõîì... îêðàùèòè íàøó åêîíîì³÷íó
ñèñòåìó..."
     ‚³äâ³äóâà÷ óðâàâ éîãî äåùî íåòåðïëß÷å: "‡äîðîâîìó ë³êàð íå
ïîòð³áåí, â³í ïîòð³áåí ëèøå õâîðîìó!" (–³êàâî, ùî ëèñò  ìàõàòìè
Šóì  •óì³,  íàïèñàíèé  ó  ëþòîìó  1882  ðîêó,  ì³ñòèòü  ñàìå öþ
ìàëîâ³äîìó ôðàçó).
     åïðîõàíèé ïðîìîâåöü îáåðíóâñß äî Žñò³íà é „àëëåñà:
     "‘åðåä âàñ íåìàº í³êîãî ñïðàâåäëèâîãî. Ÿ çíàþ ö³ ñëîâà  --
âîíè  íå  ãàðß÷³  é  íå  õîëîäí³. î âè êàæåòå: "Ÿ áàãàòèé, ìîº
ìàéíî çðîñòàº, ìåí³ í³÷îãî íå ïîòð³áíî". € òîãî íå çíàºòå,  ßê³
âè íåùàñí³!"
     àó  ï³äâ³âñß  ç³  ñâîãî  êð³ñëà ³ ïðîìîâèâ: "Œè ç³áðàëèñß
òóò, àáè ðîçâ³ßòè íàøó òðèâîãó, à âè âèçíà÷èëè  êîæíîìó  ç  íàñ
éîãî  äîëþ.  ’î ßê æå áóòè äàë³? Žáëèøèòè íàø³ ñïðîáè â ïîøóêàõ
ìèðó?" à ùî ÷îëîâ³ê â³äïîâ³â:
     "„³éòå  äîñòîéíî  é  ïîñë³äîâíî.   óäüòå   ðîçâàæëèâ³   é
ðåòåëüí³.  “íèêàéòå çëà ³ òâîð³òü äîáðî. ˜óêàéòå ìèðó, ïðàãí³òü
éîãî. ² ïëåêàéòå  âàøó  â³ðó.  ‚³ðà  çëàã³äíþº  öàðñòâà,  äîäàº
ñïðàâåäëèâîñò³, ñïîâíþº îáîâ'ßçêè é çàêðèâàº ïàùåêè ëåâàì!"
     "‚àì óñå âèäàºòüñß âêðàé ïðîñòèì",-- ñêàçàâ àó.
     "àãàòî  õòî  ³ç  ñïðàâåäëèâèõ  âîë³ëè  á ïî÷óòè òå, ùî âè
ñëóõàºòå,  àëå   íå   ÷óºòå",--   â³äïîâ³â   íåçíàéîìåöü.   àó
ïîñì³õíóâñß:
     "„ëß  íàñ  íåçâè÷íî  ÷óòè  ìóäð³ñòü,  ßêà  óâ³éøëà  äî íàñ
³ççîâí³!"
     "’îæ  íå  â³äìîâëßéòåñß  ïðèéìàòè  ñòîðîíí³õ,  áî   ìîæåòå
ïðîãëåä³òè â³çèò àíãåëà!" -- ìîâèâ ÷îëîâ³ê.
     ‘åð   åíåãàë   àó   ïîâåðíóâñß  äî  çàëè:  "ðîäîâæóâàòè
çàñ³äàííß çàéâå. Œè ïî÷óëè â³äïîâ³ä³ íà âñ³ íàø³ çàïèòàííß.  ™î
æ  äî ‚àñ, ñåð, òî ìè âàì âäß÷í³... Ÿêáè ‚è ëèøå ìîãëè íàïèñàòè
ïðî âñå, ïðî ùî òóò ãîâîðèëè, ßêáè ‚è â³äòâîðèëè öþ ìóäð³ñòü  ó
êíèç³,  ßêó  êîæåí  ì³ã áè ïðî÷èòàòè"... Ž÷³ â³äâ³äóâà÷à ãí³âíî
ñïàëàõíóëè: "’àêà êíèãà º! –å âàøà  ñâßòà  ³áë³ß!"  ‰îãî  ãí³â
ïðèãàñ,  ïîãëßä  çíîâó ñòàâ ñïîê³éíèì ³ ñóìîâèòèì. ‚³í ðóøèâ äî
äâåðåé, ßê³ ðîç÷àõíóëèñü ïåðåä  íèì.  ²  í³õòî  çà  äâåðèìà  íå
ïîì³òèâ, ßê â³í âèéøîâ.
     ‡  öüîãî  ³ñòîðè÷íîãî  åï³çîäó âèäíî, ùî ïîñëàíö³ ìóäðåö³â
‘õîäó íåâïèííî áîðþòüñß çà Œèð, ‘â³òëî é Šóëüòóðó. ‚àæêî óßâèòè
ò³ ã³ãàíòñüê³ ïðîáëåìè, ç ßêèìè ñòèêàþòüñß  àäåïòè  ‘õîäó.  ™îá
êðàùå  çðîçóì³òè  ¿õí³  çàâäàííß  ³ ³ñòèííèé ñòàí ðå÷åé ó ñâ³ò³
ñüîãîäí³,  ïðîïîíóºìî  âàø³é  óâàç³  "„³àëîãè  â  õðàì³".  ‚îíè
áàçóþòüñß  íà  îñîáèñòîìó äîñâ³ä³ àâòîðà é ìàþòü ïðî³ëþñòðóâàòè
îñíîâíó òåçó  ö³º¿  êíèãè  --  ³ñíóâàííß  îàçè  âèùî¿  êóëüòóðè
êîñì³÷íîãî  ïîõîäæåííß  íà  íàø³é  ïëàíåò³, ßêà ïðàãíå ï³äíåñòè
ëþäñòâî íà âèùèé ùàáåëü ìèñëåííß.

        13. „²€‹Žƒˆ ‚ •€Œ²

     ‹üîäîâèêè áëèùàëè  ó  âðàí³øíüîìó  ñîíö³,  ßê  ä³àìàíòîâ³.
•ìàðè  íà  ñõèëàõ ã³ð ³ òóìàí â óùåëèíàõ ïîâ³ëüíî ðîçâ³þâàëèñü.
€ðêà ç ðîäîäåíäðîí³â ðîçê³øíå îáëßìîâóâàëà öþ ïàíîðàìó ìîãóòí³õ
ƒ³ìàëà¿â.
     “ ìåíå íà êîë³íàõ ëåæàëà êíèãà ç ò³áåòñüêîãî áóääèçìó,  òà
ß íå ðîçêðèâàâ ¿¿, çà÷àðîâàíèé íåïîâòîðíèì êðàºâèäîì. àðåøò³ ß
ïî÷àâ  ÷è-òàòè  ðîçä³ë  ç  ëàìà¿ñòñüêî¿  éîãè, ïèòàþ÷è ñåáå, ÷è
ïîùàñòèòü íàñïðàâä³ çóñòð³òè  îñâ³÷åíîãî  ëàìó  â  ö³é  ÷àñòèí³
³âí³÷íî¿  ²íä³¿.  Šîëè  ß íàïåðåäîäí³ ãóëßâ ã³ðñüêîþ ñòåæèíîþ,
ìîþ óâàãó ïðèâåðíóëà âèâ³ñêà "’³áåòñüêà øêîëà". Ÿ  ïîäóìàâ,  ùî
ì³ã  áè  çóñòð³òèñß ç ¿¿ äèðåêòîðîì ³ ðîçïèòàòè ïðî ïàíä³ò³â --
á³æåíö³â ç ’³áåòó, ùî æèâóòü ó ðàéîí³ „àðäæ³ë³íãà.
     „èðåêòîð ïðî íèõ í³÷îãî íå çíàâ, ïðîòå îäèí ç ó÷èòåë³â, ùî
çíàâ àíãë³éñüêó, ëþá'ßçíî äîïîì³ã ìåí³: "“ ìàëåíüêîìó ìîíàñòèð³
ïî òîé á³ê äîëèíè æèâå â÷åíèé ëàìà ç ‹õàñè. ‚è ä³ñòàíåòåñß òóäè
çà ÷îòèðè ãîäèíè, ßêùî ïîùàñòèòü ñ³ñòè â àâòîìîá³ëü, ùî éäå  äî
ñåëà  íåïîäàë³ê  õðàìó.  ² íå çàáóäüòå ïîïåðåäèòè äàðäæ³ë³íçüêó
ïîë³ö³þ ïðî ñâîþ ïîäîðîæ".
     “ á³íîêëü ß  ðîçð³çíèâ  êðèõ³òíó  ößòêó  ïîá³ëß  ñí³ãîâîãî
ãðîìàääß  ã³ð íà ï³âíî÷³. ’î áóâ ëàìà¿ñòñüêèé ìîíàñòèð. Œàþ÷è â
ñâîºìó  ðîçïîðßäæåíí³  òèæäåíü,  ß   âèð³øèâ   íàñòóïíîãî   äíß
íàâ³äàòèñß  òóäè.  Ÿ  çäîãàäàâñß  ïðèõîïèòè  ç  ñîáîþ äâ³ ðå÷³:
çàïèñêó íà õ³íä³  â³ä  ó÷èòåëß  ç  äåòàëüíèì  îïèñîì  øëßõó  äî
ìîíàñòèðß  ³  ³ìåíåì  ëàìè,  à  òàêîæ  ì³øîê  ðèñó  ç  ëàâêè  â
„àðäæ³ë³íãó, ßêèé ß êóïèâ ïî ö³í³ ÷îðíîãî ðèíêó,  ââàæàþ÷è,  ùî
â³í  ìîæå  ñòàòè  â ïðèãîä³ á³äíèì ëàìàì. Ÿ ïàì'ßòàâ ³ ïðèìîâêó
ãîðö³â: "—èì âèùå  â  ãîðè,  òèì  õîëîäí³øå"  é  îäßãíóâ  òåïëó
êóðòêó.
     åâäîâç³  ïî  òîìó,  ßê  ðîçâèäí³ëî  ³  ã³ìàëàéñüê³  ñí³ãè
çàðîæåâ³ëè é çàçîëîòèëèñü, ß âæå ñòîßâ íà  äîðîç³,  ùî  âåëà  â
‘³êê³ì.  „åñü  çà ï³âãîäèíè ìåí³ ïîùàñòèëî çóïèíèòè àâòîìîá³ëü,
äå âèßâèëîñß  â³ëüíå  ì³ñöå,  ³  äîìîâèòèñß  ç  âëàñíèêîì  ùîäî
ïëàòí³.  ‚îä³é  çàïåâíèâ  ìåíå,  ùî ïðî¿çäèòèìå ÷åðåç ñåëî, ßêå
ìåí³ ïîòð³áíî. ‚èáî¿ñòà ã³ðñüêà äîðîãà  ðîáèëà  ïîäîðîæ  äîñèòü
âèñíàæëèâîþ,  ³  ß  ðàä³â,  êîëè  íàðåøò³  äîáóâñß ìåòè. ‘òàðèé
ôîðäèê çíèê óäàëèí³, à ß çàëèøèâñß îäèí ñåðåä çàñí³æåíèõ ã³ð  ³
äîëèí, îãîðíóòèõ òóìàíîì. Ÿ ïîòóïößâ äî íàéá³ëüøîãî äîìó â ñåë³
é  ïîïðîõàâ  ïóñòèòè  íà  íî÷³âëþ.  ƒîñïîäàð  çàïðîïîíóâàâ ñâîþ
âëàñíó  ê³ìíàòó  é  íàâ³òü  äàâ  îâå÷ó   øêóðó,   ßêùî   ðàïòîì
òåìïåðàòóðà â äîì³ ïîíèçèòüñß äî òî÷êè çàìåðçàííß.
     Œàëåíüêèé,  îãîðíóòèé  õìàðàìè  õðàì,  ùî  éîãî  ß áà÷èâ ó
á³íîêëü, áàøòîþ âèñî÷³â íà ñòð³ìê³é êðó÷³. Ÿ ãàäàâ, ùî äîáåðóñß
òóäè çà ãîäèíó, òà ìî¿ íàä³¿  íå  ñïðàâäèëèñü.  ‚óçüêà  ñòåæèíà
ñï³ðàëëþ çä³éìàëàñß âñå âèùå é ãóáèëàñß ñåðåä êàì³ííß òà ñí³ãó.
     Šîëè  ß  îïèíèâñß ïåðåä ìîíàñòèðñüêèìè âîð³òüìè â êóðòö³ ç
ï³äíßòèì â³ä â³òðó êîì³ðîì ³ ãóêíóâ,  äâîº  ìîëîäèõ  ò³áåòñüêèõ
÷åíö³â, ïîáà÷èâøè ìåíå, ïåâíî, âèð³øèëè, ùî öå ßêèéñü çëèé äóõ.
ðîòå  ß  âïåâíåíî  ï³ä³éøîâ  ³ ïîêëàâ ¿ì äî í³ã ì³øîê ç ðèñîì,
âèêàçóþ÷è ñâî¿ äðóæí³ íàì³ðè. € òîä³ ïðîñòßãíóâ  îäíîìó  ç  íèõ
çàïèñêó  ç  ³ìåíåì  ïàíä³òà;  ëàìà  â³äðàçó  æ ìåòíóâñß â õðàì.
åâäîâç³ â³í ïîâåðíóâñß ³ â³ä÷èíèâ ìåí³
     ³ñëß ñë³ïó÷îãî ñîíöß, ïîñèëåíîãî áëèñêîì ñí³ã³â ß  ñïåðøó
í³÷îãî  íå áà÷èâ ó òåìíîìó õðàì³. ’à ïîñòóïîâî çâèê äî ñóò³í³ é
ðîçð³çíèâ äâîõ ÷åíö³â ïåðåä ñòàòóºþ óääè. ‘òàðøèé, ç  ïîîðàíèì
çìîðøêàìè   ìîíãîëüñüêèì   îáëè÷÷ßì,  ÷èòàâ  óãîëîñ  òåêñò  ï³ä
ðèòì³÷íå  äçåíüêàííß  ìàëåíüêîãî  äçâ³íî÷êà.  „ðóãèé  ëàìà  áóâ
âèñîêèì  ÷îëîâ³êîì  ñåðåäíüîãî  â³êó  ç  ãîëåíîþ  ãîëîâîþ. ‰îãî
îáëè÷÷ß, í³áè âèð³çüáëåíî¿  ³ç  ñëîíîâî¿  ê³ñòêè,  áóëî  òèïîâî
òèáåòñüêèì,  ³ç  ïðîíèçëèâèìè  ìàëåíüêèìè  î÷èìà;  éîãî  ð³ò  ³
ï³äáîð³ääß ñâ³ä÷èëè ïðî âîëüîâó âäà÷ó. Ÿ ñòîßâ  ³  ÷åêàâ,  ïîêè
ñòàðèé ëàìà ñê³í÷èòü ÷èòàòè.
     ‚èñîêèé  ïàíä³ò-ëàìà  ïðèâ³òàâ  ìåíå ñêëàäåíèìè äîëîíßìè é
çàïèòàâ ÷èñòîþ àíãë³éñüêîþ: "™î ïðèâåëî âàñ â Žáèòåëü ‘í³ã³â äî
íàøîãî á³äíîãî õðàìó, ñåð?"
     "àñàìïåðåä,-- ìîâèâ ß,-- öå îäíå ç íàé÷àð³âí³øèõ ì³ñöü  ó
ñâ³ò³.  Šð³ì  òîãî,  ß øóêàþ â÷åíîãî ëàìó, ßêèé áè ïîßñíèâ ìåí³
ñóòü ò³áåòñüêî¿ äãàðìè (â÷åííß óääè)".
     ‹àìà ïðîíèçàâ ìåíå ñâî¿ì ³íêâ³çèòîðñüêèì ïîãëßäîì:
     "‡â³äêè âè âçßëè, ùî ß â÷åíèé ëàìà?" "Œåí³ ñêàçàëè, ùî  âè
îòðèìàëè  â÷åíèé  ñòóï³íü ó ‹õàñ³ é çíàºòå ò³áåòñüêó éîãó... ’à
ùå é îòðèìàëè àíãë³éñüêó îñâ³òó â ‘³êê³ì³".
     "—óòêè  ïðî  ëþäèíó  ìîæóòü   âèßâèòèñß   íåïðàâäèâèìè",--
äîêèíóâ ëàìà.
     "‚îíî  òàê,  ïðîòå º äåùî íåâëîâèìå, ùî óñóâàº ïîìèëêè. –å
³íòó¿ö³ß",-- íåñì³ëèâî çàïåðå÷èâ ß.  Œîß  â³äïîâ³äü,  î÷åâèäíî,
çàäîâîëüíèëà   ò³áåòöß,  áî  êðèãà  â³ä÷óæåííß  çëàìàëàñß.  ‚³í
çè÷ëèâî ñïèòàâ ìåíå:
     "™î æ âè õî÷åòå âçíàòè ïðî íàø áóääèçì?" "Ÿ çàâæäè  â³ðèâ,
ùî  âåëèê³  àðõàòè,  áîä³ñàòâè, ñïàñèòåë³ ëþäñòâà, ßêèõ â ²íä³¿
çâóòü ìàõàòìàìè,-- öå ðåàëüí³ ³ñòîòè. —è íå â³äîìî  âàì  ÷îãîñü
ïðî ¿õíº ì³ñöåïåðåáóâàííß?" -- áîßçêî ïîö³êàâèâñß ß.
     "óääèçì ´ðóíòóºòüñß íà â³ð³ ó âèùèõ ëþäåé, ßê³, ïîäîëàâøè
øëßõ ç  âîñüìè  ïîâîðîò³â,  äîñßãëè í³ðâàíè. ² ìè â³ðèìî, ùî íà
ï³âíî÷³ º öàðñòâî, äå æèâóòü òàê³  âåëèê³  äóø³.  Œè  íàçèâàºìî
éîãî ˜àìáàëîþ",-- â³äïîâ³â ëàìà.
     "—è  ïðàâäà, ùî ö³ ñâ³òë³ äóø³ ñòâîðèëè íåâèäèìå áðàòñòâî,
ßêå ïðèñâßòèëî ñåáå äóõîâíîìó ïîñòóïîâ³ ëþäñòâà?"
     "“ íàñ â ’³áåò³  ñïðàâä³  º  òàêå  áðàòñòâî,  ïðîòå  íåìàº
ï³äñòàâ  ââàæàòè,  ùî  âîíî îõîïëþº ñâî¿ì âïëèâîì ëèøå €ç³þ",--
â³äïîâ³â ëàìà.
     "Ÿ ââàæàþ, ùî òðåíóâàííß ³ âèïðîáóâàííß äëß äîïóñêó  â  öå
áðàòñòâî  ìóñßòü áóòè òðèâàëèìè ³ âêðàé ñêëàäíèìè. Ÿ óñâ³äîìëþþ
ñâîþ íåï³äãîòîâëåí³ñòü  äî  öüîãî  ³  çíàþ,  ùî  ìåí³  ïîòð³áíî
ïåðåæèòè áàãàòî ïåðåâò³ëåíü, àáè äîñßãòè ïðèéíßòèõ âàìè âèñîêèõ
ñòàíäàðò³â,  ïðîòå  çàâæäè ñïîä³âàâñß íà öå ³ õî÷ó çàïèòàòè âàñ
-- ÷è ìîæó ß, ïîïðè ñâ³é íèçüêèé ð³âåíü, ßêîñü äîïîìîãòè  âàøèì
àðõàòàì ³ ïðèñëóæèòèñß âàø³é ðîáîò³ â ïðîñâ³òëåíí³ ëþäñòâà?"
     "˜ëßõ  ñëóæ³ííß  âàæêèé  ³ âèìàãàº íåàáèßêî¿ ñàìîïîæåðòâè.
€ëå çàáóâøè ïðî ñåáå, ìîæíà ï³äíåñòèñß íàä çåìëåþ ³ ðîç÷èíèòèñü
ó áåçêîíå÷íîñò³. Ÿêùî âè íå  çàïåðå÷óºòå,  ìè  ìîæåìî  âèêîíàòè
éîã³÷íó  ïñèõîëîã³÷íó  âïðàâó,  àáè  âè  çðîçóì³ëè  íàø  ñïîñ³á
ìèñëåííß",-- çàïðîïîíóâàâ ëàìà.
     "Ž òàê, öå ìåíå íàäçâè÷àéíî ö³êàâèòü!" -- âèãóêíóâ ß.
     ‹àìà ïîßñíèâ ìåí³, ßê ïðèéíßòè éîã³÷íó ïîçó ïåðåä óääîþ ³
ïîðèíóòè â ìåäèòàö³þ, à ñàì ñ³â ïîðó÷.
     "“ßâ³òü, ùî âàø³ íåäîë³êè â ïðàâ³é ðóö³, à âàø³ ÷åñíîòè --
â ë³â³é.  ’åïåð  ïîêëàä³òü  âàø³  íåâèäèì³  ãð³õè  íà   êàì'ßíó
äîë³âêó,  òàê  ñàìî  ïîêëàä³òü  ³  âàø³  ÷åñíîòè.  ‚àøå îáëè÷÷ß
âêðèâàº ìàñêà -- íàøà îñîáèñò³ñòü, ùî âêëþ÷àº â ñåáå  âàø  â³ê,
ñòàòü, íàö³îíàëüí³ñòü, ôàõ òîùî. „åßê³ ìàñêè ïîòâîðí³, ãëèíßí³,
³íø³  ãàðí³, ìàðìóðîâ³. „åßê³ çîëîò³, ³íø³ çàë³çí³... ’à ßêîþ á
íå áóëà âàøà ìàñêà, ïîêëàä³òü ¿¿  íåíàäîâãî  íà  äîë³âêó  ïåðåä
ñîáîþ",-- êàçàâ ìåí³ ëàìà.
     ‚³ä÷óòòß ïîðîæíå÷³, âòðàòà îð³ºíòàö³¿ îõîïèëè ìåíå, êîëè ß
ïîçáóâñß ñâîãî ³ìåí³, â³êó, ñòàò³, íàö³îíàëüíîñò³, ôàõó -- âñ³õ
ìî¿õ îñîáèñòèõ  õàðàêòåðèñòèê.  ‡äàëîñß,  ùî ß íàâ³òü ïî÷óâ, ßê
ñòóêíóëà îá ï³äëîãó òà ìîß ìàñêà.
     "’åïåð âè ³ ðîçóìîâî, ³  äóõîâíî  îãîëåí³,  âè  --  ïðîñòî
öåíòð  ñâ³äîìîñò³  áåç  í³÷îãî. ‚è ëèøå ßçè÷îê ïîëóì'ß â îêåàí³
âîãíþ. „óõîâíî ìè ç âàìè äàëåêî çà ìåæàìè ‡åìë³ é çì³øóºìî íàø³
âîãí³ ç âîãíßìè äàëåêèõ ç³ðîê ‚åëèêî¿ óñòîòè",-- øåïîò³â ëàìà.
     „èâíå  é  çáóäëèâå  ðîçøèðåííß  ñâ³äîìîñò³  îõîïèëî   ìåíå
ïðèðîäíî  ³  áåç  áóäü-ßêèõ  ìî¿õ  çóñèëü. îçóìîâèé âïëèâ ëàìè
ìóñèâ áóòè íàïðî÷óä ñèëüíèì, ùîá  çðîáèòè  ö³  â³ä÷óòòß  òàêèìè
ßñêðàâèìè.
     "Œè  âæå  ï³äíßëèñß äî ìåæ³ â³äñóòíîñò³ ÷àñó, äå âñå ³ñíóº
îäíî÷àñíî,   äå   íåìà   í³   ìèíóëîãî,   í³   ñó÷àñíîãî,    í³
ìàéáóòíüîãî",-- ìîâèâ ëàìà.
     Ÿ â³ä÷óâ ö³ëêîâèòó ïîðîæíå÷ó, í³áè ÷àñ çóïèíèâñß íàçàâæäè.
³ëüøå  íå  áóëî í³ „î, í³ ³ñëß, í³ èçó, í³ ‚åðõó, í³ ’óò, í³
’àì.  ’î  áóëî  â³ä÷óòòß  ö³ëêîâèòîãî   çëèòòß   ç   ïðîñòîðîì,
ïîçáàâëåíèì ÷àñó.
     "’åïåð  ìè  ñïóñêàºìîñß  ç  íàøî¿ âèñîêî¿ ìåæ³... íèæ÷å...
íèæ÷å... ³äí³ì³òü âàøó ñòàðó ìàñêó, â³çüì³òü  ç  ï³äëîãè  âàø³
ãð³õè   é   ÷åñíîòè.   ‚åðí³òüñß   â  ñâîþ  øêàðàëóïó,  â  ßê³é
ïåðåáóâàòèìåòå äî îñòàòî÷íîãî âèâ³ëüíåííß",-- ï³äñóìóâàâ ëàìà.
     "–å âè é íàçèâàºòå í³ðâàíîþ?" -- ñïèòàâ ß  ï³ñëß  ãëèáîêî¿
ìîâ÷àíêè.
     "‚è  â³ä÷óëè  ëèøå  ïðîáëèñê  ‚åëèêî¿ óñòîòè, ïî÷óëè ëèøå
â³äëóííß ‚åëèêîãî  Œîâ÷àííß.  ’åïåð  âè  çäàòí³  çáàãíóòè  íàøó
ñâ³äîì³ñòü,  ßêà  äîçâîëßº  íàì  âèñíóâàòè, ùî ìè -- ëèøå ãîñò³
ïëàíåòè ‡åìëß".
     "Ÿ õîò³â áè ßêîñü äîïîìîãòè âàø³é âåëèê³é ïðàö³",-- ñêàçàâ
ß.
     "îõâàëüíî, ùî âè áàæàºòå  ïðàöþâàòè  íà  áîä³ñàòâ,  ïðîòå
ìóøó  ïîßñíèòè  âàì íàø³ çàâäàííß, ³ òîä³ âè, ö³ëêîì ìîæëèâî, é
çì³íèòå ñâ³é íàì³ð",-- çàñòåð³ã ëàìà.
     ‚³í ï³äâ³âñß ç³ ñâîº¿ öèíîâêè, ãóêíóâ äâîõ ìîëîäèõ ëàì  ³ç
ñóñ³äíüî¿  êåë³¿  é  âêàçàâ  ¿ì  íà  ìàñèâíó  êíèæêîâó  øàôó  ç
â³ää³ëåííßìè, äå ñòîßëî áàãàòî äîâãàñòèõ êíèã. žíàêè  â³äñóíóëè
øàôó,  ³  íà  êàì'ßí³é  ï³äëîç³  ß  ïîáà÷èâ  ëþê ç ê³ëüöåì. ‹þê
ï³äíßëè, ³ ñòàëî âèäíî êàì'ßí³ ñõîäè, ùî âåëè âíèç. ‘òàðèé ëàìà
âçßâ äîâãó çàïàëåíó ñâ³÷êó ³ êèâíóâ ìåí³, ùîá ß  éøîâ  çà  íèì.
—åðåç  ê³ëüêà  ñõ³äö³â  ß  çðîçóì³â, ùî ñõîäè âåäóòü äî âèñîêî¿
ïå÷åðè  ç  ñòàëàêòèòàìè  ³  ñòàëàãì³òàìè;  âîíà  íàãàäàëà  ìåí³
ñåðåäíüîâ³÷íó  öåðêâó  ç  í³øàìè  é  âèñîêèì  â³êíîì, êð³çü ßêå
ñ³ºòüñß äåííå ñâ³òëî. àñïðàâä³ òî áóëî íå â³êíî,  à  ù³ëèíà  â
ï³âäåíí³é ÷àñòèí³ ïå÷åðè, ßêó øòó÷íî ðîçøèðèëè, ùîá ìàòè á³ëüøå
ñâ³òëà.  •î÷à çàãàëîì ó ïå÷åð³ áóëî ñóõî, êðàïëèíè ñêàïóâàëè ç³
ñòàëàêòèò³â, æèâëß÷è êðèõ³òí³ ñòðóìî÷êè, ßê³ â³äðàçó  ùåçàëè  â
ù³ëèíàõ ï³äëîãè.
     ‡àêàïåëêè ïå÷åðè ñêèäàëèñß íà öåðêîâí³ í³ø³. ‚ íàéá³ëüø³é,
íà ï³âí³÷íîìó áîö³, ñòîßëà âåëèêà áðîíçîâà ñòàòóß. ‹àìà çàïàëèâ
ðßä ÷åðâîíèõ  ñâ³÷îê ³ êóðèëüíèõ ïàëè÷îê ïåðåä íåþ. ² â³äðàçó ç
íàï³âòåìðßâè ç'ßâèëàñü ó âñ³é ñâî¿é êðàñ³ ’àðà, áîãèíß  ïëàíåòè
‚åíåðí.  à  í³é  áóëà  ò³àðà, âåëèê³ ñåðåæêè, áðàñëåòè, îêî íà
ëîá³ é î÷³ íà äîëîíßõ ðóê  ³  ñòóïíßõ  í³ã,  ùî  ñèìâîë³çóº  ¿¿
âñþäèñóù³ñòü.  ’àðà  --  öå  ìàäîííà  ’³áåòó,  åïàëó é á³ëüøî¿
÷àñòèíè €ç³¿, äå ¿¿  çíàþòü  ³  ï³ä  ³ì'ßì  ƒóàíü  ²íü,  áîãèí³
ìèëîñåðäß,  ¿¿ ïðàâà ðóêà áóëà ïðîñòßãíóòà â ïîðóõîâ³ ñï³â÷óòòß
é äîïîìîãè, ë³âèé âåëèêèé ³ ñåðåäí³é ïàëüö³ òâîðèëè  ê³ëüöå  --
çíàê, ùî âêàçóº íà áîæåñòâåííå â÷åííß â éîãî âèù³é ëîã³ö³.
     Šîëè  êàì'ßíà  ïëèòà  çà  íàìè  îïóñòèëàñü,  ìåí³ ñïàëî íà
äóìêó, ùî ß îïèíèâñß â  ³íøîìó  ñâ³ò³,  çîâñ³ì  â³äì³ííîìó  â³ä
òîãî,  ßêèé  çíàâ  äîñ³.  ‹àìà ï³äâ³â ìåíå äî áîãèí³. Ÿ ïîì³òèâ
ïåðåä íåþ çàãëèáëåííß, âèäîâáàíå âîäîþ, ùî êàïàëà ç ñòàëàêòèò³â
óïðîäîâæ òèñß÷îë³òü.  –åé  îâàëüíèé  ðåçåðâóàð  áóâ  ïîâíèé  ïî
â³íöß, à íàäëèøîê âîäè ñò³êàâ ó ù³ëèíó. Šðàïë³, ùî çðèâàëèñß ç³
ñòåë³   ïå÷åðè,  çðîäæóâàëè  êîíöåòðè÷í³  êîëà  íà  äçåðêàëüí³é
ïîâåðõí³ âîäè.
     "–å --  ñëüîçè  ’àðè,  ùî  îïëàêóº  ïàä³ííß  ëþäèíè  ç  ¿¿
êîëèøíüîãî áîæåñòâåííîãî ñòàíîâèùà,-- ïîßñíèâ ëàìà ³ ïðîäîâæèâ:
-- —è  ÷óëè  âè  ïðî îçåðî ‹õàìà ‹àìöî â ’³áåò³, äå ç'ßâëßþòüñß
âèä³ííß,  êîëè  ëàìà¿ñòñüê³  ñâßùåíèêè   âîðîæàòü   ïðî   ì³ñöå
íàðîäæåííß ìàéáóòíüîãî „àëàé-ëàìè?"
     "ðèãàäóþ,  ß  ùîñü  ÷èòàâ  ïðî öå..." "‚îäîéìà, íà ßêó âè
äèâèòåñß, ñõîæà íà ñâßùåííå îçåðî òèì, ùî ³ â  í³é  ç'ßâëßþòüñß
óêðàé çíà÷óù³ çîáðàæåííß".
     Ÿ  çàö³êàâëåíî  äèâèâñß íà âîäó, ùî â³ääçåðêàëþâàëà ñâ³òëî
ñâ³÷îê, ïîñòàòü ’àðè â òåìí³é í³ø³; ïðîòå í³÷îãî  ³íøîãî  ß  íå
áà÷èâ.
     "„èâ³òüñß  ãëèáøå...  ™å  ãëèáøå... ŽŒ Œ€² €„Œ… •“Œ!" --
ðå÷èòàòèâîì çãóêíóâ ëàìà, ³  ãîëîñ  éîãî  â³äëóíèâ  ï³ä  ñòåëåþ
ïå÷åðè.  ‘â³÷êè îñâ³òëþâàëè ’àðó êàëåéäîñêîï³÷íèì îðåîëîì áàðâ,
äèì â³ä êóðèëüíèõ ïàëè÷îê ëèíóâ óãîðó, ³ âñå òå  â³äáèâàëîñü  ó
âîäîéì³,  ÷àñ  â³ä  ÷àñó  ñêîëèñíóòå  âïàëîþ êðàïëåþ. ‡íåíàöüêà
çîáðàæåííß çíèêëî, à âîäó âêðèâ  í³áè  òóìàí.  Ÿ  ïîáà÷èâ  íîâ³
çîáðàæåííß,   íàñò³ëüêè   ÷³òê³,  íà÷å  íà  åêðàí³  êîëüîðîâîãî
òåëåâ³çîðà. ‹àìà ñòîßâ ïîðó÷ ³ ñîá³ äèâèâñß íà âîäó.
     åðøå çîáðàæàëî íàøó ïëàíåòó  â  êîñìîñ³  ç  ¿¿  îêåàíàìè,
êîíòèíåíòàìè  é  ñêóï÷åííßìè  õìàð,  ßê  íà  çí³ìêàõ  €‘€.  ‡à
õâèëèíó-äðóãó âèãëßä çåìíî¿ êóë³ ïî÷àâ íåâï³çíàííå çì³íþâàòèñü.
‚àæê³  ñ³ð³,  ÷îðí³,  ðóä³  é  ÷åðâîí³  õìàðè  îêðèëè  íàéá³ëüø
çàñåëåí³   ÷àñòèíè   ‡åìë³.   —àñ   â³ä   ÷àñó   ¿õ   ïðîð³çàëè
âîãíåííî-÷åðâîí³ ñïàëàõè,  í³áè  âèáóõè.  ‚ðßäè-ãîäè  áëàêèòí³,
ðîæåâ³   é  çîëîòàâ³  ïðîìåí³  é  ç³ðêè  âèðîñòàëè  ç  òåìðßâè,
îñâ³òëþþ÷è ¿¿. €ëå âñþ ïëàíåòó îãîðòàëà âåëè÷åçíà àóðà æàõàþ÷î¿
òåìíî¿ çàáàðâè.
     "‚è ñïîñòåð³ãàºòå ìåíòàëüí³ é åìîö³îíàëüí³  â³áðàö³¿,  ßê³
âèïðîì³íþº  ëþäñòâî.  Ÿê áà÷èòå, ¿õíß ßê³ñòü íèçüêà -- çâåðí³òü
óâàãó íà ñ³ðèé òóìàí åãî¿çìó.  ëàêèòí³  ³ñêðè  --  òî  äóõîâí³
óñòðåìë³ííß  ìåíøîñò³,  àëå  ¿õ  ïîãëèíàþòü ïîòîêè ïðèñòðàñòåé,
íåíàâèñò³ é æàäîáè,  ùî  òâîðßòü  öþ  ã³ãàíòñüêó  àóðó  äîâêîëà
ïëàíåòè âïðîäîâæ òèñß÷îë³òü. –å íàãàäóº ³îí³çîâàí³ øàðè íàâêîëî
‡åìë³, ùî â³äáèâàþòü ðàä³îõâèë³",-- ïîßñíèâ ëàìà.
     ’î  áóëî ïðèãîëîìøëèâå âèäîâèùå -- ïåðåä³ ìíîþ ðîçãîðòàâñß
âåñü îáøèð ìåíòàëüíîãî ïàíöèðà, ùî îòî÷óº ‡åìëþ.
     "àøà ïëàíåòà  òßæêî  õâîðà,  áî  ëþäè  õèáíî  ìèñëßòü",--
ïðîøåïîò³â ß.
     —àñ  â³ä  ÷àñó  òåìí³  ïàñìà òßãëèñß äàëåêî â Šîñìîñ, íà÷å
ùóïàëüö³  âîñüìèíîãà.  ’îé  ÷îðíèé  âîñüìèí³ã,   ùî   âèòàâ   ó
ì³æïëàíåòíîìó ïðîñòîð³, ìàâ ñòðàøíèé âèãëßä, ³ â³ä â³ä÷óòòß, ùî
ß  æèâó íà éîãî ñïèí³, ìåíå ïåðåñìèêíóëî. ² ö³º¿ ìèò³ áëàêèòí³,
ðîæåâ³  é  ñí³æíî-á³ë³  ïðîìåí³  áëèñêàâêàìè  ïðîíèçàëè   òåìíå
÷óäîâèñüêî.
     "–å ïîçèòèâí³ ìåíòàëüí³ âèïðîì³íþâàííß ëþäåé?" -- ñïèòàâ ß
ó ñâîãî ã³äà.
     "’àê,  ³  âè  áà÷èòå, ùî òåìíà àóðà ‡åìë³ ìîæå î÷èñòèòèñß,
ßêùî ëþäèíà ïðàãíóòèìå âèïðîì³íþâàòè ñâî¿ äóìêè é åìîö³¿ íà ö³é
äîâæèí³ õâèëü. –å ëþäè ïîâèíí³ ðîáèòè ñèñòåìàòè÷íî ³ ñèíõðîííî,
àáè ïëàíåòà âèïðîì³íþâàëà ëèøå ïîçèòèâí³  äóõîâí³  â³áðàö³¿",--
êîìåíòóâàâ   ëàìà.   îò³ì   ïðîäîâæèâ:  "’àðà  äîâãî  ïëàêàëà,
ìàòè-ïðèðîäà  ìîæå  ßêîñü  ñòðóñíóòè  ö³  íåãàòèâí³  äóìêè,  ùî
ñòâîðþþòü   íàâêîëî   ‡åìë³  æàõëèâèé  ïàíöèð.  ‹þäñòâî  ìóñèòü
î÷èñòèòè é äåçèíô³êóâàòè ñâ³é ïëàíåòíèé ä³ì. €ðõàòè ðîáëßòü óñå
ìîæëèâå,  àáè  íåéòðàë³çóâàòè  çëî,  ïðîòå  ñüîãîäí³  âàæëèâ³øå
çóïèíèòè  íîâ³  íåãàòèâí³  âèïðîì³íþâàííß,  ³  ëèøå ñàìà ëþäèíà
çäàòíà öå çðîáèòè".
     îêè ò³áåòñüêèé ëàìà ðîçì³ðêîâóâàâ óãîëîñ,  ß  äèâèâñß  íà
âîäîéìó  ïåðåä  ’àðîþ ³ íà äèâîâèæí³ çîáðàæåííß, ßê³ ç'ßâëßëèñß
òàì. îìàëó âîíè ñòàëè ðîçòàâàòè, ³ íåâäîâç³ ß âæå áà÷èâ ò³ëüêè
ãëàäêó ïîâåðõíþ, ïîðóøóâàíó êðàïëßìè, ùî ïàäàëè çãîðè.
     "ƒîä³ é êàçàòè, ßê ìåíå âðàçèëî ïîáà÷åíå. ïðîòå çàðàç ß ùå
á³ëüøå õî÷ó äîïîìîãòè, ïîïðè íàâ³òü òå, ùî öå ðîáîòà òèòàí³â, à
íèì ß íå º",-- ìîâèâ ß ùèðîñåðäå, íå ïðèõîâóþ÷è ðîçïà÷ó.
     "–å äîáðå, ùî âè õî÷åòå äîïîìàãàòè áîä³ñàòâàì. Šîæåí  ìîæå
äîïîìîãòè â ì³ðó ñâî¿õ çä³áíîñòåé".
     "€  ÷èì  ß  ìîæó  äîïîìîãòè?"  --  çàïèòàâ  ß.  ‹àìà òðîõè
ïîìîâ÷àâ. ‚³í çàïëþùèâ î÷³, ÷è ùîá îáäóìàòè â³äïîâ³äü,  ÷è  ùîá
ïðèéíßòè  íå÷óòíå  ïîñëàííß  â³ä  âèñîêèõ  ³ñòîò,  ùî ñêëàäàþòü
ò³áåòñüêèé ïàíòåîí.
     "“ ³ê àðõàò³â, ó ³ê ïîïåðåäæåííß áóäüòå ãîòîâ³ äîïîìîãòè
¿ì",-- íàðåøò³ ïðîêàçàâ ëàìà, ðîçïëþùèâøè î÷³.
     "’å ñòàíåòüñß ÷åðåç 10 ðîê³â,  ó  ³ê  âîãíåííîãî  äðàêîíà
(1976)?"--ñïèòàâ ß.
     "’àê.  €ëå ß ìóøó ðîçïîâ³ñòè âàì îäíó ëåãåíäó -- ñòàðó, ßê
ƒ³ìàëà¿. àâ³òü  ßêùî  âè  ðèçèêóºòå  ï³äõîïèòè  íåæèòü  ó  ö³é
ïå÷åð³,  ß  ðîçïîâ³ì  ¿¿  âàì  ñàìå  ïåðåä íàøîþ áîãèíåþ ’àðîþ,
îñê³ëüêè ñêîðî ðîçïî÷íåòüñß ¿¿ åïîõà". ²  ëàìà  ïî÷àâ  îïîâ³äü.
"‡à  íàøèì  óñíèì ó÷åííßì, ßêå ïðîïîâ³äóº ìîíàñòèð ’àø³ ‹õóíïî,
ì³ëüéîíè ðîê³â òîìó ê³ëüêà íàä³ñòîò ç ³íøîãî  âèñîêîðîçâèíóòîãî
ñâ³òó  ç³éøëè  íà  ‡åìëþ,  ùîá ïðèñêîðèòè åâîëþö³þ ïëàíåòè ³ ¿¿
ìàéáóòíüîãî ëþäñòâà. ‚îíè áóëè "íàðîäæåí³ äóõîì", òîáòî  øòó÷íî
ñòâîðåí³  ç ïåðâ³ñíî¿ ìàòåð³¿. ² ìîãëè ñòàâàòè âàæêèìè, ßê ßäðî
‡åìë³, àáî ëåãêèìè é âîãíèñòèìè, ßê ñîíß÷íå ñâ³òëî. ‡îâí³øí³ñòþ
ö³ âåëåòí³ íàãàäóâàëè áîã³â. ‘åðåä öèõ ïîñëàíö³â,  ÷è  àíãåë³â,
áóâ  Œàðà,  ßêîãî  âè íàçèâàºòå ‹þöèôåðîì, àáî ‘àòàíîþ. ‚³í ìàâ
ðîçâèíóòè ïðåäìåòíå ìèñëåííß é ³íäèâ³äóàëüí³ñòü ëþäèíè. ‡à â³êè
â³í äîñßã ö³º¿ ìåòè, òà  êîëè  ï³çí³øå  ç'ßâèëèñß  áîä³ñàòâè  é
’àðà,  àáè  âèõîâàòè  ñåðöå  ëþäèíè,  â³í íå çàõîò³â â³ääàòè ¿ì
ëþäèíó. ’î áóëî ïîâñòàííß Œàðè ïðîòè ‚÷èòåë³â Šîñì³÷íèõ –èêë³â.
‚³äòîä³ éîãî âæå íå íàçèâàþòü îñ³ºì ‘â³òëà, àáî ‹þöèôåðîì, â³í
ñòàâ ‚îëîäàðåì ³òüìè.
     ‚³äòîä³ íà  áîä³ñàòâ  óïàëî  ïîäâ³éíå  çàâäàííß:  áîðîòèñß
ïðîòè  íàìàãàíü  Œàðè  ïðèâ'ßçàòè  ëþäèíó äî çåìë³ é çðîáèòè ¿¿
ñåáåëþáíîþ, áåçïðèíöèïíîþ ³ àãðåñèâíîþ,  ³  âîäíî÷àñ  ïðàöþâàòè
íàä  äóõîâíèì  çðîñòàííßì  ëþäñòâà, ßê âåëèòü çàêîí öèêë³â. Žñü
÷îìó â öåé ñâ³ò áóëî ïîñëàíî óääó é àðõàò³â.
     ‚³äìîâà •àçß¿íà ‡åìë³ ñï³âïðàöþâàòè ç îãîì ‘îíöß ³ „óõàìè
ëàíåò âèêëèêàëà êîñì³÷íó êðèçó. ‹þäñòâî çàðàç ìóñèòü âèð³øèòè,
êóäè ðóõàòèñß -- äî ‘â³òëà ÷è ’åìðßâè, ³ öèì ïîæíå ïëîäè  ñâîº¿
êàðìè.  “ñ³  íàðîäè  ìóñßòü  çðîáèòè  âèá³ð ì³æ ñòàðèìè øëßõàìè
áîðîòüáè é íîâèì ëàäîì âñåñâ³òíüîãî áðàòåðñòâà.
     àéâèù³ ³ñòîòè ‘îíöß ³ ³íøèõ ñâ³ò³â êàæóòü  ‘àòàí³:  íåõàé
òâîß   ëàìïàäà  ñâ³òèòü,  àëå  íå  çàâàæàé  ³íøèì,  ñëàâåòí³øèì
ñâ³òèëàì ó çîðßíîìó ïðîñòîð³! îçâàëè ñò³íó íàâêîëî  ‡åìë³,  áî
ëäñòâî  äóõîâíî  âæå  çàäèõàºòüñß  ï³ä  öèì ïàíöèðåì. Šîñì³÷íèé
ãîäèííèê óêàçóº, ùî ñêîðî íàñòàíå „óõîâíèé â³ê.  ’è  íå  çìîæåø
çóïèíèòè  éîãî,  õî÷  ³  ïðàãíåø  öå  çðîáèòè,  áî  äæàí ÷îõàíè
íåçàáàðîì ïðèíåñóòü ³ç êîñìîñó ò³ëî, ßêå äîñ³ ùå í³õòî íå áà÷èâ
-- ïðîñòèé âèõîð ñèë. Šîëè â³í ñïàëàõíå, éîãî ïîëóì'ß ñïîïåëèòü
óñþ òâîþ ïðàöþ.
     ‚³ê ïî  â³êó,  òèñß÷îë³òòß  ïî  òèñß÷îë³òòþ  ìè  íàäñèëàëè
ëþäñòâó   ïîñëàííß,   ïðèçíà÷åí³   îêðåìèì  íàðîäàì.  “ñ³  âîíè
çàêëèêàëè äî ºäíîñò³ ³ çàãàëüíîãî áðàòåðñòâà. à æàëü, íåáàãàòî
ç íèõ ðîçáóäèëè ëþäñòâî. Žñü  ÷îìó  â  öåé  êðèòè÷íèé  ÷àñ  òàê
íåîáõ³äíî  ïåðåäàòè  ïîñëàííß  ç îñòàíí³ì ïîïåðåäæåííßì. –å íàø
‚ñåïëàíåòíèé óëüòèìàòóì: ëþäñòâî ïîâèííî ïðèéíßòè  ‚ëàäàðþâàííß
‘åðöß,  ³íàêøå  âîíî  ñàìîçíèùèòüñß.  îðóøóþ÷è êàðì³÷íèé çàêîí
óí³âåðñàëüíîñò³ æèòòß ñâîºþ ðóéí³âíîþ ïîâåä³íêîþ,  ëþäèíà  áóäå
îñóäæåíà  é  ïîêàðàíà ïðèðîäîþ. –³ë³ ì³ñòà çàíóðßòüñß â îêåàíè,
âåëè÷åçí³ êîíòèíåíòè  ðîçêîëþòü  âóëêàí³÷í³  êàòàêë³çìè.  ³ñëß
îêó  àðõàò³â  óñ³ì  ëþäßì  ‡åìë³  áóäå ïîñòàâëåíî ‚ñåïëàíåòíèé
óëüòèìàòóì. ‚³í ïîâèíåí ïåðåäàòèñß ç äîáðîòîþ ³ ñï³â÷óòòßì, õî÷
³ òâåðäî, áî öå -- îñòàííº ïîïåðåäæåííß, éîãî ïåðåäàþòü ëèøå  ç
äîáðèìè   íàì³ðàìè.   ‹þäèíà   ï³ñëß   öüîãî  ìóñèòèìå  çðîáèòè
îñòàòî÷íèé âèá³ð -- ‘â³òëî ÷è ³òüìó, Œèð ÷è  ‚³éíó,  ‘åðöå  ÷è
Šóëàê, Œóäð³ñòü ÷è åâ³ãëàñòâî.
     ’åïåð  âàì  çðîçóì³ëî,  ùî  ëþäñòâî -- ïîëå áèòâè íåáåñíèõ
ñèë. –å -- âêðàé äàâíº â÷åííß,  âîíî  âõîäèòü  ó  âñ³  ðåë³ã³¿.
‚³éíà  ‘â³ò³â  çàðàç ó ðîçïàë³, ³ áóäåìî ñïîä³âàòèñß, ùî ëþäèíà
íå ñòàíå äî ñèë ’åìðßâè, áî ³íàêøå  ñèëè  êàðìè  ç³òðóòü  ¿¿  ç
‡åìë³".
     "‘òàðîäàâí³ ëåãåíäè çàñâ³ä÷óþòü ïîä³áíó ïëàíåòàðíó êðèçó â
îñòàíí³ äí³ €òëàíòèäè",-- äîêèíóâ ß, âðàæåíèé ñëîâàìè ëàìè.
     "–å  òàê,  ïðîòå  íàøà  ñó÷àñíà  êðèçà  á³ëüø ãîñòðà ÷åðåç
÷èñåëüí³ñòü íàñåëåííß ³  á³ëüøèì  ñòóïåíåì  äóõîâíîãî  çàíåïàäó
ëþäèíè".
     "’î ßê æå íàì òîä³ áóòè?" -- âèõîïèëîñü ó ìåíå.
     "‚  îñòàííþ  ÷âåðòü  ñòîë³òòß  ïðîëóíàº  çàêëèê  çàñíóâàòè
„îêòðèíó ‘åðöß, áî ëèøå âîíà  ñïðîìîæíà  âðßòóâàòè  ïëàíåòó",--
â³äïîâ³â ëàìà.
     "—è  çàõî÷å  õòî  ¿¿  ïî÷óòè..."  --  óðâàâ  ß  éîãî.  "–å
íå³ñòîòíî. àø ‚ñåïëàíåòíèé óëüòèìàòóì òðåáà äîíåñòè âñ³ì ëþäßì
‡åìë³!  à  íèí³øíüîìó  ïåðåõðåñò³  äîð³ã  ëþäñòâî  ìóñèòü  àáî
âèáðàòè  øëßõ,  ùî  âåäå  â  áåçîäíþ  ìîðàëüíî¿ äåãðàäàö³¿, àáî
³íøèé, ùî çíîñèòü  äî  ç³ðîê.  –å  âèçíà÷àëüíà  ïîðà  äëß  äîë³
çåìëßí.  Ÿêùî  ïîïåðåäæåííßì  çíåõòóþòü ³ ëþäñòâî äàë³ éòèìå çà
‚îëîäàðåì  ³òüìè,  òîä³  êîñì³÷íà  ³ºðàðõ³ß  ïðèéìå  âèêëèê  ³
çíèùèòü çëî íà ö³é ïëàíåò³".
     "‚è  ãàäàºòå, ùî ß çóì³þ äîíåñòè ö³ ëåãåíäè ³ ïðîðîöòâà äî
øèðîêîãî  çàãàëó  é   çáåðåãòè   ðåïóòàö³þ   ëþäèíè   â   ñâî¿é
ñâ³äîìîñò³?" -- ñïèòàâ ß.
     "“  öüîìó ñòîë³òò³ íàðîäè ñâ³òó ïåðåæèëè äâ³ ñâ³òîâ³ â³éíè
é ìîæóòü ââåðãíóòèñß â òðåòþ íàïðèê³íö³ ñòîë³òòß. ’î  âîíè  ïðè
çäîðîâîìó  ãëóçä³? ‚è çðîáèòå öå, äî âàøîãî ãîëîñó ïðèºäíàþòüñß
³íø³, áî öüîãî ðàçó  ñòàâêè  âåëè÷åçí³.  ‰äåòüñß  íå  ïðî  äîëþ
ëþäñòâà,  ßêå â³äíîâèëîñß á ÷åðåç ê³ëüêà ì³ëüéîí³â ðîê³â, à ïðî
³ñíóâàííß ö³ëî¿ ïëàíåòè, äëß ñòâîðåííß ³ ðîçâèòêó ßêî¿ ïîòð³áíà
ìàíâàíòàðà ÷àñó (íàäçâè÷àéíî äîâãèé êîñì³÷íèé  öèêë;  çã³äíî  ç
äàíèìè  íàóêè,  â³ê  ‡åìë³  ñêëàäàº ï'ßòü ì³ëüßðä³â ðî-ê³â)" --
â³äïîâ³â ò³áåáåöü.
     "‚ñßêå ìîðàë³çóâàííß ÷è çàêëèê äî ðåôîðì çóñòð³÷àº  ãðóáèé
îï³ð ìàñ",-- çàóâàæèâ ß.
     "àðîäè   ‡åìë³  ïîâèíí³  çðîçóì³òè,  ùî  ÷àñ  ðîçï'ßòü  ³
ïðîðîê³â,  ßê³  âèñòóïàëè   ïåðåä   åêçàëüòîâàíèìè   íàòîâïàìè,
ìèíóâñß.  ‡àðàç  àðõàòè  ðîçìîâëßòèìóòü  áëèñêàâêàìè, ãðîìàìè é
ïàäàþ÷èìè ç³ðêàìè! àñòàº åïîõà ˜àìáàëè!" ‚³í òðîõè ïîìîâ÷àâ, à
òîä³  ïðîäîâæèâ:  "‡âàæòå,  ß  íå  ïðîðîêóþ,  à  ðîçêðèâàþ  âàì
ñòðàòåã³÷í³  ä³¿  íåáåñíèõ  àðì³é,  ßê³  ðîçïî÷èíàþòü  áèòâó  ç
íåçë³÷åííèìè  ñèëàìè  ³òüìè.  ƒîòóºòüñß  ‚³éíà  ‘â³ò³â,   âèù³
êîñì³÷í³  ïîíàäëþäñüê³  ñèñòåìè áîðþòüñß ç ñèëàìè çëà íà ‡åìë³,
ùî îòðóþþòü êîñìîñ ³ âøêîäæóþòü  âñþ  ‘îíß÷íó  ñèñòåìó.  ‚³ðèòü
ëþäèíà  ÷è  í³  â  öþ  êîñì³÷íó  áèòâó, âîíà â³äïîâ³äàº çà ñâî¿
â÷èíêè é ïîæíå âðîæàé ñâîº¿ êàðìè. Žäíàê º çàñ³á, ùî  äîçâîëèòü
ïî÷óòè  ìîãóòí³õ  âîëîäàð³â  êàðìè  ³ íàñ, ¿õí³õ ñëóã. Žõîðîíö³
êóëüòóðíîãî ñïàäêó çàãèáëèõ öèâ³ë³çàö³é,  ìè  â³äêðèºìî  òàºìí³
ñõîâèùà  â  ªãèïò³  é ïðîäåìîíñòðóºìî ³ñíóâàííß âèñîêî¿ íàóêè ³
òåõíîëîã³¿ ó äàëåêîìó ìèíóëîìó. à ñâî¿õ  òåëåâ³ç³éíèõ  åêðàíàõ
ëþäè  ïîáà÷àòü  çäîáóòêè  ìèíóëèõ ÷àñ³â. Œîðàëü öüîãî â³äêðèòòß
ñòàíå çðîçóì³ëîþ: òå, ùî  ñòàëîñß  ç  ò³ºþ  öèâ³ë³çàö³ºþ,  ìîæå
ñòàòèñü  ³  ç  âàøîþ. ² âè ìîæåòå ñòàòè áåçæèâíîþ öèâ³ë³çàö³ºþ,
ëåãåíäîþ, â ßêó í³õòî íå â³ðèòèìå ÷åðåç äåñßòü òèñß÷ ðîê³â.  ’î
áóäå íàéâàæëèâ³øå ïîñëàííß -- íå áåð³òü çà ïðèêëàä €òëàíòèäó!"
     “ïåðøå  çà  ÷àñ  íàøî¿ áåñ³äè ß â³ä÷óâ õâèëþâàííß â ãîëîñ³
ëàìè.  "’àêå  â³äêðèòòß,   áåçóìîâíî,   áóäå   ðåâîëþö³éíèì",--
çàçíà÷èâ ß.
     "‚îíî  ñòàíå ñåíñàö³ºþ ³ ïðèâåðíå óâàãó íàðîä³â. ² îñü òàê
âîíè ïî÷óþòü ‚ñåïëàíåòíèé óëüòèìàòóì".
     "² ßêî¿ æ âè î÷³êóºòå ïîâåä³íêè ëþäñòâà?"  --  ïîö³êàâèâñß
ß.
     "‚÷åííß  ’àðè, „îêòðèíà ‘åðöß ïîâèíí³ ñêëàñòè îñíîâó íîâî¿
ñîö³îëîã³¿. Œîæóòü âèíèêàòè ñóïåðå÷êè ì³æ  ñèñòåìàìè,  àëå  áåç
â³éíè.  Œè  ìóñèìî çðîçóì³òè, ùî âñ³ ìè -- ÷ëåíè îäí³º¿ âåëèêî¿
âñåïëàíåòíî¿ ðîäèíè",-- ëàã³äíî ïðîìîâèâ ëàìà.
     "—è   ìîæåìî   ìè   âèð³øèòè   íàø³   ïðîáëåìè   áåç   òèõ
àïîêàë³ïòè÷íèõ ïîòðßñ³íü, ßê³ âè çãàäóâàëè?" -- çàïèòàâ ß.
     "Œîæåìî  é ïîâèíí³, òà îò ÷è çàõî÷åìî? —è çàõî÷å á³ëüø³ñòü
ëþäåé çðåêòèñß øëßõó æàäîáè, åãî¿çìó, îáìåæåíîãî íàö³îíàë³çìó ³
êóëüòó õòèâîñò³ çàðàäè êóëüòó äóõîâíîñò³? ‹þäßì íå  îáîâ'ßçêîâî
âñ³ì   ïîãîëîâíî   ñòàâàòè   ÷åíößìè   é  àñêåòàìè,  àëå  âîíè,
áåçïåðå÷íî,  ìîæóòü  æèòè  é  äóìàòè  ßê  ³ñòîòè,  ã³äí³  öüîãî
íàéìåíóâàííß (ëþäèíà ðîçóìíà). —îìó ëþäè ñòàþòü áðàòîâáèâößìè é
ðóéíóþòü   ìàò³ð-ïðèðîäó?   Šàðìà,   àáî  êîñì³÷íå  ïðàâîñóääß,
íåâ³äâîðîòíå  é  æàõëèâå.  ’î  íàâ³ùî  éîãî  ïðîâîêóâàòè?"   --
âèãóêíóâ ëàìà.
     "€  êîìó  àäðåñóâàòèìåòüñß öå ïîïåðåäæåííß -- ‚ñåïëàíåòíèé
óëüòèìàòóì -- ëèøå óðßäàì ÷è íàö³ßì?" -- ïîñïèòàâ ß.
     "² òèì, ³ òèì. “ðßä íå ìîæå ³ñíóâàòè áåç ï³äòðèìêè íàðîäó,
à íàðîä   ìîæå   âèðàæàòè   ñâîþ   âîëþ   ëèøå   ÷åðåç    ñâî¿õ
ïðåäñòàâíèê³â".
     "—è  ïîâ'ßçóºòüñß öåé óëüòèìàòóì ç åïîõîþ ˜àìáàëè, ïðî ßêó
ìîâëßòü âàø³ äàâí³ òåêñòè?" -- ñïèòàâ ß.
     "—è â³äêðèº äâåð³ â êðàùó åðó, â öèêë  ’àðè.  ðèéì³òü  ¿¿
åìáëåìó,  ‡íàê  ‘åðöß,  íåõàé  âîíà  îá'ºäíóº ëþäñòâî, îñê³ëüêè
êîæíà äîáðà ðåë³ã³ß òà  ³äåîëîã³ß  áàçóºòüñß  íà  ãóìàí³çì³",--
â³äïîâ³â  ëàìà.  ‚³í  ï³äâ³â ìåíå ùå áëèæ÷å äî ’àðè, îñâ³òëåíî¿
ñâ³÷êàìè. åç ïîïåðåäæåííß ïîêëàâ ìîþ ë³âó ðóêó  íà  ¿¿  ïðàâó,
ïðîñòßãíóòó â ïîðóõîâ³ ñï³â÷óòòß ëþäñòâó.
     "‡íàê  ‘åðöß  --  òî  åìáëåìà  ìàéáóòíüî¿  åïîõè,--  ìîâèâ
ëàìà,-- åïîõè Œàéòðå¿. ’àê êàæå êàëà÷àêðà, íàóêà ïðî öèêëè".
     Šîëè ß çíßâ ñâîþ ðóêó ç ðóêè ’àðè, òî âèßâèâ äèâîâèæó:  íà
äîëîí³  ìîº¿  ë³âî¿ ðóêè âèðàçíî â³äáèëîñß çîáðàæåííß ñåðöß. ’î
íå áóâ â³äáèòîê ñèìâîëà, âèð³çàíîãî íà ðóö³ ’àðè ó âèãëßä³ îêà,
à ßêèéñü ôåíîìåí, ïîâ'ßçàíèé ç êðîâîîá³ãîì, áî ùîðàçó,  êîëè  ß
íàòèñêàâ  íà ïëßìó-ñåðöå, âîíà áë³äëà. ‹àìó íåàáèßê âò³øèëî òå,
ùî ñòàëîñß.
     "–å äîáðå, âè îòðèìàëè çíàê ’àðè. •î÷à â³í ³ çíèêíå ç ðóêè
÷åðåç ê³ëüêà äí³â, òà  âñå  æ  çàëèøèòüñß  íåâèäèìèì  íà  âàø³é
ðóö³",-- ñêàçàâ â³í.
     Ÿ  òàê ðîçõâèëþâàâñß, ùî íå ì³ã âèìîâèòè áîäàé ñëîâà. ‹èøå
äóìàâ ïðî âåëèêå çíàííß, ßêå ìåí³ â³äêðèëîñß â ñâßòèëèù³  ’àðè.
Œè ï³äíßëèñß ñõîäàìè äî ëþêà, ³ ãîëîâíèé ëàìà ïîñòóêàâ ó íüîãî.
åâäîâç³ ìè çíîâó áóëè â ãîëîâíîìó õðàì³.
     "ðîäîâæèìî   çàâòðà",--  ï³äñóìóâàâ  ëàìà.  ³ñëß  ëåãêî¿
âå÷åð³, ïîäàíî¿ ëàìîþ, ßêîãî  ß  ðàí³øå  íå  áà÷èâ,  ß  çàëèøèâ
ìîíàñòèð  ó  ñóïðîâîä³  ìîëîäîãî ëàìè ç ë³õòàðåì. ‚³í ïîïåðåäèâ
ìåíå, ùî òðîõè äîâåäåòüñß  éòè  â  òåìðßâ³.  ²  ñïðàâä³,  ÷åðåç
ï³âãîäèíè  ñòàëî  òåìíî,  ³  îë³éíèé ë³õòàð íåàáèßê ïðèñëóæèâñß
íàì.
     àñòóïíîãî ðàíêó ß çíîâó  çàëèøèâ  óùåëèíó  é  ïîäåðñß  äî
ìîíàñòèðß.   ’àì   ãîëîâíèé  ëàìà  ïðèâ³òàâ  ìåíå  ³  ïðèãîñòèâ
äàðäæ³ë³íçüêèì  ÷àºì,  ùî  áóëî  âêðàé   äîðå÷íî   ï³ñëß   ìîº¿
ïðîãóëßíêè  íà ìîðîç³. îò³ì â³í ïîêàçàâ ìåí³ ê³ëüêà ò³áåòñüêèõ
êíèã, ïîßñíþþ÷è, ïðî ùî âîíè. à  ñò³íàõ  õðàìó  âèñ³ëî  áàãàòî
ïðàïîð³â,  ßêèõ ß â ñóò³íêàõ ðàí³øå íå ïîì³òèâ. ‹àìà âçßâ äîâãó
ñâ³÷êó é çàïðîñèâ ìåíå îãëßíóòè ö³ ïðàïîðè-òàíêè.
     "–å -- òàíêà  Œàéòðå¿,  ïðèéäåøíüîãî  óääè.  à÷èòå,  â³í
ïîñì³õàºòüñß.  –å  îçíà÷àº,  ùî  éîãî ì³ñ³ß ñïðèßòëèâà, à ïîßâà
íåñïîä³âàíà".
     "ðèõèëüíèêè  áàãàòüîõ  ðåë³ã³é  â³ðßòü   ó   ìåñ³þ,   àáî
àâàòàðó,--  çàóâàæèâ  ß. -- ’à ÷è ïðèíåñå ìàéáóòí³é Œàéòðåß ìèð
ëþäñòâó?"
     "‚àøå çàïèòàííß íàãàäàëî  ìåí³  óðîê,  ßêèé  ìåí³  äàëè  â
þíîñò³  òðîº  âåëèêèõ àðõàò³â. ‚îíè ñêàçàëè: "‚àø ñâ³ò êîòèòüñß
äî íåùàñòß. ‹þäñòâî ìîæå  âðßòóâàòè  ‡åìëþ  ëèøå  íà  øëßõó  äî
äóõîâíîãî  â³äðîäæåííß". ² êîëè ß íàõàáíî ñïèòàâ: "€ëå ÷è çìîæå
ìàéáóòí³é Œàéòðåß, íîâèé óääà,  âðßòóâàòè  éîãî?"  --  îäèí  ç
ó÷èòåë³â  â³äïîâ³â:  "Œàéòðåß  ëèøå  âêàæå øëßõ, à ëþäñòâî ñàìå
ìóñèòèìå ïðîéòè éîãî".
     "Ÿ  áà÷ó,  ßê  íåðîçâàæëèâî  ÷èíèòü  ëþäèíà,  éäó÷è  ïðîòè
êîñì³÷íîãî çàêîíó â³÷íîãî ñõîäæåííß",-- ìîâèâ ß.
     "Šîëè  çëî  äîñßãíå  êðèòè÷íî¿  ïîçíà÷êè é øêàëà ö³ííîñòåé
ð³çêî âïàäå ï³ä  òßãàðåì  íåíàâèñò³,  íåóöòâà  é  àìîðàëüíîñò³,
˜àìáàëà  çâåëèòü  äæàí ÷îõàíàì (êîñì³÷íèì íàä³ñòîòàì) íàáëèçèòè
àñòðîíîì³÷íå   ò³ëî,   ùî   ïåðåáóâàº   çà    žï³òåðîì.    ‰îãî
âèïðîì³íþâàííß  çì³íèòü  óñå  æèâå  íà ö³é ïëàíåò³",-- çàïåâíèâ
ëàìà. "² êîëè  î÷³êóºòüñß  öß  âåëèêà  êîñì³÷íà  ïîä³ß?"  "îâå
ñâ³òèëî  ñòàíå  âèäèìèì  íàïðèê³íö³ ñòîë³òòß, ïðîòå íàáëèæàòèñß
âîíî áóäå ùå áàãàòî ðîê³â",-- áóëà â³äïîâ³äü.
     Œè ñòîßëè ïåðåä òàíêîþ Œàéòðå¿, ³ ß  âèð³øèâ  çàïèòàòè  ùå
ïðî îäíå: "€ êîëè íàñòàíå ïðèøåñòß Œàéòðå¿?"
     "‚ îñòàííþ ÷âåðòü XX ñòîë³òòß ëþäñòâî ïîâèííî áóòè ãîòîâèì
äî ïðèøåñòß àðõàò³â.
     Œîæëèâî, â öåé êðèòè÷íèé ïåð³îä ñâ³òîâî¿ ³ñòîð³¿ ç'ßâèòüñß
³ ñàì  Œàéòðåß.  ðàâë³ííß ‘åðöß ïîøèðèòüñß ñåðåä óñ³õ íàðîä³â.
’îæ êîëè ñô³íêñ ó ƒ³ç³ âèñòóïèòü ³ç ïîïåðåäæåííßì, ãîòóéòåñß äî
âåëèêèõ ïîä³é".
     "Žòæå,  ‚ñåïëàíåòíèé  óëüòèìàòóì   àäðåñóâàòèìåòüñß   âñ³ì
íàðîäàì.   ²íäèâ³äóàëüíî   ÷è   êîëåêòèâíî,  ÷åðåç  Žðãàí³çàö³þ
Žá'ºäíàíèõ  àö³é,  óñ³  âîíè  ìàþòü  îòðèìàòè   öå   ³ñòîðè÷íå
ïîñëàííß",-- ï³äñóìóâàâ ß ðîçìîâó.
     "‚³í  äàñòü  óñ³ì íà ö³é ïëàíåò³ øàíñ ïðîßâèòè ñâîþ âîëþ ó
âèáîð³ ‘â³òëà ÷è ’åìðßâè, ðàòåðñòâà  ÷è  …ãî¿çìó",--  â³äïîâ³â
ëàìà.
     Ÿ  ì³ã  âèñëîâèòè  ñâîþ  ïîâàãó