Ocenite etot tekst:


   -----------------------------------------------------------------------
   ("Starkov" #1). Avt.sb. "Kanatohodcy". M., Centrpoligraf, 1997.
   OCR & spellcheck by HarryFan, 18 October 2000
   -----------------------------------------------------------------------




   Oleg ustal. Vybralsya nakonec na uzkuyu proseku,  perekrytuyu  cherno-belym
shlagbaumom povalennoj berezy.  Eshche  polchasa  -  i  on  doma.  Ostanovilsya,
zakuril, pryacha v ladonyah sinij ogonek zazhigalki.
   Morosyashchij  s  utra  dozhd'  vdrug  konchilsya  ili,  vernee,  prekratilsya,
prervalsya - na chas, na den'?
   Oleg otkinul promokshij kapyushon shtormovki, sel na  povalennyj  stvol,  s
naslazhdeniem zatyanulsya kislovatym dymom "Pamira". V radiuse sta kilometrov
ne bylo luchshe sigaret, da i zachem luchshe? A pizhonskaya Moskva s ee "kentami"
i "pelmelami", dalekaya  i  nereal'naya  Moskva  -  ne  bolee  chem  krasivoe
vospominanie o ch'ej-to chuzhoj zhizni. O zhizni veselogo parnya po imeni  Oleg,
kotoryj vot uzhe chetvertyj god uchit fiziku v MGU, lyubit  boks,  i  krasivuyu
muzyku, i krasivye  fil'my  s  krasivymi  aktrisami,  i  ne  durak  vypit'
chego-nibud' s krasivym nazvaniem...
   Ah, kak krasiva zhizn' etogo parnya,  kak  zamanchiva,  kak  uvlekatel'na!
Pozaviduesh' prosto...
   Oleg sidel na mokrom stvole, kuril "Pamir", zavidoval potihon'ku. Dozhd'
opyat' zamorosil, nadolgo povis v krasno-zheltom, obnazhennom lesu:  holodnyj
oktyabr'skij dozhd' v holodnom oktyabr'skom lesu. Oktyabr' -  chetvertyj  mesyac
praktiki. Eshche dve nedeli - i nereal'naya Moskva stanet rodnoj i real'noj. A
prizrachnym i chuzhim stanet etot  les  na  Bryanshchine,  storozhka  v  lesu,  do
kotoroj polchasa hodu, i starkovskij generator vremeni, tak i  ne  sumevshij
prorvat' bar'er mezhdu dnem segodnyashnim i vcherashnim, nepreodolimyj  bar'er,
vyrosshij na osi chetvertogo izmereniya.
   Oleg usmehnulsya zabavnomu sovpadeniyu: chetvertyj mesyac  chetvero  fizikov
pytayutsya projti nazad po chetvertomu izmereniyu. Esli by  izmenit'  odnu  iz
"chetverok",  mozhet  byt',  i  udalos'  by   velikomu   Starkovu   dokazat'
spravedlivost'  svoej  teorii  o  funkcional'noj   obratimosti   vremennoj
koordinaty. No velikij Starkov,  otyagoshchennyj  neudachami  i  nasmorkom,  ne
veril v fatal'nost' cifry  "chetyre",  sidel  v  storozhke,  v  kotoryj  raz
proveryaya raschety. Bessmyslenno, vse bessmyslenno:  raschety  verny,  teoriya
krasiva, a vremennoe pole ne poyavlyaetsya. Vernee, poyavlyaetsya - na  kakie-to
doli sekundy! - i letyat ekrany-otrazhateli, rasstavlennye po  okruzhnosti  s
radiusom v kilometr, a centr ee - v toj samoj storozhke, gde  sejchas  sopit
zloj  Starkov,   gde   Dimka   i   Raf   prodolzhayut   beskonechnyj   (pochti
chetyrehmesyachnyj!) shahmatnyj match, kuda Oleg doberetsya  cherez  polchasa,  ne
razdevayas', plyuhnetsya na raskladushku i... son,  son  do  utra,  tyazhelyj  i
krepkij son ochen' ustalogo cheloveka.
   Nastrojku ekranov vyveryali po ocheredi primerno dva raza v  nedelyu.  Dva
pi er -  dlina  okruzhnosti  s  radiusom  v  kilometr,  -  shest'  s  lishnim
kilometrov, da eshche kilometr tuda i kilometr obratno, i po sorok  minut  na
kazhdyj ekran: vot vam pyat' poteryannyh chasov ot obeda do  uzhina.  I  tak  -
chetvertyj mesyac...
   Oleg vykinul okurok, nadvinul kapyushon,  zashagal  po  mokromu  kovru  iz
zheltyh opavshih list'ev, po mokroj  chernoj  zemle,  po  luzham,  ne  vybiraya
dorogi. Vse ravno vsyudu kak v pesne: "Voda, voda, krugom voda". I holodnye
kapli - po licu, i v sapogah podozritel'no  hlyupaet,  i  esli  u  Starkova
nasmork, to Oleg davno uzhe dolzhen shvatit' vospalenie  legkih,  tonzillit,
radikulit i eshche s  desyatok  boleznej,  vyzyvaemyh  chrezmernym  kolichestvom
padayushchej s neba i hlyupayushchej pod nogami vody.
   Oni sami vyzvalis' poehat' so Starkovym,  nikto  ih  ne  zastavlyal,  ne
ulamyval. Odnazhdy posle lekcij Starkov podozval ih i sprosil kak by  mezhdu
prochim:
   - Kuda na praktiku, rebyata?
   - Ne znayu, - pozhal  plechami  Oleg.  -  Mozhet  byt',  v  Novosibirsk,  v
Institut yadernoj fiziki...
   - Stoit li... - Starkov pomorshchilsya. - Protorennaya dorozhka.
   - A gde neprotorennaya?
   - Hotya by u menya...
   |to  ne  bylo  samodovol'nym  hvastovstvom:  Starkov  imel  pravo   tak
govorit'.  CHto  zh,  on  pozdno  nachal:  pomeshala  vojna.  V  sorok  vtorom
semnadcatiletnim mal'chishkoj ushel v partizanskij otryad, a  v  sorok  pyatom,
uzhe majorom dejstvuyushchej armii vernuvshis' iz Berlina, postupil na fizfak  v
MGU. Vot tak i shel v nauke - s opozdaniem na chetyre  voennyh  goda  (opyat'
"chetyre": nu nikuda ne ujti ot etoj  cifry!),  aspirantura,  kandidatskaya,
potom let desyat' molchaniya i - blestyashchaya doktorskaya dissertaciya, v  kotoroj
on priotkryl tajnu preslovutoj vremennoj koordinaty. Dvumya godami pozzhe on
uzhe teoreticheski obosnoval ee, proslaviv svoe imya  v  skupom  na  vostorgi
mire fizikov. I snova molchanie: Starkov razrabatyval eksperiment,  kotorym
hotel podtverdit' teoriyu, kazavshuyusya pochti fantastikoj.
   Potom uzhe, kogda  oni  ehali  v  Bryansk,  pogruziv  na  zheleznodorozhnuyu
platformu generator i detali ekranov-otrazhatelej, Starkov ob®yasnil prichinu
svoej tainstvennosti:
   - Koe-chto gotovo, a chto - neizvestno. Ne hochu ran'she vremeni budorazhit'
uchenuyu bratiyu. Ne poluchitsya - smolchim, spishem na "pervyj blin"...
   "Pervyj blin" i vpravdu  poluchilsya  komom.  Starkov  mrachnel,  oral  na
rebyat, no, kazhetsya, smirilsya s neudachej.
   - Vernemsya v Moskvu - dorabotaem. Ideya  verna,  a  gde-to  spotykaemsya.
Pomozguem zimoj, a budushchim letom opyat' syuda. Idet?
   - Idet, - mrachno govoril Oleg. - Kuda zh my teper' ot vas denemsya...
   Devat'sya bylo nekuda: namertvo zatyanulo. Kazalos', oni ne  huzhe  samogo
Starkova razbiralis' v teorii obratnogo vremeni, chto-to sami  pridumyvali,
chto-to schitali.
   - Ne zrya ya vas v etu aferu vtyanul, - radovalsya Starkov. - Kazhetsya, tolk
iz vas vyjdet.
   - A diplom? - goryachilsya Dimka. - U nas diplom na nosu!
   - Schitajte, diplom gotov: ostalos' tol'ko sest'  i  napisat'  -  plevoe
delo...
   U nego vse bylo "plevym delom": pereschitat'  rezhim  raboty  generatora,
opredelit' parametry polya, nastroit' ekrany.
   - Raz-dva - i gotovo! Ne unyvajte, parni: vse puli - mimo nas...
   Durackaya  pogovorka,  ostavlennaya  partizanskim  politrukom   Starkovym
fiziku Starkovu, kazalos', reshala lyubuyu problemu. "Vse puli mimo  nas!"  -
znachit, vse uladitsya, vse budet "tip-top". On prosto zarazhal svoim beshenym
optimizmom dazhe tam, gde i povoda dlya nego ne bylo. Inoj  raz  Oleg  lovil
sebya na mysli, chto potihon'ku prevrashchaetsya  v  etakogo  bodryachka  pionera:
"Vse my gory svorotim, esli ochen' zahotim". Ponimal bessmyslennost'  etogo
nichem ne opravdannogo optimizma, ponimal otlichno, no protivostoyat' emu  ne
mog.
   Est' takoj termin: gipnoz lichnosti. Tak  vot,  lichnost'  Starkova  byla
nastol'ko "gipnotichna", chto dlya somnenij prosto  ne  ostavalos'  mesta.  A
chestno govorya, i vremeni: rabota s®edala ves'  skudnyj  zapas,  otpushchennyj
cheloveku v sutki minus vosem' chasov na son.
   Oleg usmehnulsya: a chto zhe eshche pridumat' mozhno? Kino v lesu net,  tancev
tozhe. Blizhajshee  selo  -  sem'  kilometrov  peshkodralom.  Letom  eti  sem'
kilometrov  ne  raz  odolevali:  posmotret'  fil'm  v  klube  ili   prosto
vspomnit', chto est' na belom svete koe-chto, krome lesa i  fiziki.  "Lesnoj
fiziki", - shutil Starkov. On i lesnoe zaholust'e eto  vybral  potomu,  chto
kogda-to zdes' voeval. Selo, kuda oni begali v klub, bylo  togda  centrom,
gde vstrechalis' svyaznye, otkuda uhodili depeshi na Bol'shuyu zemlyu i gde dazhe
starosta byl partizanskim vydvizhencem. Kakaya pogoda stoyala togda, Oleg  ne
znal, no tepereshnyaya byla bolee chem nesnosna. Takie  usloviya  zhizni  dolzhny
priravnivat'sya  k  osobo  trudnym,  tut   ne   obojtis'   bez   povyshennyh
koefficientov, vsyakih tam "kolesnyh",  "severnyh"  -  i  pol-litra  moloka
ezhednevno za vrednost'.
   Za molokom hodili po ocheredi v to zhe selo - raz v nedelyu.  Za  molokom,
za kartoshkoj, za hlebom, za myasom i tak  dalee  po  prejskurantu  mestnogo
sel'po.  Prejskurant  byl  nevelik,  prihodilos'  koe-chem  razzhivat'sya   u
kolhoznikov:  chetyreh   otshel'nikov   uvazhali   zdes'   za   stojkost'   i
"neponyatnost'"; zhaleli i vsegda ohotno im pomogali.
   Za chetyre mesyaca oni, pozhaluj,  pereznakomilis'  so  vsemi  v  derevne,
blago i dvorov tut bylo nemnogo - desyat'  ili  dvenadcat'.  Oleg  podumal,
poschital v ume, vspomnil: tochno, dvenadcat'  dvorov,  sel'po  i  malen'kij
klub  s  kinoustanovkoj  -  vot  i  vse.   Central'naya   usad'ba   kolhoza
raspolagalas' podal'she, kilometrah v pyati ot sela. CHto i govorit',  tam  i
magazin  byl  poluchshe,  i  lyudej  pobol'she,  da  tol'ko  fiziki  tuda   ne
zabiralis'. Daleko i smysla net. A produkty - vot  oni,  polon  les.  Beri
ruzh'e i strelyaj. U Olega byla  staren'kaya  tulka.  Dimka  shchegolyal  dorogoj
izhevskoj dvustvolkoj. Starkov vladel istinnym sokrovishchem  -  karabinom.  A
Raf ohoty ne priznaval.
   - YA v dushe vegetarianec, - govoril on. - U menya na Bozh'yu tvar' ruka  ne
podnimaetsya.
   -  Konechno,  -  yazvil  Dimka,  -  vilku  i  nozh   ty   nogoj   derzhish'.
|kvilibrist...
   Kstati ob ohote: pogoda pogodoj, a zavtra nado by  shodit'  postrelyat',
tem bolee chto posle perenastrojki ekranov Starkov celyj den'  novyj  rezhim
schitaet. Znachit, karabin dast.  Da  i  kak  ne  dat':  Oleg  strelyaet  "po
masteram", davno normativ vypolnil. Starkov sam ne raz govoril:
   - Ty u nas - supermen, brat. Tebe by ne vremenem, a konem upravlyat'.  S
kol'tom na bedre... Von tu shishku vidish'? Sob'esh' ee odnim vystrelom?
   Oleg ne  otvechal,  vskidyval  karabin,  pricelivalsya  -  bah!  -  shishka
ischezala s vetki, gde-to za derev'yami padala na travu.
   - Molodec, kovboj, - hvalil Starkov. - Voeval by  zdes'  so  mnoj  -  v
otryade by tebe ceny ne bylo. A posidim my eshche paru mesyacev v  etoj  glushi,
pohlestche menya strelyat' budesh'.
   Sam Starkov strelyal masterski, pochti ne  celyas',  navskidku,  po  lyuboj
misheni - ptica li, shishka ili podbroshennaya v vozduh  butylka  iz-pod  piva.
Oleg gnusno zavidoval emu, no dazhe radi velikoj celi pereshchegolyat' shefa  on
ne soglasilsya by na "eshche paru mesyacev". Hvatit i dvuh  ostavshihsya  nedel',
nasidelis'. Do budushchego leta!
   V tom, chto budushchim letom oni snova vernutsya v lesnuyu storozhku, Oleg  ne
somnevalsya.  Zimoj  diplom  po  teme  Starkova,  rabota  na  kafedre  i  v
laboratorii. Nado by  ekran  usovershenstvovat':  koe-kakie  idei  u  Olega
imelis', pravda, on eshche ne govoril o nih shefu. A u  samogo  Starkova  idej
polnym-polna korobochka. Ne isklyucheno, chto novyj generator -  Starkov  yavno
ne verit uzhe v etot staryj! - zarabotaet na drugom principe. Nu da  ladno,
ne budem zagadyvat'...
   Oleg  vybralsya  na  opushku  lesa  k  reke,  svernul  s  proseki,  dvumya
naezzhennymi koleyami ubegavshej vdol' rechki. CHut'  v  storone,  u  nekrutogo
obryva, vros v zemlyu brevenchatyj  dom.  Oleg  proshel  po  mokroj  trave  k
kryl'cu, dolgo obtiral  sapogi  o  rzhavuyu  zhelezyaku,  pribituyu  k  porogu,
tolknul dver' v temnye seni, s naslazhdeniem  sbrosil  namokshuyu  shtormovku,
sapogi, v odnih noskah voshel v komnatu.
   Vse bylo pochti tak, kak on sebe i predstavlyal po doroge.  Dimka  i  Raf
igrali v shahmaty, na stole u Starkova privychnyj  besporyadok  -  ispisannye
listy bumagi, nabor cvetnyh flomasterov, logarifmicheskaya  linejka.  Samogo
Starkova v komnate ne bylo.
   - Privet vsem, - skazal Oleg. - Poest' ostavili?
   Dimka peredvinul lad'yu i skazal zadumchivo:
   - V kastryule na pechke... Ty chego tak dolgo? SHef uzhe plakalsya...
   - O chem? - udivilsya Oleg, toroplivo pogloshchaya poluostyvshij borshch.
   - Boyalsya, chto ne uspeesh' proverit' ekrany.
   - Pochemu takaya speshka? Zakonchil by zavtra...
   - Zavtra - opyt. V vosem' nol'-nol'.
   - Opyat'?! - Oleg dazhe poperhnulsya ot vozmushcheniya. - Na  tom  zhe  rezhime?
Togda pust' on sam ekrany nastraivaet.
   - SHah, - skazal Dimka. - A vot tak, tak i tak - mat...  Nastraivat'  ne
pridetsya: rezhim pereschitan. U shefa - novaya genial'naya ideya.
   -  Ideya  dejstvitel'no  neploha,  -  skazal  vezhlivyj  Raf.  -  On  nam
rasskazyval:  uskoryaem  prohod  minus-vektora  i  vyigryvaem  stabil'nost'
polya... A mata net, Dimka: uhozhu konem na ef shest'.
   Dimka shvatilsya za golovu:
   - Gde konem? Otkuda kon'? Ah ya durak...
   Oleg ponyal, chto ot etih ochumevshih grossmejsterov  tolku  ne  dob'esh'sya,
doel borshch i leg spat'. Staryj princip, glasyashchij, chto utro mudrenee vechera,
davno i  prochno  voshel  v  byt  chetyreh  "otshel'nikov".  ZHeleznyj  Starkov
treboval zheleznoj discipliny, a pod®em v shest' utra v etu osennyuyu  slyakot'
dazhe u primernogo Rafa vyzyval neuderzhimuyu sonlivost'.
   Razve s nashim shefom posporish', dumal Oleg. On esli ne  ubezhdeniem,  tak
siloj zastavit slushat'sya. Nikakoj demokratii: tiraniya i despotizm...
   Potom on zasnul, i emu snilsya dozhd' - melkij, promozglyj, mokrye list'ya
na mokroj zemle, nizkoe  svincovoe  nebo  i  strannyj,  slovno  steklyannyj
vozduh, v kotorom luch sveta, kak v prizme, lomaetsya popolam.





   Luch sveta, slomannyj popolam - priznak voznikshego  vremennogo  polya,  -
oni uzhe ne raz videli nayavu. Da chto  tolku:  pole  voznikalo  i  mgnovenno
ischezalo, vyvodya iz stroya ekrany v kilometre ot generatora.
   - Segodnya vse budet  prekrasno,  -  skazal  utrom  Starkov.  -  U  menya
predchuvstvie takoe...
   - A vy ne ver'te v predchuvstviya, - mrachno prorochestvoval Oleg. -  Vy  v
statistiku ver'te: tochnaya nauka.
   - Stavlyu tebe dvojku, kovboj. Napomni po priezde  -  vpishu  v  zachetku.
Statistika trebuet absolyutno odinakovyh  uslovij  eksperimenta.  A  u  nas
kazhdyj raz - inye...
   - I kazhdyj raz - strel'ba v Bozhij den'...
   Starkov ne obidelsya. On i sam lyubil podtrunivat' nad svoimi studentami,
a k neznaniyu byl prosto bezzhalosten: vysmeival, ne dumaya o posledstviyah. A
kakie posledstviya mogut byt'? Est' u "zhertvy" chuvstvo yumora -  pojmet,  ne
polezet v butylku. A net, tak i zhalet' nechego.
   - V fizike ko vsemu  nuzhno  otnosit'sya  s  ironiej,  -  lyubil  govorit'
Starkov, - tak legche skryt' nevezhestvo i proslyt' bol'shim znatokom.
   On svyato sledoval etomu principu i otnosilsya s ironiej ko vsemu, dazhe k
sobstvennym ideyam.
   - CHto zhe kasaetsya predchuvstvij i prorochestv, - vtolkovyval on Olegu  za
zavtrakom, - to nam s vami verit' v  nih  prosto  neobhodimo.  Ty  istoriyu
vspomni, kto imel delo s Vremenem? Predskazateli, proricateli,  yasnovidcy.
I predskazyvayu: segodnya opyt udastsya. Ne verite? Posmotrim...
   I kto ego razberet, shutil on ili veril v svoi predchuvstviya. Da Oleg uzhe
i ne pytalsya  razobrat'sya  v  etom.  Posmotrim,  skazal  Starkov.  CHto  zh,
posmotrim...
   Oni stashchili s generatora polihlorvinilovyj chehol, vyverili  indikatory,
podklyuchili pitanie. Starkov dolgo ustanavlival nastrojku polya, to  i  delo
sveryayas' s zapisyami. Potom Dimka - etu pochetnuyu obyazannost' on  s  pervogo
dnya prisvoil sebe - torzhestvenno zazheg elektricheskij fonarik, napraviv ego
luch tuda, gde dolzhno bylo rodit'sya pole obratnogo  vremeni,  razvernut'sya,
zahvativ vse prostranstvo mezhdu ekranami, rasstavlennymi v lesu, i -  esli
povezet, konechno, - proderzhat'sya hotya by minutu: eto uzhe budet pobeda!
   - Gotov, - skazal Dimka hriplo,  i  Oleg  podumal,  chto  on  volnuetsya:
kazhetsya, i vpravdu poveril v predvidenie shefa.
   - Poehali, - skomandoval Starkov i vklyuchil generator.
   Strelka na indikatore napryazhennosti polya drognula i medlenno  kachnulas'
vpravo.
   - Tol'ko by zaderzhalas', - umolyayushche prosheptal Raf.
   I strelka poslushalas': zastyla na  sekundu  na  pervom  delenii  shkaly,
opyat' drognula i uverenno popolzla vpravo. Tonkij luchik karmannogo  fonarya
vdrug sognulsya pod tupym uglom, tknulsya v pol.
   - Est' pole, - snova prosheptal Raf, i Oleg oborval ego:
   - Podozhdi. Smotri...
   Oglushitel'no - tak kazalos' Olegu - tikal  sekundomer:  desyat'  sekund,
dvadcat',  pyat'desyat...  I  sluchilos'  neveroyatnoe:  luch  fonarya  medlenno
peredvigalsya po polu, poka ne vernulsya v ishodnoe polozhenie -  parallel'no
zemle, no strelka na shkale ostalas' na meste - na krasnoj cherte, govoryashchej
o tom, chto pole stabilizirovano.
   Pervym prishel v sebya  Starkov.  Narochito  ravnodushno  dostal  sigaretu,
zakuril, skazal prezritel'no:
   - Kto-to zdes' ne veril v predvidenie. Ne peredumal?
   No Oleg ne zhelal  igrat'  "v  bezrazlichnost'",  ne  sderzhalsya,  stisnul
Starkova v ob®yatiyah:
   - Vy znali, znali, da?
   - Otkuda? - otbivalsya Starkov. - Otpusti, sumasshedshij!
   No na nem uzhe povisli i  Dimka,  i  Raf,  podhvatili  ego,  podbrosili,
podkinuli  eshche  raz.  Oni  orali  chto-to  nechlenorazdel'noe,  besnovalis',
priplyasyvali. A strelka po-prezhnemu prochno derzhalas' na krasnoj cherte.
   - Nu vse,  -  udovletvorenno  skazal  Starkov,  vyrvavshis'  nakonec  iz
vostorzhennyh ob®yatij svoih "poddannyh". - "My rozhdeny, chtob skazku sdelat'
byl'yu". "Bronya krepka, i tanki nashi  bystry".  Pojte,  mal'chiki,  likujte.
Segodnya vecherom ob®yavlyayu bol'shoj bal-maskarad.
   - V chest' sobytiya skleyu vam masku Mefistofelya, - podygral emu Dimka.  -
Nakinuv plashch, s gitaroj pod poloyu...
   A vezhlivyj Raf pointeresovalsya:
   - Pole sohranim ili vyklyuchim?
   - Sohranim, - bespechno skazal Starkov. - Davajte zhit' v drugom vremeni.
   - A ekrany? - ne otstupal Raf. - Poletet' mogut...
   Starkov podozritel'no posmotrel na nego:
   - CHto ty tak volnuesh'sya za ekrany?
   - Ego ochered' nastraivat', - mstitel'no ob®yasnil Oleg.
   - CHush', mal'chiki, chush'! -  Starkov  vstavil  v  samopisec  novyj  rulon
millimetrovki, eshche raz poglyadel na strelku, zastyvshuyu na krasnoj cherte.  -
Poshli otsyuda. |krany chinit' ne budem: poletyat - i ladno. V Moskve pochinim.
Da, -  on  obernulsya  k  Rafu,  -  vse  zhe  ochered'  propuskat'  ne  sled:
ostavajsya-ka ty podezhurit' u generatora. A cherez  chas  tebya  Dima  smenit.
Idet?
   - A chto vy budete delat'?
   - Dojdem do sel'po, kupim koe-kakie prinadlezhnosti dlya bala-maskarada.
   - SHampanskogo voz'mite, - poprosil  Raf,  ustraivayas'  na  edinstvennom
stule. Perspektiva prosidet' etot  chas  pod  kryshej  yavno  ustraivala  ego
bol'she, nezheli puteshestvovat' pod dozhdem v derevnyu.  -  Tol'ko  ne  bol'she
chasa.
   - Terpi, paren', -  skazal  emu  Starkov  na  proshchan'e.  -  Robinzonada
podoshla k schastlivomu koncu. YA uzhe govoril: vse puli mimo nas.
   Razve mog znat' providec Starkov, chto ego lyubimoe  prislov'e  obernetsya
dlya nih v etot den' strashnym i real'nym koshmarom?





   V storozhke  Dimka  nabil  ryukzak  pustymi  butylkami.  Oleg  vooruzhilsya
sportivnoj sumkoj. Starkov - po pravu imeninnika - shel nalegke.
   Oni poshli vdol' reki, chtoby - po predlozheniyu Starkova - osmotret'  paru
ekranov i ponablyudat' za povedeniem voznikshego vozle nih polya.
   - Ne za chas, tak za dva obernemsya, - skazal Starkov. - A s Rafom nichego
ne sluchitsya - podozhdet: ya emu detektiv ostavil. ZHguchie tajny Pitera CHejni.
   Dotoshnyj Oleg pristupil k  vyyasneniyu  podrobnostej  udavshegosya  nakonec
eksperimenta.
   - Vot skazhite mne, - rassuzhdal on, - esli pole  stabilizirovano,  to  v
kakom vremeni my sejchas zhivem? Esli v segodnyashnem, v  nashem,  to,  znachit,
pole nikak ne vliyaet na nastoyashchee. A ya sklonen predpolozhit' imenno eto...
   - Pochemu? - polyubopytstvoval Starkov.
   - Storozhka na meste. Pustye butylki - tozhe. My  idem  v  sel'po  imenno
segodnya, a ne vchera i ne zavtra. Les ne izmenilsya: te zhe  derev'ya,  ta  zhe
osen'. I dozhd' l'et tot zhe, chto i do opyta. Logichno?
   - Net, konechno. K primeru, storozhka byla zdes' i vchera, i god nazad.  I
osen' nachalas' ne segodnya. I dozhd' uzhe kotoryj den' polivaet. I v  proshlom
godu nebos' polival. I let desyat' nazad.  A  to,  chto  my  idem  v  sel'po
_segodnya_, tak eto  illyuziya.  Dlya  nas  -  segodnya,  a  na  samom  dele  -
pozavchera. Logichno, filosof?
   - No chto-to dolzhno bylo by izmenit'sya, - ne sdavalsya Oleg.
   - CHto imenno?
   - Ne znayu. Vasha teoriya, mezhdu prochim, tozhe nichego zdes' ne ob®yasnyaet, -
pozloradstvoval on.
   - Moya teoriya, - nastavitel'no  skazal  Starkov,  -  govorit  sleduyushchee:
vremennoe pole ne menyaet nastoyashchee, tut ty prav. No ono mozhet prinosit'  s
soboj kakie-to elementy svoego vremeni, veroyatno proshlogo. Kakie  elementy
- etogo ya ne znayu. Voobshche-to v moej teorii stol'ko  belyh  pyaten,  chto  ee
skoree mozhno nazvat' gipotezoj. - Starkov poskromnichal, no ne uderzhalsya  -
dobavil: - Pravda, gipotezoj, podtverzhdennoj eksperimentom.
   Oni svernuli v les, prodralis'  skvoz'  kusty  oreshnika,  vybralis'  na
uzkuyu lesnuyu dorogu - po nej vchera Oleg dobiralsya domoj, - mokrye s nog do
golovy: vo  vremya  dozhdya  iz  chashchi  kustarnika  suhim  ne  vylezesh'.  Oleg
vstryahnulsya po-sobach'i, vyrugalsya skvoz' zuby: proklyataya pogoda, proklyatyj
les - i vdrug prislushalsya:
   - Gde eto?
   Gde-to sovsem ryadom, byt' mozhet metrah  v  trehstah,  nadsadno  zarevel
gruzovik. |to byl imenno gruzovik: Oleg horosho razbiralsya v mashinah!  -  i
dvigatel' revel potomu, chto ne v silah  byl  vytashchit'  tyazheluyu  mashinu  iz
lipkoj dorozhnoj gryazi.
   - Seli, - konstatiroval Oleg. - Interesno, kto eto?
   - Poshli posmotrim, - predlozhil Dimka. - Vse ravno po puti.
   Oni  shli,  hlyupaya  rezinovymi  sapogami  po   luzham,   Dimka   gromyhal
steklotaroj v ryukzake, chto-to priglushenno nasvistyvaya. Starkov i Oleg veli
beskonechnyj teoreticheskij spor o problemah obratimogo vremeni. Dimku  spor
ne interesoval, on slyshal ego  mnogo  raz,  mozhet  byt'  tol'ko  v  drugih
variantah, no sut' ne menyalas'.
   "Psih Oleg, - bezzlobno razmyshlyal Dimka. -  Nu  chego  on  lezet  v  etu
tryasinu?  Starkov  ego  slushaet,  zhdet,  kogda  on  nachnet  zahlebyvat'sya,
podtashchit k beregu i opyat' otpuskaet:  pobul'kaj,  malysh.  U  Starkova  eto
nazyvaetsya "trening myshleniya". Sudya po vsemu, ya k etomu treningu absolyutno
ne sposoben..."
   On shel vperedi - Oleg i Starkov otstali shagov  na  desyat',  -  i,  byt'
mozhet, imenno poetomu on pervym uslyshal golosa lyudej s zastryavshej  mashiny.
Mashina vremya ot vremeni nadsadno revela, potom shofer vyklyuchil zazhiganie, i
nastupila tishina, v kotoruyu i prorvalis' frazy, pochemu-to  ne  russkie,  a
nemeckie. Govorili ne kak prepodavatel'nica nemeckogo v Dimkinoj shkole,  a
chisto, dazhe grassiruya.
   - Poshevelivajsya, skotina! - kak ponyal Dimka,  krichal  odin  nadsadno  i
hriplo, i tonen'ko, po-skopcheski otvechal drugoj.
   - YA poslal  troih  za  such'yami,  gerr  obershturmfyurer.  Slyshite  -  uzhe
rabotayut. CHerez pyat' - desyat' minut vyberemsya.
   V lesu razdavalsya topor drovoseka, sovsem kak v znakomom stihotvorenii.
   - CHto za komediya? - obernulsya Dimka k Starkovu. - Kinos®emka, chto li?
   Starkov ne otvetil. On otstranil rukoj Dimku, prilozhil palec  k  gubam:
molchite, mol! - proshel vpered do povorota, ostanovilsya prislushivayas'.
   Dvigatel' snova zaurchal, i tot zhe bariton skazal strogo:
   - Ne muchaj mashinu, bolvan. Ego  velichestvo  gnevaetsya  i  vpolne  mozhet
zalepit' tebe paru sutok karcera. Gans s rebyatami  prinesut  such'ya,  i  my
vylezem iz etoj russkoj gryazi.
   Oleg i Dimka s udivleniem smotreli na stranno pobelevshee lico Starkova:
ispugalsya on, chto li?
   - CHto oni govoryat? - sprosil Oleg. Nemeckogo on ne znal.
   - Tiho! - vpolgolosa prikazal Starkov, i bylo  v  etom  prikaze  chto-to
neznakomoe, chuzhoe: propal Starkov-vesel'chak, Starkov-shutnik  i  neunyvaka,
poyavilsya drugoj - vlastnyj i zhestkij. - Tiho! - povtoril  on.  -  Nazad  v
les!
   Oni proshli za nim, podchinilis' - nedoumevayushche,  molcha  pereglyadyvalis',
prodirayas' skvoz' mokryj kustarnik,  ostanovilis'  u  razlapistoj  vysokoj
berezy, eshche ne poteryavshej zheltoj listvy.
   - Nu-ka, davaj naverh, - prikazal Dimke Starkov.
   I Dimka - sam sebe udivlyalsya! - ne zadavaya lishnih  voprosov,  shvatilsya
za nizhnyuyu vetku, podtyanulsya skvoz' potoki dozhdya s dereva,  provorno  polez
vverh.
   - Posmotri, kto eto, - skazal emu Starkov,  -  vnimatel'no  posmotri  i
bystro spuskajsya. - On obernulsya k Olegu i poyasnil: -  Bereza  vysokaya.  S
nee vsyu dorogu vidno: sam proveryal...
   Dimka, uzhe dobravshijsya pochti do verhushki, izdal  kakoe-to  vosklicanie:
udivilsya ne udivilsya, ohnul vrode. A Oleg podumal, chto  Starkov  pochemu-to
temnit, - znaet o chem-to, a govorit'  ne  hochet.  Nu  chto  on  predpolagal
uvidet' s berezy? Zastryavshuyu mashinu? Tak zachem takaya tainstvennost'? Vyjdi
na dorogu i posmotri... Po-nemecki oni  razgovarivayut?  Nu  i  chto?  Mozhet
byt', dejstvitel'no kinos®emka. Na nature, kak eto u nih nazyvaetsya.
   On vse eshche nedoumeval, kogda Dimka  bukval'no  skatilsya  vniz,  dolozhil
zadyhayas':
   - Dve  mashiny.  Odna  gruzovaya,  furgon:  ona-to  i  sela...  Drugaya  -
malen'kaya, "gazik", po-moemu. Vokrug - chelovek tridcat'. Podkapyvayut zemlyu
i slegi pod kolesa kladut. Tol'ko... - On zamyalsya.
   - CHto - tol'ko? - Starkov podalsya k nemu.
   - Tol'ko odety oni kak-to stranno. Maskarad ne maskarad...
   - Forma?
   Dimka kivnul:
   - CHernaya. Kak u esesovcev. Mozhet byt', i v samom dele kino snimayut.
   -  Mozhet,  i  snimayut...  -  protyanul  Starkov,  zamolchal,   o   chem-to
sosredotochenno dumaya, medlenno zakuril.
   Molchali i rebyata, zhdali resheniya, znali, chto ono  budet:  kogda  Starkov
_tak_ molchal, znachit, zhdi nepriyatnostej - provereno za chetyre mesyaca.
   - Vot chto, parni, - skazal Starkov. - Mozhet  byt',  ya  -  staryj  osel,
togda vse v poryadke, a esli net,  to  dela  plohi:  vlipli  my  s  vami  v
istorijku. Sejchas bystro idem domoj, zabiraem Rafa i budem reshat'...
   - CHto reshat'? - chut' ne zakrichal Oleg.
   Starkov pomorshchilsya:
   - YA zhe yasno skazal: tiho! A reshat'  budem,  chto  delat'  v  sozdavshejsya
situacii.
   - V kakoj situacii?
   - Daj Bog, chtoby ya  oshibsya,  no,  kazhetsya,  nash  udachnyj  opyt  poluchil
neozhidannoe prodolzhenie. Po-moemu, eta mashina i  eti  lyudi  v  maskaradnyh
kostyumah - gosti iz proshlogo. Pomnish' nash spor, Olezhka?
   Oleg  vzdrognul:  chush',  bredyatina,  ne  mozhet  etogo   byt'!   Proshloe
neobratimo.  Nel'zya  prokrutit'  kinolentu  Vremeni  nazad   i   eshche   raz
prosmotret' kadry vcherashnej hroniki. Teoriya Starkova verna - bessporno! No
chelovecheskaya psihika - dazhe psihika bez pyati minut uchenogo! - ne  v  silah
poverit' v ee prakticheskoe voploshchenie.  Nu  sushchestvuet  zhe  gde-to  predel
real'nogo? A za nim -  pustota,  nol'  v  stepeni  beskonechnost',  babkiny
skazki ili prosto fantastika.
   Oleg oborval sebya: rassuzhdaet,  kak  dosuzhie  spletnicy  na  lavochke  u
pod®ezda. Ta zhe logika: etogo ne mozhet byt',  potomu  chto  ne  mozhet  byt'
nikogda. Net takoj formuly! Vse mozhet byt', esli eto "vse" - nauka,  a  ne
mistika. A gde togda granica mezhdu naukoj i mistikoj?  To,  chto  poddaetsya
nauchnomu ob®yasneniyu, - nauka.  Udobnoe  polozhenie...  A  esli  zavtra  ono
ob®yasnit  kakoe-nibud'  misticheskoe  yavlenie?  Mol,  tak  i  tak:  nauchnoe
obosnovanie, grafiki i tablichki, tochnyj eksperiment i -  nikakoj  mistiki.
Takoe byvaet? Eshche  kak  byvaet!  Vse  segodnyashnie  dostizheniya  civilizacii
kogda-to  pokazalis'  by  mistikoj  dazhe  samomu  prosveshchennomu  cheloveku.
|lektricheskaya lampochka? Eres', fokusy!  Iskusstvennoe  serdce?  Na  koster
eretika vracha! Da chto tam hodit' za primerami: vremennoe pole  Starkova  -
tozhe, v sushchnosti, mistika. Ili tak: bylo mistikoj do sego  dnya.  A  sejchas
ono dejstvuet vpolne real'no.  Von  kakoj  podarochek  prineslo  -  berite,
radujtes'... A chemu radovat'sya? Gostyam iz proshlogo? No oni ne  znayut,  chto
popali v budushchee. Da i uznali by - ne poverili! A gosti,  sudya  po  vsemu,
agressivnye. Oni sushchestvuyut tridcat' s lishnim let nazad, veshayut, strelyayut,
podzhigayut. Oni eshche ne znayut, chto ih zhdet zavtra: dlya nih - zavtra, dlya nas
- vchera. Oni eshche uvereny v svoej nepobedimosti.  Oni  eshche  chuvstvuyut  sebya
hozyaevami na nashej zemle. Oni eshche zhivut - eti sverhchelovechki  iz  uchebnika
novejshej istorii...
   - Interesno, iz kakogo oni goda? - vdrug sprosil Dimka.
   - Ne vse li  ravno?  -  otozvalsya  Oleg.  -  Sorok  pervyj  tire  sorok
chetvertyj.
   - Kak raz ne vse ravno.  V  sorok  pervom  oni  nastupali,  a  v  sorok
chetvertom drapali. Est' raznica?
   V razgovor vmeshalsya molchavshij do sih por Starkov:
   - Raznica  est',  konechno,  no  dlya  nas  ona  ne  principial'na.  God,
veroyatno, sorok vtoroj - ya togda partizanil  v  etih  lesah.  A  karateli,
mozhet byt', te zhe samye, chto i togda podzhigali i veshali. Glavnoe, chto  eto
vragi, mal'chiki. I my im - vragi. I  naplevat'  im,  chto  vy  vse  eshche  ne
rodilis'. Popadis' na glaza - pristrelyat bez sozhaleniya.
   - Tak chto zhe nam - pryatat'sya i drozhat' ot straha? - Oleg sprosil eto  s
usmeshechkoj, no i Starkov i Dimka  znali  ego  "usmeshechki":  Oleg  medlenno
prihodil v yarost' - vernyj priznak.
   I Starkov skazal spokojno:
   - Pryatat'sya - da. A drozhat' ot straha, yasno, ne budem. U nas tri  ruzh'ya
protiv tridcati avtomatov. Sootnoshenie odin k desyati. A chto takoe drobovik
protiv "shmajssera"? Ulavlivaesh'?
   - Ne ulavlivayu, - zlo otrezal Oleg. - I s tremya ruzh'yami koe-chto sdelat'
mozhno. Da i ot zaryada drobi v glaza ne pozdorovitsya.
   - Esli popadesh', - dobavil Starkov. - A Dimka ne popadet, i Raf tozhe. A
u  menya  opyt  est',  prostite  za  neskromnost'.  I  poetomu  vy   budete
podchinyat'sya mne  besprekoslovno  i  tochno.  Vot  togda  tri  ruzh'ya  smogut
prinesti pol'zu. YAsno?
   YAsno? Konechno yasno, chto zh tut neyasnogo. I nel'zya  bylo  ne  podchinit'sya
etomu komandirskomu tonu, etoj dosele neizvestnoj im vole i sile cheloveka,
kotoryj umel veselo shutit' i smeyat'sya, umel  pet'  horoshie  pesni  i  znal
povadki ptic i zver'ya, lyubil chitat' vsluh Pasternaka i  Bloka  i  sozdaval
"sumasshedshie" teorii. No, okazyvaetsya, on umel eshche byt' zhestkim i sil'nym,
umel prikazyvat' i zastavlyal povinovat'sya. Slovom, byl fizik Starkov. I ne
ego vina, chto on opyat' prevratilsya v partizanskogo komissara Starkova.
   - Kak ty dumaesh', - sprosil on Dimku, - dolgo li oni eshche provozyatsya  na
doroge?
   - Minut tridcat' - ne men'she. Mozhet, i chas. Zdorovo seli: bol'she chem na
polkolesa.
   - Vot chto, - prinyal reshenie Starkov. - Lez' na elku, sledi  za  nimi  i
zhdi nas.
   - Est' sledit' i zhdat', - otraportoval Dimka, i Starkov ulybnulsya:
   - Vol'no, soldat. Ne skuchaj. My bystro.
   On hlopnul Olega po spine, podtolknul vpered, poshel sledom,  stupaya  na
zavist' Olegu pochti besshumno.
   - Patrony v yashchike pod  stolom,  -  skazal  im  vsled  Dimka.  -  Berite
pobol'she.
   I Oleg nevol'no vspomnil kogda-to chitannoe o patronah, o  snajperah,  o
partizanah v knigah o Velikoj Otechestvennoj. Ona okonchilas'  tridcat'  let
nazad i  vnov'  nachalas'  dlya  nih  -  yuncov  poslevoennyh  let,  nachalas'
neozhidanno i strashno v mokrom osennem lesu pod Bryanskom,  kotoryj  znal  i
pomnil vojnu: do sih por eshche  kolhoznye  rebyatishki  nahodyat  to  strelyanuyu
gil'zu,  to  rzhavuyu  kasku.  CHto  zh,  vozmozhno,  segodnya  k  ih  "trofeyam"
pribavyatsya i drugie - ponovej...





   Raf sidel na taburetke u gudyashchego  generatora  i  chital  CHejni,  smeshno
shevelya gubami: vidimo, perevodil tekst.  Amerikanskij  syshchik  Lemmi  Koshen
uspeshno borolsya s gangsterami vot uzhe sem'desyat stranic, a ostavshiesya  sto
dvadcat'  manili  Rafa   neraskrytymi   tajnami,   otvlekaya   ego   i   ot
vosproizvedennogo vremeni, i ot svoego real'nogo. On i  zabyl,  chto  cherez
polchasa dolzhen smenit'sya.
   Vojdya v sarajchik, Starkov prezhde  vsego  vzglyanul  na  datchik:  strelka
slovno zaklinilas' na krasnoj cherte. Na ekrane oscillografa  tekla  rovnaya
zelenaya liniya: na neskol'ko delenij  vyshe  raschetnoj.  Pole  ne  ischezalo,
odnako napryazhennost' ego vyrosla raza v poltora. Starkov, chestno govorya, i
ne nadeyalsya na takuyu udachu, kogda eshche planiroval opyt. No on ne zhdal i toj
bedy, kotoruyu prinesla negadannaya udacha.
   Esli by  ego  sejchas  sprosili,  znaya  o  vozmozhnosti  "prishel'cev"  iz
proshlogo, nachal by on opyt ili net, Starkov  ne  zadumyvayas'  otvetil  by:
net, ne nachal. Bog znaet, chem grozit prishestvie "gostej"! Mozhet byt',  oni
ischeznut tak zhe, kak poyavilis'. A mozhet byt'...
   - Pochemu tak rano? - pointeresovalsya Raf, otryvayas' ot knigi. - Magazin
zakryt?
   - Zakryt, - skazal Oleg. - Doroga k nemu zakryta.
   - Zemletryasenie?  -  syroniziroval  Raf.  -  Lesnoj  pozhar?  Ili  rechka
Neznajka vyshla iz beregov?
   Starkov pomorshchilsya:
   - Ne vremya payasnichat'. Beda, Raf...
   Raf shvyrnul knigu na pol i vstal:
   - CHto sluchilos', shef?
   - Na doroge zastryal gruzovik s gitlerovcami, - vypalil Oleg.
   Raf obidelsya:
   - Kto iz nas payasnichaet?
   Situaciya i vpravdu byla komichna. Starkov usmehnulsya, skazal toroplivo:
   - Oleg ne shutit. Gitlerovcy dejstvitel'no poyavilis' iz proshlogo. Te zhe,
chto shurovali kogda-to v etih lesah.
   Raf byl vezhlivym mal'chikom. Vezhlivym i nemnogoslovnym. Kogda on  chto-to
nedoponimal, on zadaval vopros, kak pravilo, samyj tochnyj i samyj nuzhnyj.
   - Pole? - sprosil on.
   I Starkov v kotoryj raz udivilsya ego sposobnosti  vosprinimat'  vser'ez
to, chto drugoj schel by neumnym i grubym rozygryshem.
   - Pole, -  podtverdil  on.  -  Neozhidannyj  "podarochek"  tridcatiletnej
davnosti. Neozhidannyj i opasnyj.
   No Rafa, kazalos', eto ne vzvolnovalo.
   - Vy ne predpolagali takogo effekta?
   - Net, - skazal Starkov.
   Emu ne hotelos' vvyazyvat'sya v teoreticheskie rassuzhdeniya, da  i  vremeni
ne bylo, no ot Rafa tak prosto ne otdelaesh'sya: on dolzhen snachala  vse  dlya
sebya uyasnit' - podrobno i tochno, a potom prinyat' reshenie.
   - A esli otklyuchit' pole? - doprashival on.
   - Ne znayu, ne znayu, -  bystro  skazal  Starkov.  -  Ne  isklyucheno,  chto
iskusstvennoe otklyuchenie polya uberet obratnoe vremya,  no  effekt  "gostej"
mozhet i ne ischeznut'. - I podumal, chto nazvanie vpolne podhodit k  sluchayu.
Nado budet vposledstvii "uzakonit'" ego. I usmehnulsya pro sebya: o  chem  ty
sejchas dumaesh', balbes uchenyj, kogda ryadom - opasnost', ne  iz  detektiva,
broshennogo na pol, a samaya nastoyashchaya, strelyayushchaya i bezzhalostnaya.
   - Konchaj doprashivat', Raf, - otrezal on. - Budem  zhivy,  vse  ob®yasnim.
Nel'zya vypuskat' ih iz sfery dejstviya polya: togda skoree vsego oni  vmeste
s nim i ischeznut.
   - Horoshee dokazatel'stvo udachnogo eksperimenta, - to li ser'ezno, to li
shutya progovoril Raf.
   Starkov sderzhalsya. Ochen' hotel dat' volyu esli ne rukam, to  slovam,  no
sderzhalsya: ne vremya ssorit'sya. Pust' govorit chto hochet: mal'chishka, soplyak.
Umnyj, sposobnyj, no  -  vse-taki  mal'chishka,  s  gonorom,  s  fanaberiej.
Pozhaluj,  dlya  nego  etot  den'  budet  samym  slozhnym  -  smeshochkami   ne
otdelaesh'sya.
   Starkov sderzhalsya, no Oleg ne  lyubil  i  ne  umel  pryatat'  emocii.  On
rvanulsya k Rafu, shvatil ego za vorot shtormovki.
   - Dumaesh', chto lepish', gad? - zadyhayas', kriknul on. - Tam Dimka  odin,
a ty zdes' voprosiki zadaesh'...
   Starkov vzyal ego za ruki, potyanul na sebya:
   - Ne duri. Poshli otsyuda. Vremya dorogo.
   Oleg neohotno otpustil Rafa, povernulsya  i  napravilsya  k  vyhodu.  Raf
odernul shtormovku, poshel sledom, na hodu obernulsya:
   - CHto zhe vy sobiraetes' delat'?
   - Zaderzhat'  ih,  -  pomedliv,  otvetil  Starkov  i,  slovno  sam  sebya
ugovarivaya, podtverdil: - Veroyatnee vsego, oni napravlyayutsya v derevnyu. Ona
vsegda byla u nih na podozrenii  -  po  lichnomu  opytu  znayu.  Derevnya  za
predelami polya. A esli im udastsya prorvat'sya? Kto  znaet,  chto  posleduet.
Zaderzhat' ih nado vo chto by to ni stalo. Lyuboj cenoj.
   - I nadolgo? - Raf uzhe stoyal v dveryah.
   - Ne znayu, - v kotoryj raz povtoril Starkov.
   On ponimal, chto eta spasitel'naya formula eshche  ne  raz  izbavit  ego  ot
nenuzhnyh, da i maloveroyatnyh ob®yasnenij. To, chto oni ne  nuzhny  sejchas  ni
emu samomu, ni rebyatam, bylo yasno: obstanovka  trebovala  dejstvij,  a  ne
rassuzhdenii. A vot veroyatnost' etih dejstvij predstavlyalas' Starkovu  hotya
i ne slishkom, no vse zhe real'noj. Skazhem, nol' celyh dvadcat' pyat' sotyh -
nemalaya cifra, kak  ni  kruti!  A  rassuzhdal  Starkov  tak:  napryazhennost'
vremennogo polya  vyrosla  iz-za  prisutstviya  "gostej".  Tak  skazat',  ne
uchtennyj raschetom dopolnitel'nyj faktor. "Gosti" prinadlezhat polyu. S polem
poyavilis' i s polem ischeznut. Tak dumal Starkov, vo vsyakom  sluchae,  hotel
tak dumat'. Mozhno bylo by poprobovat', konechno, otklyuchit'  generator,  kak
predlagal Raf, no Starkov  boyalsya:  ostavshiesya  sem'desyat  pyat'  procentov
veroyatnosti otpugivali, trebovali povyshennoj ostorozhnosti. V konce koncov,
generator ne rasschitan  na  takuyu  vysokuyu  napryazhennost':  cherez  chas-dva
ekrany nachnut vyhodit' iz stroya, posle ischeznet samo  soboj,  i  vmeste  s
nim, po vsej veroyatnosti,  ischeznut  i  "prishel'cy",  poskol'ku  vne  polya
Starkov ne myslil ih sushchestvovaniya.
   Vot tak on i dumal, vo vsyakom sluchae, hotel tak dumat'.
   A chto kasaetsya vzdornoj mysli ne vypuskat' ih iz zony ekranov,  tak  ne
takaya uzh ona i vzdornaya: pole polem,  no  ne  propadut  zhe  "gosti",  esli
vyjdut iz nego. To est' po teorii-to dolzhny  propast',  no  uzh  kak-to  ne
vyazhetsya eto s real'nost'yu. Vot vam tridcat' zhivyh i zdorovyh muzhikov, edut
sebe spokojnen'ko, pesni raspevayut  i  vdrug  -  ischezli,  isparilis'.  Nu
konechno zhe, konechno, oni sushchestvuyut v svoem vremeni, tol'ko v svoem,  a  v
nyneshnem ih net, ubity oni zdes' zhe ili gde-nibud' pod Orlom ili Kurskom.
   No... i v sotyj raz Starkov vspominal eto proklyatoe  "no"!  A  esli  ne
ischeznut? Esli prorvutsya? CHto togda? V neskol'kih  kilometrah  -  derevnya,
eshche dal'she - drugaya. Tam lyudi, kotorye ni snom ni duhom  ne  pomyshlyayut  ob
opasnosti. O _takoj_ opasnosti!  Oni  i  voevat'-to  davno  razuchilis',  a
bol'shinstvo i ne umelo, kak Raf, Dimka ili  Oleg.  Ih  nado  predupredit',
zastavit' poverit' v real'no sushchestvuyushchuyu opasnost', kakoj by nelepoj  ona
ni kazalas'.
   Starkov prikinul: kto mozhet pojti? Raf? Pozhaluj, on spravilsya by s etoj
missiej luchshe drugih: sumeet ubedit'. No ved' on sam ne ochen'-to  verit  v
"gostej", kuda zhe emu eshche ubezhdat' kogo-to!..
   Mozhet byt', Oleg? Net, ne podhodit: ne orator. Dumat'  umeet,  strelyat'
umeet, rabotat' umeet, i eshche kak, a vot  govorit'  ne  nauchilsya.  |to  emu
poportit krovushki: v nauke govoruny podchas stoyat bol'she molchal'nikov...
   Luchshe vsego pojti samomu. No eto  znachit  ostavit'  treh  sosunkov,  ne
nyuhavshih boya, na vernuyu gibel'. Na _pochti_ vernuyu. Boj ne lyubit  novichkov,
kak by hrabry oni ni byli...
   Znachit, ostaetsya Dimka. Za eto vremya on  nebos'  dosyta  naglyadelsya  na
vzvod "gostej", poveril  v  nih  tak,  kak  i  sam  Starkov.  A  ob®yasnit'
kolhoznikam neveroyatnoe sushchestvovanie  mashiny,  voskreshayushchej  gody  vojny,
pozhaluj, sumeet ne huzhe Rafa.
   No Dimka umeet strelyat', a Raf net. Znachit, vse-taki Raf?..
   Starkov vyshel iz saraya, gde po-prezhnemu  gudel  generator,  mozhet  byt'
chut' gromche, chem sledovalo by, - poshel k  storozhke.  Navstrechu  emu  bezhal
Oleg, obveshannyj oruzhiem: karabin Starkova, sobstvennaya tulka,  v  ruke  -
sumka s patronami. Raf shel szadi, perekinuv cherez plecho dvustvolku.
   - Lovite! - Oleg na hodu kinul Starkovu  karabin,  i  tot  pojmal  ego,
oshchutiv holodnuyu stal' stvola.
   Vot kogda on vspomnil, chto ne ohotnich'e eto oruzhie -  boevoe.  I  mozhet
byt', vperedi u nih - tot samyj  boj,  gde  on  budet  ochen'  kstati,  eto
semizaryadnyj simonovskij karabin. A mozhet  byt',  boya  ne  budet.  Starkov
ochen' hotel, chtoby ego ne bylo...





   Dimka  sidel  pod  derevom  i  zhdal.  On  uzhe  vdovol'  nasmotrelsya  na
bespomoshchno suetyashchihsya esesovcev i reshil, chto dal'nejshee nablyudenie za nimi
dovol'no bessmyslenno: nu potolkayut mashinu, nu zemli pod kolesa  pokidayut,
vetok, hvorosta - ran'she chasa  im  vse  ravno  otsyuda  ne  vylezti.  Durak
voditel' zatashchil tyazheluyu  mashinu  v  zavedomo  neprolaznuyu  gryaz'.  Nebos'
nachal'stvo ne nagradit  ego  za  eto  ZHeleznym  krestom.  Kak  tam  u  nih
delalos'? Za provinnost' - na Vostochnyj front...
   On usmehnulsya: vot  ona  -  inerciya  knizhnyh  znanij.  |to  zhe  i  est'
Vostochnyj front - dlya nih,  konechno.  Ili,  vernee,  byl.  Vot  tak  on  i
vyglyadel, naverno, osen'yu sorok  vtorogo  goda.  Holodno,  dozhd'  morosit,
doroga neprohodimaya, mokrota, les, bolota. Vzvod karatelej napravlyaetsya na
ocherednuyu "operaciyu" v blizlezhashchuyu derevnyu. Vsego vtoroj  god  vojny,  oni
eshche samouverenny, tol'ko toropyatsya. Oficery  pokrikivayut,  podhlestyvaya  i
bez togo nadryvayushchihsya v bolotnoj gryazi soldat. YAsno: boyatsya partizan.
   Horoshi partizany,  vnutrenne  usmehnulsya  Dimka.  Tri  drobovika,  esli
dvustvolku schitat' za dva, da odin karabin - edinstvennoe stoyashchee  oruzhie.
Zato u etih chetyreh stvolov pri vsej slabosti ih ognevoj  moshchi  est'  odno
preimushchestvo - effekt vnezapnosti.
   I vdrug Dimka uzhasnulsya  lenivoj  budnichnosti  etoj  po  suti  strashnoj
mysli. Kakaya, k chertu, ognevaya moshch'? Oni fiziki, uchenye, a ne  voyaki.  Oni
syuda rabotat' priehali, a ne strelyat'. V lyudej strelyat', v takih  zhe,  kak
on, iz ploti i krovi, kak Oleg, kak Starkov,  kak  ih  sel'skie  znakomcy.
Dimka dazhe predstavit' sebe ne  mog,  chto  pridetsya  -  sejchas  ili  cherez
desyatok minut! - vskinut' ruzh'e, hladnokrovno pricelit'sya, pojmav na mushku
chernyj mundir na doroge, nazhat' na spuskovoj kryuchok... Sumeet  li  on  eto
sdelat': ved' ne nauchili. V tire  strelyat'  po  mishen'ke  s  kruzhochkami  -
uchili. A v lyudej - net. I nenavidet' ne uchili. I nikto pal'cem  ne  tykal:
vot, mol, vrag, ubej ego. Prosto vraga ne bylo.  ZHivogo...  A  v  uchebnike
istorii vdohnoveniya nemnogo: takaya-to data, takoe-to srazhenie - vyuchit'  i
sdat'.
   Dimka lyubil smotret' fil'my o  vojne.  On  umel  krasivo  pogovorit'  o
metode  "retrospektivy"  v  voennoj  teme,  o  rezhisserskih  nahodkah,  ob
ispol'zovanii hroniki v syuzhetnoj kanve. No, v sushchnosti, on  ostavalsya  tem
zhe samym mal'chishkoj s Mozhajki, kotoryj begal v "Prizyv"  na  dnevnoe  kino
"pro vojnu". Tak zhe perezhival v dushe za geroya. Tak  zhe  rvalsya  za  nim  v
shtykovuyu ataku. Tak zhe vpolgolosa pel s nim za doshchatym stolom v zemlyanke.
   Vse pokoleniya  mal'chishek  kogda-to  igrali  "v  vojnu".  A  potom  igra
nachinalas' "vser'ez", i vcherashnie mal'chishki uhodili na fronta grazhdanskoj,
finskoj, Velikoj Otechestvennoj. A potom - kto vernulsya! - te uzhe  smotreli
na svoih mal'chishek, povtoryayushchih ih  detstvo,  i  dumali:  ne  daj  Bog  im
perezhit' s nashe...
   Dimkinomu pokoleniyu povezlo. Vot on - "tipichnyj predstavitel' sovetskoj
molodezhi" - uspeshno zakonchil shkolu, tyanet lyamku v universitete, podumyvaet
ob aspiranture. Vojna ostavalas' dlya nego tol'ko igroj.
   Ah, ne doigral on v nee, ne zakonchil: mat' pozvala iz okna ili shkol'nyj
zvonok prozvenel. Tol'ko ostalas' zhivoj v nem  detskaya  strast'  k  oruzhiyu
vseh sistem: bah-bah, Dimka, ya v tebya popal, padaj, chur, ne igra!..
   Tak vot ona, "chur, ne igra", Dimka. Vse prosto v  rasklade:  vot  vrag,
vot svoi - dejstvuj, paren'.
   A kak dejstvovat', esli etoj zimoj puteshestvoval po GDR, byl v Berline,
v  Drezdene,  v  Rostoke,  pil  pivo  s  prekrasnymi  parnyami  s   fizfaka
Berlinskogo  universiteta,  pel  "Katyushu"  i  "Levyj  marsh",  i  nikto  ne
vspominal o vojne, o tom, chto, mozhet  byt',  otec  Dimki  srazhalsya  protiv
otcov etih prekrasnyh parnej s fizfaka, - nikomu do etogo dela ne bylo.
   A sejchas est' delo, Dimka? Vdrug odin iz chernomundirnikov stanet  otcom
kogo-nibud' iz teh nemeckih rebyat? Ty sumeesh'  v  nego  vystrelit',  ubit'
ego?
   Da net zhe takoj problemy, net: eto tol'ko styk vremen, a ne samo vremya,
eto illyuziya real'nosti, a ne zhivaya zhizn'. Oj, Dimka, ne kruti hot'  sam  s
soboj: eto imenno real'nost',  hotya  i  vcherashnyaya.  |to  vragi,  Dimka,  o
kotoryh ty znaesh' po knigam i fil'mam. |to vojna, Dimka, kotoraya  vse-taki
dostala tebya.
   I ty budesh' strelyat', potomu chto v  semi  kilometrah  otsyuda  lyudi,  ne
podozrevayushchie, chto v ih kraj vernulas' vojna. Ty budesh' strelyat' radi nih,
Dimka, ponyal?
   On ponyal. On vstal i poshel  navstrechu  Starkovu  s  rebyatami.  On  znal
sovershenno tochno, chto sumeet vystrelit' - pervym, esli ponadobitsya. A tam,
kak govorit uvazhaemyj shef: vse puli mimo nas!
   - Nu, kak tam? - sprosil ego Starkov.
   - Po-prezhnemu, - skazal Dimka. - Gde ruzh'ishko?
   - Poluchi. - Oleg protyanul emu dvustvolku i sumku s patronami.
   Dimka delovito otkinul stvoly, vognal v nih patrony.
   - Nado predupredit' kolhoznikov, - skazal on. - Pojti dolzhen Raf.
   I Starkov udivilsya dazhe ne tomu, chto  dlya  Dimki  nikakoj  problemy  ne
sushchestvovalo (pojdet Raf - i tochka!), a tomu, kak eto bylo skazano:  suho,
korotko - obsuzhdeniyu ne podlezhit.
   I dazhe Raf ne stal po svoemu obyknoveniyu vozrazhat' i lomat'sya,  sprosil
tol'ko:
   - A chto ya im skazhu? Oni zhe ne poveryat...
   - A  ty  skazhi  tak,  chtob  poverili,  -  ob®yasnil  Dimka.  -  I  pust'
podgotovyatsya k napadeniyu: malo li chto... - On vse zhe ne spravilsya s  rol'yu
komandira, voprositel'no vzglyanul na Starkova: to li ya govoryu?
   I Starkov kivnul utverditel'no, dobavil:
   - Syuda nikogo s soboj ne vedi. Nadeyus', pomoshch' ne ponadobitsya:  boya  ne
budet. A sam ostanesh'sya v derevne: prosledish' za podgotovkoj k oborone,  i
bez paniki.
   - Zachem? - zaprotestoval Raf. - Ob®yasnyu im vse i vernus'...
   - Ty znaesh' slovo "prikaz"? - sprosil Starkov. - Tak vot, eto prikaz. I
zapomni: my na vojne. A ved' dazhe v mirnoe vremya prikazy  ne  obsuzhdayutsya.
Idi. I bud' ostorozhen. Obojdesh' ih  s  severa.  Na  dorogu  dazhe  nosa  ne
vysovyvaj. I pomni: vse puli mimo nas...
   Raf nedovol'no - mozhet byt', podcherknuto, slishkom podcherknuto, -  pozhal
plechami, podnyal vorotnik kurtki,  poshel  ssutulivshis',  snachala  medlenno,
potom obernulsya, ulybnulsya neozhidanno, skazal ozorno:
   - Preduprezhu i vernus'. Privet! -  I,  ne  dozhidayas'  otvetnyh  replik,
rvanul v kusty, tol'ko bryzgi posypalis'.
   Starkov tozhe ulybnulsya: nu chto budesh'  delat',  vernetsya,  konechno,  ne
mozhet ne vernut'sya, on  i  slova-to  "prikaz"  tolkom  ne  znaet,  emu  ne
prikazyvali - prosili, trebovali, predlagali, a zheleznoe "nado" emu vpolne
zamenyali vol'nye "mozhet byt'" i "neploho by".
   Vot pochemu Starkov vse-taki ulybnulsya - ne do vospitaniya, net  vremeni,
- pozhal plechami, skazal Dimke:
   - Pridetsya tebe eshche raz zanyat'sya akrobatikoj...
   Dimka kivnul, otdal ruzh'e Olegu, polez na derevo.
   - Vse eshche vozyatsya, - skazal on. - Such'ev natashchili  -  vagon.  A  mashina
buksuet.
   Nadsadnyj rev motora to vzryvalsya, to stihal. Do nih  doleteli  obryvki
nevnyatnyh komand, krikov i rugani.
   - Bystro k doroge, - prikazal Starkov. - I ne shumet'!
   Oni dobralis' do nebol'shogo holma nedaleko ot togo  mesta,  gde  lesnaya
doroga  povorachivala  k  reke,  probiralas'  skvoz'  kusty   oreshnika   i,
vyrvavshis' na polevoj prostor, bezhala k derevne. Otsyuda horosho bylo vidno,
kak vse eshche dergalsya v gryazi  pomyatyj  gruzovik  s  promokshim  brezentovym
verhom i shla vokrug nego vse  ta  zhe  soldatskaya  suetnya.  Pozhaluj,  skoro
vytashchat, podumal Starkov, i do derevni doberutsya hotya i pozzhe Rafa, no vse
zhe skoree, chem tot sumeet vtolkovat' kolhoznikam  ob  opasnosti.  Te  dazhe
poverit' emu ne uspeyut. Budut hmykat', posmeivat'sya, pokachivat'  golovami,
budut s zhalost'yu smotret' na mal'chishku i  sovetovat'  emu  priberech'  svoi
shutki do pervogo aprelya. Da chto rassuzhdat': horosho, esli  dlya  kolhoznikov
vsya eta istoriya ostalas' by glupoj  shutkoj  zarvavshegosya  fizika,  kotoryj
dazhe i ne dumal o takih posledstviyah svoego "epohal'nogo" opyta.
   Starkov leg na mokruyu travu, mahnul rukoj rebyatam: lozhis',  mol,  tozhe,
razdvinul vetvi oreshnika, vystaviv sinevatyj stvol karabina.
   "Vot i vernulas' k tebe vojna, - gor'ko podumal on, - ne ostavlyaet  ona
tebya: ni v vospominaniyah,  ni  nayavu.  Vospominaniya  privychny:  imi  mozhno
igrat',  kak  detskimi  kubikami,  skladyvat'  piramidki,  a   nadoest   -
rassypat'. A yav' - eto pohuzhe. |to  nezhdanno  i  potomu  opasno.  Boish'sya,
Starkov? Net, konechno. Hotya ih i vchetvero bol'she nas. Net  u  menya  k  nim
zhalosti, k etim vozvrashchennym Vremenem fricam, kak  i  tridcat'  let  nazad
tozhe ne bylo. Sejchas u nas sorok vtoroj na dvore - zapomni. Fashisty idut k
Volge.  Na  Severnom  Kavkaze  -  boi.  Leningrad  osazhden.  Otechestvo   v
opasnosti, Starkov! Ty pomnish' etu frazu? Vspomni ee horoshen'ko,  perevari
v sebe. V opasnosti, ponyal, politruk?"
   - Slushat' moyu komandu,  -  shepotom  prikazal  on.  -  Ne  strelyat'  bez
prikaza. Lezhat' molcha. Poka...
   On boyalsya, chto rebyata nachnut strelyat' ran'she vremeni. Znal,  znal,  chto
vse ravno im pridetsya strelyat' -  kak  zhe  inache?  -  i  vse  zhe  staralsya
ottyanut' etot moment. Ne potomu, chto opasalsya promahov. I v muzhestve ih ne
somnevalsya. Ved' v gody vojny takie zhe  mal'chishki  i  strelyali,  i  shli  v
ataku, i stoyali nasmert', esli trebovalos'. No Starkovu kazalos',  chto  do
soznaniya ego rebyat vse eshche ne doshla po-nastoyashchemu real'nost' vozvrashchennogo
Vremenem proshlogo. V ih gotovnosti k boyu byl kakoj-to  element  igry  ili,
tochnee, laboratornogo eksperimenta. Veroyatno, im  dumalos',  chto  strelyat'
pridetsya hotya i v zhivyh, no vse zhe ne "nastoyashchih" lyudej, -  te  uzhe  davno
istleli i dazhe kosti ih ne soberesh' v etih lesnyh bolotah. A Starkov znal,
chto s otrezkom vozvrashchennogo  voennogo  vremeni  vernulis'  i  ego  budni,
tyagoty, krov' i smert'. I esli eti zhivye, po-nastoyashchemu  zhivye  gitlerovcy
prorvutsya k selu, budut i strel'ba, i reznya, i mertvye deti, i  poveshennye
stariki. Ne o takom eksperimente on dumal, potomu i  boyalsya  za  svoih  ne
perezhivshih vojny paren'kov.
   On podtyanul karabin k plechu, prizhalsya shchekoj  k  ego  mokromu  prikladu,
pojmal na mushku medlenno, s trudom vrashchayushcheesya po  gline  perednee  koleso
podymayushchejsya  iz  gryazi  mashiny,  nazhal  na  kryuchok.   Karabin   gromyhnul
neozhidanno sil'no v  shurshashchej  tishine  dozhdya.  Gruzovik  rezko  povelo  na
seredinu dorogi, on vlez kolesami v naezzhennye kolei,  dernulsya  vpered  i
zamer, zagloh, vidimo, shofer vyklyuchil zazhiganie.
   "Vot  i  vse,  -  bezrazlichno  i  budnichno  podumal  Starkov.  -  Vojna
ob®yavlena..."





   Raf udachno vybralsya iz  lesa,  minuya  dorogu,  pobezhal  napryamik  cherez
klevernoe pole: chert  s  nim,  s  kleverom,  zato  vygadyvalos'  kilometra
poltora. Nekotoroe vremya Raf slyshal revushchij v lesu  gruzovik,  potom  zvuk
ischez: to li motor zagloh, to li prosto on  otoshel  dostatochno  daleko  ot
"teatra voennyh dejstvij".
   V konce koncov, kak eshche  inache  nazvat'  segodnyashnee  priklyuchenie?  Raf
poiskal terminy: mini-vojna, operaciya "Vremya". Ili tak: fiziki shutyat...
   Horoshi shutki, esli tebya podstrelyat, kak  zajca.  Vopreki  predpolozheniyu
Starkova Raf, hotya i  podyskival  podhodyashchie  terminy  dlya  "laboratornogo
eksperimenta", vse zhe  ni  minuty  ne  somnevalsya  v  opasnosti  situacii:
goryashchaya spichka vse ravno vzorvet bak s benzinom, dazhe esli tot  pribyl  iz
proshlogo. Konechno, luchshe vsego bylo by zatait'sya, ujti v  les,  ne  delat'
glupostej i ne vyzyvat' ogon' na sebya. Raf ne veril v  sverh®estestvennoe.
On veril v zakony fiziki.  I  eshche  -  v  sobstvennuyu  logiku.  A  ona  emu
podskazyvala, chto "gostej iz proshlogo" derzhit zdes' vremennoe  pole  i  za
ego predelami oni prosto ne smogut sushchestvovat'. Ischeznut, vernutsya v svoj
sorok  pervyj  ili  kakoj  tam   god.   Estestvenno,   opredelennyj   risk
sushchestvoval:  mogut  i  ne  vernut'sya.  Vot  togda  i   sledovalo   chto-to
predprinimat'. No veroyatnost' "nevozvrashcheniya", po  mneniyu  Rafa,  edva  li
sostavlyala pyat'-shest' procentov.
   Odnako so Starkovym ne posporish': on upersya na  svoem  i  ne  otstupit,
poka sam ne ubeditsya v oshibke. Nu chto zh, pust' ubeditsya.  Predostavim  emu
takuyu vozmozhnost'. Tem bolee, chto kolhoznikov i vpravdu nado predupredit':
dazhe pyat' procentov veroyatnosti mogut prinesti bedu.
   Konechno, mozhno bylo by srazu  otklyuchit'  pole  i  tem  samym  proverit'
prochnost' zheleznoj logiki Rafa. No  zdes'  on  ponimal  i  Starkova:  pyat'
procentov mogli vpolne prevratit'sya v sto.  Ne  ischezni  "gosti",  tak  ih
potom ne vernesh' nikakimi silami: poprobuj nastroj  generator  tak,  chtoby
vremennoe pole sovpalo imenno s tem vremenem, kotoroe vlastvuet  sejchas  v
zone ekranov. Net, spokojnej podozhdat', poka odin iz etih ekranov poteryaet
nastrojku  i  peregorit,  a  togda  ischeznet  i  pole.  Raf  polagal,  chto
proizojdet eto skoro. I mozhet byt', ego missiya dazhe ne ponadobitsya i on do
konca sroka praktiki budet hodit' u kolhoznikov v roli Ivanushki-durachka.
   Vprochem, rol' eta ne  slishkom  volnovala  Rafa:  durachok  tak  durachok.
Gorazdo vazhnee, chtoby "durachku" vse-taki poverili. Hotya by napolovinu. Ili
dazhe  na  tret'.  CHtoby  nikogo  ne  zastali  vrasploh  eti  chertovy  pyat'
procentov.
   Raf dazhe poezhilsya ot mysli, chto "prishel'cy" mogut dobrat'sya do derevni.
Glupaya myslishka, nelogichnaya, no strashnovataya. On otognal  ee,  otmahnulsya,
stal  prikidyvat',  kak  ubedit'  predsedatelya  vooruzhit'  lyudej.   Prichem
vooruzhit', ne raskryvaya istinnoj prichiny opasnosti...
   Tut on oseksya: a pochemu,  sobstvenno,  ne  raskryvaya?  Pojdet  vzdornyj
sluh? Nu, vzdornyj ili net, a sluh  pojdet  vse  ravno.  V  konce  koncov,
kolhozniki dolzhny znat' pravdu ob  eksperimente  i  ego  posledstviyah.  No
mozhet byt', ne srazu, ne sejchas. Pravdu dolzhen uznat' predsedatel',  muzhik
umnyj, voevavshij vmeste so Starkovym i luchshe drugih  osvedomlennyj  o  ego
nauchnoj rabote v zdeshnih lesah. K tomu zhe ego slushayutsya  i  emu  veryat,  i
takoj  hozyain  okrugi  navernyaka  pridumaet  chto-nibud'  nadezhnoe,   chtoby
predupredit' lyudej o grozyashchej opasnosti. Eshche luchshe pomogli by  vystrely  -
avtomatnye,  u  gitlerovcev   "shmajssery",   a   ne   droboviki,   no   na
semikilometrovom rasstoyanii ih ne uslyshish'...
   Raf vybralsya nakonec na  dorogu,  tyazhelo  pobezhal,  skol'zya  na  lipkoj
gline, svernul po trave k predsedatelevu domu:  horosho,  chto  predsedatel'
zhil  zdes',  a  ne  v  central'noj  usad'be.  I  horosho,  chto  segodnya   -
voskresen'e, a stalo byt', on doma, a ne v pole ili na ferme. Dolzhen  byt'
doma...
   Raf  ne  oshibsya:  predsedatel'  byl  doma.  On  sidel  v  komnate   pod
staromodnym  fikusom  i  smotrel  televizor.  Predsedatel'skoe  semejstvo,
sostoyashchee iz dvuh bliznecov desyati let, zheny i teshchi, sidelo  chut'  poodal'
ot fikusa i tozhe smotrelo peredachu. Televizor byl novyj, nedavno kuplennyj
v  kredit,  sverkayushchij  korichnevym  lakom  i  nikelirovannymi  ruchkami,  i
predsedatelyu bylo yavno naplevat' na to, chto pokazyvali: vazhen fakt,  a  ne
soderzhanie.  A  pokazyvali  metallurgicheskij  zavod.   Na   ekrane   lilsya
rasplavlennyj  metall,  gremel  prokatnyj  stan  i   snovali   rabochie   s
muzhestvennymi licami. Predsedatel' byl ochen' uvlechen peredachej i ne  srazu
zametil  Rafa,  ostanovivshegosya  na  poroge.  A  kogda   zametil,   skazal
privetlivo:
   - Zdorovo, student. Sadis' i smotri. Interesno.
   On prekrasno ponimal, chto Raf yavilsya  vovse  ne  zatem,  chtoby  izuchat'
zhizn' metallurgov. No v derevne  ne  prinyato  bylo  edak  s  buhty-barahty
prinimat'sya za delo. Snachala trebovalos' nekotoroe vstuplenie, tak skazat'
introdukciya, i teleperedacha vpolne podhodila dlya etoj celi. No Raf ne imel
prava  soblyudat'  vekami  ustanovlennyj  sel'skij  etiket.  On  podoshel  k
predsedatelyu, ostavlyaya gryaznye sledy na krashenom polu, naklonilsya,  skazal
na uho:
   - Beda, Petrovich. Vyrubaj sharmanku. Vremeni net.
   I sumel on skazat' eti budnichnye slova tak, chto  predsedatel'  ne  stal
vspominat' ob  etikete,  protyanul  ruku,  vyklyuchil  televizor,  sprosil  v
nastupivshej tishine:
   - Sluchilos' chto?
   - Sluchilos', sluchilos', - bystro progovoril Raf.
   Predsedatel'skoe semejstvo nastorozhenno molchalo,  ozhidalo  prodolzheniya.
Raf s somneniem posmotrel na nih, potom perevel  vzglyad  na  predsedatelya.
Tot ponyal.
   - Pojdem so mnoj, - skazal on.
   Vstal i poshel v druguyu komnatu, podozhdal, poka tuda voshel  Raf,  plotno
prikryl dver'.
   - Govori.
   I opyat' Raf zakolebalsya: s chego nachat'? Ne pridumal nichego  luchshe,  kak
buhnut' srazu:
   - Fashisty v lesu, Petrovich!
   - Ty segodnya temperaturu meril? - Golos predsedatelya  zvuchal  spokojno,
no slyshalis' v nem ugrozhayushchie  notki:  kak  tak,  iz-za  durackih  shutochek
cheloveka ot voskresnogo otdyha otryvat'!
   - Da ne vru ya, - zaoral Raf i vdrug uspokoilsya, prishel v sebya:  -  Opyt
my stavili. Znaesh'?
   - Nu znayu. Starkov rasskazyval. Vremya hotite vspyat' povernut'...
   Raf usmehnulsya pro sebya: primitivno, no v obshchih chertah verno.
   - Uzhe povernuli.
   - Udalsya, znachit, opyt?
   - Dazhe slishkom.  V  obshchem,  takie  dela,  Petrovich:  generator  sozdaet
granicu mezhdu nashim vremenem i proshlym. Na etot raz my popali,  vidimo,  v
sorok vtoroj god...
   - Samoe peklo zdes' bylo, -  skazal  predsedatel'.  -  Vmeste  s  tvoim
Starkovym fashistov bili.  YA  -  partizanskim  "batej",  on  -  komissarom.
Karateli togda dve sosednie derevni sozhgli. Odni pechi ostalis'. Luchshe i ne
vspominat'.
   - Pridetsya vspomnit', - zhestko skazal Raf.  -  CHego-to  my  ne  uchli  v
raschetah, i skvoz'  etu  vremennuyu  granicu  proskochili  nashi  "gosti"  iz
proshlogo. A kakie - skazal uzhe.
   Predsedatel' zadumalsya:
   - A mozhet, vse-taki oshibka? Mozhet, marevo?  V  bolotnom  tumane  vsyakoe
pokazat'sya mozhet.
   - Ne tyani, Petrovich, - otrezal Raf.  -  Vse  samoe  nastoyashchee.  Uvidish'
Starkova - podtverdit.  Da  i  nash  Dimka  s  dereva  nablyudal.  I  mashiny
nemeckie, i forma nemeckaya. Kak v kino.
   - V kino po-vsyakomu odet' mozhno, - vzdohnul predsedatel'. Ochen' uzh  emu
trudno bylo poverit' v starkovskoe chudo.
   - My tozhe snachala podumali, chto kino, - skazal Raf, - tol'ko eto, otec,
sovsem ne kino.
   - Mozhet, rabochim kakim nemeckuyu formu vydali? - vse  eshche  soprotivlyalsya
predsedatel'. - So skladov, chtob zrya ne lezhala.
   - S kakih skladov? - uzhe rasserdilsya  Raf.  -  Iz  "Mosfil'ma"  ili  iz
teatra kakogo-nibud'? I nastoyashchie avtomaty vydali? Interesno zachem?
   - Da-a... -  protyanul  predsedatel',  polez  v  karman,  dostal  smyatuyu
"belomorinu", korobok spichek, zakuril, pustil dym k potolku.
   On nikogda  ne  toropilsya  s  resheniyami,  dolgo  obdumyval,  vzveshival,
primerivalsya, a uzh kogda reshal, to - prochno i tverdo. On kuril i molchal, i
Raf molchal. Molchal i dumal o tom, chto delaetsya v lesu. Ne hotel dumat', ne
veril v to, chto dumalos', i vse-taki  dumal,  dumal,  dumal,  i  szhimalos'
chto-to v grudi, natyagivalas' strunochka - ne porvat' by...
   - Vot chto, student, - skazal nakonec predsedatel'. - Skol'ko ih tam?
   I Raf vzdohnul oblegchenno: poveril-taki. Da i ne mog  ne  poverit'.  Ne
takoj muzhik predsedatel', chtoby ne ponyat',  kogda  shutyat  -  pust'  glupo,
pust' podlo, - a kogda vser'ez  govoryat.  Ponyal  on  -  dazhe  ne  to,  chto
proizoshlo na samom dele, a to, chto i vpravdu prishla beda  i  chto  s  bedoj
etoj mozhno sladit' tol'ko soobshcha. Kak i togda, v nastoyashchem  sorok  vtorom,
kogda predsedatel' - rovesnik Starkovu - ushel v partizany, a  posle  vojny
stroil kolhozy na Bryanshchine.
   - CHelovek tridcat',  -  bystro  skazal  Raf.  -  Gruzovik  i  malen'kaya
legkovushka s oficerami.
   - A vas  troe...  -  ne  to  sprashivaya,  ne  to  utverzhdaya,  progovoril
predsedatel', i Raf perebil ego:
   - Da ne v tom delo! Dlya nashih opasnosti  net:  les  bol'shoj,  da  i  ne
polezet Starkov na rozhon. - Tut on sam ne ochen'  veril  v  svoi  slova.  -
Glavnaya opasnost' v tom, esli fashisty v derevnyu prorvutsya.
   - Mogut... - opyat' ne to sprosil,  ne  to  podtverdil  predsedatel',  i
opyat' Raf vmeshalsya:
   - Maloveroyatno: eto zhe chuzhoe vremya. Ono sushchestvuet  tol'ko  v  predelah
dejstviya generatora, a znachit, "prishel'cy"  ne  smogut  iz  etih  predelov
vyrvat'sya.
   No predsedatelyu neponyatny byli dovody  Rafa.  On  v  nauke  ne  slishkom
razbiralsya, zato  tochno  znal:  est'  mashina,  est'  tridcat'  chelovek  so
"shmajsserami" i nikakoj drobovik ih ne ostanovit.
   - Malo ili ne malo, - skazal  on,  -  a  lyudej  predupredit'  nado.  Ne
poveryat, konechno, v vashi shtuki so vremenem. O banditah govorit'  budem,  o
banditah v  byvshej  nemeckoj  forme.  Gde-nibud'  staryj  trofejnyj  sklad
ograbili, a teper' v selo idut. Ne  ochen'  mudro  pridumano,  no  esli  na
ser'ez brat' - poveryat. Glavnoe, chtoby podgotovilis' k vstreche.
   - Vot i ya o tom zhe, - zakrichal Raf. - I pobystree.
   - Goryachku ne pori. - Predsedatel' vstal,  vzyal  so  stula  dozhdevik.  -
Poshli po dvoram.
   Oni  proshli  cherez  komnatu,  gde  predsedatel'skoe  semejstvo  ozhidalo
okonchaniya tainstvennogo razgovora.
   - Vot chto, baby, - na hodu rasporyadilsya hozyain. - Tut dela  takie,  chto
luchshe vam iz domu ne pokazyvat'sya. Zaprite dveri, stavni zakrojte i sidite
tiho. - Podumal, chto  nado  by  ob®yasnit'  ne  ochen'  ponyatnyj  prikaz,  i
dobavil: - Tut v okruge banda ob®yavilas'. Miliciya iz goroda  vyehala  uzhe,
po sledu idut. Tak chto luchshe pogodit'. Ponyatno?
   I, ne dozhidayas' otveta, vyshel v seni, sorval so steny dvustvolku,  vzyal
sumku s patronami, sunul pod plashch.
   - Teper' oni nosa ne vysunut, - shepotom soobshchil on  Rafu.  -  Tut  menya
vrode slushayutsya - i doma, i v narode... Ty vot chto, idi po  levoj  storone
ulicy, a ya po pravoj. Govori: predsedatel' zovut, delo est'.  Pust'  ruzh'ya
berut. CHerez desyat' minut - na okolice.
   - Poslushaj... - skazal Raf. On ne umel i ne lyubil o chem-nibud' prosit',
a tut nado bylo, nel'zya ne prosit': chto zhe on, huzhe drugih? -  Poslushaj...
U tebya lishnego ruzh'ya ne najdetsya?
   - Komu?
   - Mne. Ne vzyal iz Moskvy, - sovral Raf. - Zabyl, ponimaesh'.  A  kak  zhe
sejchas bez oruzhiya?
   - Da, brat, bez oruzhiya sejchas nel'zya. - Predsedatel' vrode  by  poveril
naigrannoj bespechnosti Rafa, a mozhet, i net, - kto znaet hitrogo muzhika, -
tol'ko snyal s plecha dvustvolku svoyu. - Derzhi.
   - A ty, Petrovich?
   - YA u Frola voz'mu. U nego neskol'ko. Da beri, beri, tebe govoryat. -  I
tol'ko sprosil nevznachaj: - Ty s etoj sistemoj znakom?
   Raskusil on, raskusil napusknuyu bespechnost' studenta, tol'ko  ne  hotel
obizhat', pozorit' somneniyami: znal, chto ne vremya sejchas, - mozhet byt', boj
vperedi. I Raf  ponyal  eto  i  byl  blagodaren  taktichnosti  predsedatelya,
kotoryj - izvestno bylo! - i krichat' lyubil,  i  pomaterit'sya,  i  vysmeyat'
neumehu. A tut smolchal. I Raf ne stal chto-to ob®yasnyat' ili  opravdyvat'sya,
kivnul v otvet: znakom, mol. Da i videl on ne raz, kak legko  obrashchalsya  s
takoj zhe dvustvolkoj Dimka - delo nehitroe, - zakinul nebrezhno  na  plecho,
tolknul dver' na ulicu:
   - Poshli...
   A predsedatel' ostanovilsya vdrug, posmotrel na nego prositel'no:
   - Paren', a ty ne razygryvaesh'?
   - Togda idi domoj, - zlo skazal  Raf,  -  i  dosmatrivaj  televizor.  I
spokojno, i ponyatno, i chertovshchiny nikakoj net. A to, chto  nashi  v  lesu  -
troe protiv tridcati, tak eto tak, mezhdu prochim, poshutil, znachit.
   - |h, ne ponyal ty menya. - Predsedatel' dazhe rukoj mahnul.  -  Za  takie
shutki ya b tebe golovu svernul. YA zhe poveril  tebe:  ne  mog  ne  poverit'.
Tol'ko nauka vasha dlya menya - kitajskaya gramota. Vot ona, moya nauka:  kogda
seyat' da kogda zhat'. A vashe - ni-ni... Ty ne zlis', paren': my  zhe  -  kak
hohly v pogovorke, poka rukoj ne poshchupaem -  ne  pojmem...  Nu  da  ladno,
davaj potoropimsya.





   Starkov oshibalsya: vojna ne byla ob®yavlena. To li za revom dvigatelya  ne
slyshen byl vystrel, to li eshche kakaya-nibud' prichina, tol'ko  dverca  mashiny
hlopnula i dolgovyazyj shofer naklonilsya nad kolesom.
   - CHto tam eshche? - kriknul emu kto-to iz perednej mashiny.
   - Dolzhno byt', prokol, - vinovato otvetil shofer, oshchupyvaya pokryshku.
   Starkov pojmal ego na  mushku:  udobnaya  mishen',  zaderzhal  pricel  i...
opustil karabin. Podumal: ne vremya sejchas, poluchena novaya otsrochka, prichem
sovsem uzh neozhidanno. I sam  usmehnulsya:  hitrish',  soldat,  ispugalsya  po
zhivoj misheni hlopnut', otvyk za tridcat' let. Otsrochka  otsrochkoj,  a  vot
chto budesh' delat', kogda i ona konchitsya.
   A otsrochka yavno poluchalas' nedolgoj. Ot vse eshche sidevshej v gryazi mashiny
doneslis' layushchie nemeckie kriki. Starkov myslenno perevel.
   - Efrejtor, slyshal vystrel? - sprosil kto-to iz legkovushki.
   - Nikak net, gospodin obershturmfyurer, - otvetil efrejtor,  ne  vylezaya,
odnako, iz teploj kabiny gruzovika.
   |to yavno ne ponravilos' oficeru.
   - Ko mne! - prikazal on.
   Ryzhij efrejtor vyprygnul iz kabiny i, smeshno perevalivayas' na  korotkih
nogah, pobezhal po gline k legkovushke. On ostanovilsya okolo  nee,  sognulsya
ugodlivo, i Starkov podumal, chto ego obtyanutaya chernym kitelem spina - tozhe
neplohaya mishen'. On-to lish' podumal ob etom, usmehnulsya pro sebya -  sderzhi
emocii,  politruk,  -  i  vzdrognul  ot  grohota  vystrela.  CHernaya  spina
efrejtora dernulas', on neestestvenno vypryamilsya, shvatilsya za brezentovyj
verh legkovushki i, ne uderzhav svoego  tyazhelogo  tela,  medlenno  spolz  na
dorogu.
   - Kto? - v yarosti povernulsya Starkov  i  oseksya:  emu  veselo  ulybalsya
Oleg.
   - Kak ya ego? Teper' nachnetsya...
   "Teper' nachnetsya", - tosklivo podumal Starkov.
   I eshche podumal, chto paren' v obshchem-to ne vinovat:  nemeckogo  ne  znaet,
potomu i ne ponyal, chto tol'ko sejchas poluchil v  podarok  minut  pyatnadcat'
otsrochki i vot otkazalsya ot podarka, naklikal bedu...
   V obshchem ne vinovat. A v chastnosti? Starkov smotrel na ulybayushcheesya  lico
Olega, perezaryazhayushchego ruzh'e, i podumal  o  toj  neobychajnoj  legkosti,  s
kotoroj molodoj paren' tol'ko chto ubil cheloveka. Da ne  cheloveka  zhe,  sam
sebe vozrazil Starkov, - gitlerovca, ubijcu. No eto ty znaesh',  chto  on  -
sadist i ubijca, ty ego pomnish', ili ne ego - emu podobnyh, ty ih  znaesh',
a Oleg? Dlya Olega vse eti ponyatiya - teoriya, stranicy iz uchebnika, i tem ne
menee...
   Starkov  otmahnulsya  ot  etoj  mysli,  zabyl  o  nej.   Nachalis'   dela
povazhnee...
   - Ahtung! - kriknul esesovec, vyskochivshij  iz  svoej  legkovuhi  i  uzhe
spryatavshijsya v kustarnike. - Partizanen. Fajer!
   I Starkov tozhe poluvykriknul, polushepnul:
   - Ogon'!
   |sesovskie karateli prygali iz kuzova i nyryali v les. Starkov pojmal na
mushku odnogo - v pryzhke - i vystrelil: est'! Eshche odin, eshche,  eshche...  Ryadom
babahal Oleg, to i delo perezaryazhaya tulku, vpolgolosa prigovarival:
   - Popal... Popal... Ah, chert, mimo...
   Na Dimkinoj storone bylo tiho, a mozhet, eto tol'ko pokazalos'  Starkovu
- on i razbirat'sya ne stal, nekogda, - perezaryadil karabin, pripal shchekoj k
lozhu.
   Nemcy iz-za kustov otkryli po nim  ogon'.  Zvonko  i  raskatisto  layali
avtomaty, gde-to nad  golovoj  -  pricel  netochen!  -  svisteli  puli,  i,
sobstvenno govorya, otvechat'  uzhe  ne  bylo  smysla.  Srezannye  vystrelami
"prishel'cy" ostalis' lezhat' u mashiny, a ostal'nyh prosto ne bylo vidno.  A
strelyat' po zvuku - pustaya trata patronov.
   CHernomundirnyj obershturmfyurer tozhe ne byl profanom. Avtomatnye  ocheredi
srazu zhe prekratilis', i vnezapnaya tishina, povisshaya nad lesom,  pokazalas'
Starkovu stranno nereal'noj, budto kto-to vyklyuchil zvuk, a izobrazhenie  na
ekrane ostalos': ta  zhe  raz®ezzhennaya  doroga  nad  gorkoj,  te  zhe  kusty
oreshnika na obochine, broshennye mashiny i trupy okolo nih.
   Starkov poschital: trupov bylo sem'. CHetyreh  srezal  on  sam,  a  troe,
stalo byt', prihodyatsya "na dolyu" rebyat. Skoree vsego Oleg: Dimka, kazhetsya,
vovse ne strelyal - to li ispugalsya, to li ne uspel.
   - Bystro othodit', - shepnul Starkov i,  prignuvshis',  pobezhal  v  glub'
lesa, petlyaya sredi derev'ev.
   On ponimal, chto ih torzhestvo  dolgo  ne  prodlitsya.  Zvuk  vystrela  iz
avtomata ili karabina ne sputaesh' s  vystrelom  iz  ohotnich'ego  ruzh'ya.  A
ploho vooruzhennye partizany vryad  li  sil'no  napugayut  karatelej.  Sejchas
Starkov  ne  somnevalsya,  chto  oni  vylovili  iz  proshlogo  imenno   vzvod
karatelej. Vot takim zhe mokrym osennim dnem let tridcat' nazad  ehal  etot
vzvod po takoj zhe mokroj osennej doroge, mozhet byt',  tak  zhe  zastryal  na
polchasa, mozhet byt', tozhe vstretil partizan - nastoyashchih! - a mozhet byt', i
prorvalsya k derevne. Esli tak, to kto-to iz kolhoznikov navernyaka sohranil
pamyat' ob etom zauryadnom, no strashnom epizode minuvshej vojny.
   Minuvshej? Opyat'  ogovorka.  Kto  znaet:  tochno  li  sovpadaet  vremya  v
nastoyashchem i v proshlom i ravnyayutsya li dva chasa,  provedennyh  karatelyami  v
dne nyneshnem, dvum chasam dnya davno minuvshego. A mozhet byt',  vernuvshis'  v
sorok vtoroj god - Starkov vse-taki veril v eto vozvrashchenie! -  kto-to  iz
karatelej obratit vnimanie na to, chto ih vremya stoyalo, chto vernulis' oni v
tu zhe sekundu, iz kotoroj otpravilis' v dolgoe  puteshestvie  po  vremennoj
petle. Kto znaet kaprizy Vremeni, ego neyasnye zakony, povedenie? Da kto, v
konce koncov, znaet, chto takoe samo Vremya? Nikto ne znaet, dumal  Starkov,
a ego teoriya - lish' robkaya popytka postuchat'sya v tolstuyu stenu, za kotoroj
- neizvestnost', zagadka, noch'...
   - Stojte! - vdrug shepnul Oleg. - Slyshite?
   Gde-to pozadi hrustnula vetka, zashurshali o travu kapli s potrevozhennogo
kem-to dereva.
   Starkov besshumno shagnul za kust, za nim - Dimka i Oleg. CHerez neskol'ko
sekund na malen'kuyu polyanku, gde oni tol'ko chto  stoyali,  ostorozhno  vyshel
chelovek v chernoj esesovskoj forme. On oziralsya, szhimaya v rukah  mokryj  ot
dozhdya "shmajsser", potom shagnul vpered - i zahripel v ne  slishkom  vezhlivyh
ob®yatiyah Olega.
   - SHtiller! - skazal emu po-nemecki Starkov, utknuv v grud'  nemcu  dulo
svoego karabina. - Vo zind andere? - I  pribavil  po-russki:  -  Ostal'nye
gde?
   Nemec otricatel'no pokachal golovoj, skosil glaza na starkovskij  palec,
zastyvshij na spuskovom kryuchke. Starkov ponyal ego i medlenno  povel  kryuchok
na sebya.
   - Najn, najn, - bystro skazal nemec i podnyal ruki.
   - |s ist besser, - odobril Starkov. - My tebya ne ub'em. Nih't ershlyagen.
Ty otkuda? Fon vo?
   - Bo-ro-vi-chi. - Nemec tshchatel'no vygovoril trudnoe russkoe slovo. - Ajn
klyajne shtadt. Gestapo.
   - Rajonnyj centr, - skazal Starkov i snova sprosil:  -  A  syuda  zachem?
Varum, varum? - i obvel rukoj vokrug.
   - Ih' vaje nih't.
   - Ne znaet, - perevel  Olegu  Starkov  i  snova  poshevelil  pal'cem  na
spuskovom kryuchke.
   - Ausfall'. |trafekspedicion, - poyasnil nemec.
   - Vylazka. Karatel'naya akciya, - povtoril po-russki Starkov.
   Nemec  yavno  ne  vral.  Komandovanie  obychno  ne  posvyashchalo  soldat   v
podrobnosti operacij. Karatel'naya  akciya  -  dostatochnoe  ob®yasnenie,  tem
bolee chto podobnye akcii -  obychnoe  delo  dlya  takih  vot  chernomundirnyh
"orlov", nahal'no hrabryh s bezoruzhnymi zhenshchinami i tryasushchihsya  ot  straha
pod dulom karabina ili avtomata.
   Starkov dostal iz karmana  nosovoj  platok,  kriticheski  osmotrel  ego.
Platok byl daleko ne pervoj svezhesti, no gigiena zdes' ne obyazatel'na.
   - Otkroj past', - skazal Starkov nemcu i sam pokazal, kak eto sdelat'.
   Tot poslushno oshcherilsya, i Starkov tolkovo zabil platok emu v rot, potom,
vytyanuv iz ego bryuk remen', kinul Dimke:
   - Svyazhi ruki.
   Svyazannogo nemca polozhili pod elku, i zabotlivyj Dimka prikryl emu lico
pilotkoj.
   - CHtoby dozhd' ne mochil, - ob®yasnil on.
   - Mozhno, ya voz'mu ego avtomat? - sprosil Starkova Oleg.
   - Voz'mi, konechno. Zapasnye obojmy oni derzhat v podsumke.
   - Nashel, - soobshchil Oleg.
   - Vot chto, rebyata, - podumav, skazal Starkov. - Sudya po etomu  vikingu,
oni reshili prochesyvat' les poblizosti. Gruzovik pochti  vytashchili,  no  yavno
eshche zaderzhatsya. Poetomu probirajtes'-ka navstrechu Petrovichu s ego  otryadom
- dva lishnih bojca prigodyatsya. Starajtes' obojti karatelej s  tyla  -  les
znaete.
   - A vy? - pochti odnovremenno sprosili Oleg i Dimka.
   - Pojdu k nemcam.
   - Za pulej v golovu?
   - Vse puli mimo nas, - zasmeyalsya Starkov. - Shitryu. Po-nemecki  nemnogo
umeyu, no vida ne  pokazhu.  Postarayus'  zaderzhat'  ih  podol'she,  -  mozhet,
kakoj-nibud' iz ekranov sorvetsya.
   - Kak eto - zaderzhat'? - udivilsya Oleg.
   - Najdem sposob, - usmehnulsya Starkov  i  dobavil  otryvisto:  -  A  vy
idite, kak uslovilis'. |to prikaz.





   Otdav svoe oruzhie rebyatam -  v  poslednij  moment  Starkov  reshil,  chto
karabin emu ne ponadobitsya, - on snyal ispodnyuyu rubashku i,  razmahivaya  eyu,
kak belym flagom, poshel napererez cherez kusty k zastryavshemu gruzoviku.
   Uvidya cheloveka,  razmahivayushchego  rubashkoj,  esesovcy,  krome  teh,  kto
razbrelis' po lesu v poiskah partizan, ugrozhayushche podnyali avtomaty.
   - Hal't! - skomandoval odin iz nih.
   - SHprehen zi russish? - kriknul Starkov.
   Iz legkovushki vylez uzhe znakomyj izdali obershturmfyurer s dlinnym pryamym
nosom i  klokom  ryzhih  volos,  spuskavshihsya  po-gitlerovski  na  lob.  On
ironicheski oglyadel zastyvshego s podnyatymi rukami Starkova.
   - Kto ty est'? - sprosil on lenivo. - Partizan? My ne  razgovarivat'  s
partizan. My ih ershissen. Pif-paf.
   "Mogut i rasstrelyat', - podumal Starkov. - Bez peregovorov. Pif-paf - i
vse. Da net, pozhaluj, ne rasstrelyayut tak srazu.  Pokurolesyat  hotya  by  iz
lyubopytstva. Ono u nosatogo  na  morde  napisano.  A  mne  vazhno  zatyanut'
kanitel'. Zaderzhat', zaderzhat' ih vo chto by to ni stalo. Da podol'she, poka
ne poletyat k chertu ekrany". On uzhe rassuzhdal ne kak uchenyj Starkov, a  kak
partizanskij politruk Starkov, pod dulami  nacelennyh  na  nego  avtomatov
pridumyvavshij chto-nibud' zakovyristoe.
   - U menya est' soobshchenie, gospodin oficer, - skazal on narochno  drozhashchim
ot straha golosom, hotya straha-to u nego i ne bylo: ne vse li  ravno,  kak
pomirat', esli prihoditsya pomirat'.
   - So-ob-shche-nie, - povtoril po slogam  nosatyj.  -  Mittejlung.  Horosho.
Geen zi hir. Blizko. Eshche blizko.
   Starkov podoshel, chut' prihramyvaya - u nego uzhe bylo na etot  schet  svoe
soobrazhenie - i ne opuskaya ruk.
   - Govori, - uslyshal on.
   Nu kak govorit' s prizrakom? Dazhe ne s  prizrakom,  a  s  iskusstvennym
materializovannym pokojnikom. Da i pokojniki-to ne  vedayut,  chto  oni  uzhe
tridcat' let kak pokojniki, a esli kto i zhiv sejchas, tak ne znaet, chto emu
sejchas    pridetsya     "ershissen"     Starkova.     Strannoe     sostoyanie
polusna-polureal'nosti ohvatilo ego. No dula  avtomatov  otrazili  iskorki
solnca, vyglyanuvshego na mgnovenie iz-za svincovoj peleny tuch.  Stal'  etih
avtomatov byla sovershenno real'na.
   - YA skazat': govori. Zagen, zagen, - povtoril nosatyj.
   - V  lesu  partizan  net,  -  skazal  Starkov.  -  Byla  tol'ko  gruppa
razvedchikov. Troe vmeste so mnoj. Dvoih vy koknuli.
   - CHto est' kok-nu-li?
   - Pif-paf, - otvetil, starayas' ne ulybat'sya, Starkov.
   - Vo ist partizanengrupp? Otryad, chast'? - dobavil nosatyj.
   - Ushli k zheleznoj doroge. V derevne odni stariki i deti. A shtab  otryada
za Krivoj Balkoj. Primerno tam. - I Starkov pokazal v  protivopolozhnuyu  ot
derevni storonu. - Sorok minut tuda i obratno.
   On narochno vybral ne slishkom otdalennyj otsyuda rajon. Poteryat'  chas-dva
na proverku nosatyj by ne risknul. A soroka minut vpolne dostatochno. Da  i
do derevni nado potom dobrat'sya: kladi eshche tridcat' minut po takoj  gryazi.
Nikakie ekrany  stol'ko  ne  vyderzhat.  Pravda,  ego,  Starkova,  mogut  i
rasstrelyat', kogda vernutsya ni s chem iz-za  Krivoj  Balki  poslannye  tuda
soldaty, no chto zh podelaesh': lyudej v derevne nado sberech'. I  opyat'  dumal
eto ne fizik Starkov, a politruk Starkov obrazca sorok vtorogo goda.
   Nosatyj posmotrel v ukazannuyu Starkovym storonu.
   - Dort? - udivilsya on. - Povtori.
   - Za Krivoj Balkoj.
   Nosatyj poshevelil gubami, dostal iz nagrudnogo karmana v neskol'ko  raz
slozhennuyu kartu, prilozhil ee k derevu i, poshariv glazami, tknul pal'cem  v
kakuyu-to tochku.
   - SHtab? - povtoril on. - Vifil' zol'daten? Skol'ko ohranyat'?
   - CHelovek desyat'.
   - Ceen. Zer gut.
   I tut zhe usomnilsya:
   - A esli ty vrat', pochemu ya verit'? Gde avtomat?
   - Brosil v lesu, kogda bezhal k vam.
   - Zachem k nam?
   - Vsyakomu zhit' hochetsya. YA odin, a vas tridcat'. I lesa ne znayu. CHuzhoj ya
zdes'.
   - A pochemu partizan?
   - Silkom vzyali, kogda  iz  goroda  uhodil.  A  ya  bespartijnyj  da  eshche
belobiletnik.
   - CHto est' belo-bi-letnik?
   - Osvobozhden ot voinskoj sluzhby po prichine  negodnosti.  Hromayu.  Nemcy
govoryat: lame.
   - Projti mimo.
   Starkov, pripadaya na  pravuyu  nogu,  proshel  pod  navedennymi  na  nego
avtomatami mimo nosatogo i vernulsya na mesto, gde stoyal ran'she.
   |sesovec podumal, eshche raz vzglyanul na kartu, pozval efrejtora i  bystro
progovoril chto-to po-nemecki, iz chego Starkov ponyal, chto dvadcat'  chelovek
napravlyayutsya k Krivoj Balke, a ego osobu budut storozhit' dva avtomatchika.
   Nosatyj vzglyanul na chasy i prolayal na svoem iskalechennom russkom:
   - Esli net shtaba -  arhengen.  Suk  videt'?  -  On  kivnul  na  tolstyj
osinovyj suk nad golovoj Starkova. - Viset', yasno?
   - YAsno, - vzdohnul Starkov i sprosil: - A zakurit' dadite?
   |sesovec shvyrnul emu sigaretu. Starkov pojmal i zakuril ot predlozhennoj
avtomatchikom zazhigalki. Dryan' sigareta, no  kurit'  mozhno,  i  on  ne  bez
udovol'stviya zatyanulsya.
   Sorok minut. A tam, kto znaet, mozhet byt',  i  pole  ischeznet  so  vsej
vyrvannoj iz proshlogo svoloch'yu.





   Les  oni  dejstvitel'no  znali:  kazhdyj  kustik,  kazhdyj  holm,  kazhduyu
tropinku v zone ekranov ishodili za chetyre mesyaca - hot' kroki  po  pamyati
sostavlyaj. Poetomu i Oleg i Dimka tochno predstavlyali sebe, kak i  kuda  im
nuzhno dobrat'sya. V dvuhstah metrah otsyuda prolegal neglubokij ovrag.  Esli
projti po nemu do konca, mozhno vyjti k doroge tam, gde ona tyanetsya iz lesa
k derevne.  Tuda  prochesyvayushchie  kustarnik  esesovcy,  konechno,  srazu  ne
pojdut. Ne najdya "partizan" poblizosti, oni vernutsya k mashine.
   Raschet opravdalsya. Po ovragu rebyata proshli bez priklyuchenij: kak  oni  i
predpolagali, karateli ne stali vser'ez  prochesyvat'  les,  postrelyali  po
kustam gde pogushche i poshli nazad. Tem bolee, chto "partizany"  na  ogon'  ne
otvetili. Slovom, vse shlo po planu, zadumannomu Starkovym.
   Oni uzhe dobralis' do opushki, gde doroga svorachivala k  derevne.  Tol'ko
by ne narvat'sya na gitlerovcev! Za kogo mogli ih  prinyat',  esli  u  Olega
visel na grudi avtomat, otobrannyj u plennogo "gostya". Znachit -  srazhenie,
a ishod ego neizvesten. I  neizvestno  togda,  budet  li  vypolnen  prikaz
Starkova.
   Vdali snova zaurchala mashina. Oleg zamer: dolzhno byt',  vytashchili.  Togda
karateli obgonyat ih cherez desyat' minut i prorvutsya k derevne.
   Dazhe preduprezhdennye Rafom kolhozniki podojti ne uspeyut.  Znachit,  nado
chto-to pridumat'. I Oleg neozhidanno predlozhil:
   - Probirajsya k derevne odin. Odnomu spodruchnee i skoree.  Men'she  shuma.
Projdesh' v kustah po opushke - ne zametyat.
   - A ty kuda? - udivilsya Dimka.
   - Vernus' k mashinam.
   - Tak ved' Starkov prikazal...
   -  Ne  vsyakij  prikaz  sleduet  ponimat'  bukval'no.  Starkov  prikazal
prisoedinit'sya k vooruzhennym kolhoznikam. My i  prisoedinimsya.  Tol'ko  po
otdel'nosti. Snachala ty, potom  ya.  Esli  Starkovu  ne  udastsya  zaderzhat'
mashiny, poprobuyu ya.
   - Kakim obrazom? - Dimka vse eshche nichego ne ponimal.
   - Vo-pervyh, u menya  "shmajsser",  vo-vtoryh,  strelyayu  ya  bez  promaha.
V-tret'ih, menya bespokoit sud'ba Starkova. Slovom,  sporit'  ne  o  chem  i
nekogda. Syp' k derevne napryamik skvoz' kusty. A ya poshel.
   Dimka hotel vmeshat'sya, no ne uspel. Gde-to daleko  v  lesu  razdavalis'
korotkie avtomatnye ocheredi, presleduyushchie edinstvennuyu cel' - napugat'  do
sih por ne obnaruzhennogo  protivnika  i  uspokoit'  sebya.  Kto-to  krichal,
kto-to rugalsya po-nemecki, no slov razobrat' bylo nel'zya.  Da  Oleg  i  ne
znal nemeckogo. Ego interesovalo tol'ko povedenie Starkova.
   Do mashin on dobralsya bystro. Prignuvshis', dobezhal vdol' steny oreshnika,
poravnyalsya so stoyavshej na doroge legkovushkoj i  pochti  besshumno  razdvinul
kusty, vyglyanul na dorogu. |sesovskij oficer so splyusnutym dlinnym nosom i
ryzhim vihrom na lbu sidel na penechke v rasstegnutom  plashche.  Protiv  nego,
pokurivaya, stoyal Starkov,  a  v  storone  dva  avtomatchika.  Odin  iz  nih
namertvo  derzhal  ego  pod  pricelom   "shmajssera",   drugoj   obmenivalsya
sigaretami s vyshedshim iz otkrytoj legkovushki shoferom. Eshche tri  avtomatchika
pozadi uzhe vykarabkavshegosya iz tryasiny gruzovika  otdyhali  na  povalennoj
burej sosne. Soldaty pomalkivali, vremya ot vremeni ozirayas'  po  storonam.
YAsno  bylo,  chto  nevol'naya  zaderzhka  vseh  razdrazhaet.  I  byt'   mozhet,
obershturmfyurer uzhe zhalel, chto otoslal otryad  kuda-to  za  Krivuyu  Balku  -
nazvanie, kotoroe na nemeckij i  perevesti  nevozmozhno.  Ot  soroka  minut
ostalos' vsego chetvert' chasa. Togda on povesit etogo partizana i  dvinetsya
s otryadom k derevne. Nosatyj eshche raz vzglyanul na chasy i zevnul.
   Vot tut-to Oleg i  prinyal  reshenie.  Mgnovennoj  korotkoj  ochered'yu  on
srezal  dvuh  avtomatchikov  i   shofera.   Drugaya   prostrochila   zevavshego
obershturmfyurera. Vse eto proizoshlo tak bystro, chto rasteryavshiesya esesovcy,
otdyhavshie pozadi gruzovika, ne uspeli nichego predprinyat'. Oleg peremahnul
cherez kyuvet s vodoj  i  prygnul  v  otkrytuyu  legkovushku,  chto-to  kriknul
Starkovu. Tot, ne uspev udivit'sya, srazu ponyal, chto ot  nego  trebovalos'.
Vyrvav iz ruk ubitogo  avtomatchika  ego  "shmajsser",  on  dal  ochered'  po
esesovcam, kotorye zalegli za  stvolom  sosny.  "Ko  mne!"  -  kriknul  iz
legkovushki Oleg, i Starkov v  dva  pryzhka  ochutilsya  v  mashine.  Dvigatel'
zavelsya vpoloborota.
   Oleg vrubil srazu vtoruyu peredachu i nazhal na akselerator. Mashina vzvyla
- mnogo gaza, probuksovala sekundu i rvanulas' vpered.
   Bystrota vsego proisshedshego ischislyalas' mgnoveniyami.  No  esesovcy  uzhe
opomnilis' i otkryli ogon' po  mashine.  Pozdno!  Strah  pered  neozhidannym
naletom "partizan" paralizoval ih tak, chto oni edva uspeli vospol'zovat'sya
prikrytiem sosny, chtoby otkryt' ogon', teper' uzhe bespoleznyj. Oni dazhe ne
soobrazili, chto v ih rasporyazhenii eshche ostavalsya osvobozhdennyj ot  gryazevyh
tiskov gruzovik, i, petlyaya mezhdu kustami,  tol'ko  palili  uzhe  sovershenno
bescel'no po uhodivshej vpered legkovushke  -  kuchka  poteryavshih  komandira,
smertel'no napugannyh soldat.





   Ostavshis' v odinochestve, Dimka medlil nedolgo. Prikaz est'  prikaz.  Ne
ponimaya i dazhe ne pytayas' ponyat', chto zadumal Oleg, Dimka znal  odno:  kak
mozhno besshumnej, skorej i  vernej  svyazat'sya  s  kolhoznikami.  Prodirayas'
skvoz' zarosli oreshnika, on vdrug uslyshal vystrely. Gde-to vperedi, vidimo
na doroge. On ostanovilsya - zaskripeli  slomannye  kusty.  Skvoz'  nih  on
uvidel, kak promchalas' po proselku, kak vzbesivshayasya koshka,  zhelto-zelenaya
pyatnistaya legkovushka. Pochemu odna, podumal Dimka,  ved'  bez  gruzovika  s
soldatami ona stanet legkoj dobychej kolhoznikov. Sovsem ryadom  prosvisteli
puli, i on otmetil, chto  strelyali  iz  lesa.  Ostanovilsya,  obernulsya,  ne
celyas', vystrelil po chernoj pilotke, mel'knuvshej v glubine  lesa,  pobezhal
dal'she.
   ...On ne slishkom horosho soobrazhal, chto delal. V nem zhila tol'ko yarost',
no ne slepaya i pylkaya, a  holodnaya  i  raschetlivaya.  Ona,  i  tol'ko  ona,
rukovodila  ego  postupkami.  I  mozhet  byt',  potomu,  chto  oni  poteryali
privychnyj  zdravyj  "grazhdanskij"  smysl,  yarost'  pridala  im   strannuyu,
neznakomuyu  dosele  logiku:  spryatat'sya  za  kustom,  vystrelit',  smenit'
patrony starkovskogo karabina,  korotkaya  perebezhka  i  -  snova  vystrel.
Veroyatno, tak zhe rozhdalas' logika boya v partizanskih otryadah  -  togda,  v
Velikuyu Otechestvennuyu. Ved' v otryady eti prihodili  ne  kadrovye  voennye,
poroj takie zhe mal'chishki s "grazhdanskim" zdravym smyslom. I smysl etot tak
zhe ustupal mesto holodnoj yarosti, nenavisti k vragu, a znachit -  muzhestvu,
besstrashiyu, podvigu.
   Na doroge uzhe nikogo ne bylo. Vystrely  razdavalis'  iz  lesa  so  vseh
storon, krome toj, kuda uehala legkovushka. Ona uzhe, naverno, vyshla iz zony
ekranov - tut metrov dvesti do granicy polya, ne bol'she. A chto s Olegom, so
Starkovym? Mozhet byt', eto oni uchastvuyut  v  srazhenii,  ot  kotorogo  ushel
Dimka. Mozhet byt', eto ih, a ne ego ishchut avtomatnye ocheredi esesovcev.  On
spryatalsya za stvol duba, vyglyanul iz-za  nego.  Metrah  v  dvadcati  sredi
mokroj zeleni list'ev mel'knula chernaya kurtka. Dimka vystrelil,  perebezhal
k drugomu derevu, vystrelil eshche raz i vdrug uslyshal krik za spinoj:
   - Hal't! Hende!
   Medlenno podnyal ruki vverh - v pravoj karabin, obernulsya.
   Na nego smotrel chernomundirnyj nemec, vystaviv vpered dulo pistoleta.
   I snova Dimka podumal, chto emu ne strashen  ni  etot  esesovec,  ni  ego
pistolet. Podumal i udivilsya: kak zhe eto? Ved' esesovec - ne artist  kino,
ne prizrak i puli v ego pistolete nastoyashchie - devyat' grammov svinca...
   Dimka otvel pravuyu ruku nazad i s  siloj  shvyrnul  karabin  v  nacista.
Potom srazu prignulsya, prygnul v storonu, i vdrug  chto-to  udarilo  ego  v
bok, potom v plecho, obozhglo na sekundu. On ostanovilsya udivlennyj,  prizhal
ruku k grudi, smotrel, kak rasplyvaetsya pod pal'cami cherno-krasnoe  pyatno,
mokroe i lipkoe. I vse krugom stalo cherno-krasnym i lipkim, pogasli zvuk i
svet. I Dimka uzhe ne uslyshal ni grohota eshche odnogo  vystrela,  ni  shelesta
shagov poblizosti, ni monotonnogo shuma dozhdya, kotoryj pripustil  sil'nee  i
chashche.





   Predsedatel' s udivleniem smotrel na  ubitogo  esesovca  v  nenavistnom
chernom mundire, na ego nelepo skryuchennuyu ruku, szhimavshuyu chernyj "val'ter",
na stvol svoego drobovika, iz kotorogo eshche vilsya sinij dymok.
   A Raf brosilsya k Dimke, tormoshil ego, chto-to krichal i  vdrug  umolk,  s
uzhasom uvidev temnoe pyatno krovi na  grudi  i  tonkuyu  malinovuyu  strujku,
polzushchuyu na podborodok iz ugolka rta.
   - Dimka, Dimka, - bessmyslenno prosheptal Raf i zaplakal, nichego ne vidya
vokrug sebya.
   I dazhe ne ponyal, kogda predsedatel' grubo ottolknul ego, - a prosto sel
na mokruyu zemlyu, gryaznym kulakom razmazyvaya slezy po licu. A  predsedatel'
privychno - s sozhaleniem, chto prishlos' vspomnit'  etu  staruyu  privychku,  -
naklonilsya nad Dimkoj, prizhal  uho  k  grudi,  poslushal  sosredotochenno  i
ulybnulsya:
   - ZHiv!
   Potom rvanul shtormovku, kovbojku, propitavshuyusya  krov'yu  majku.  Skazal
Rafu:
   - |j, paren', pridi v sebya. U vas v storozhke binty est'?
   - Kakie binty? - vshlipnul Raf. - Ved' boj idet...
   I vdrug oseksya: krugom stola  tugaya  neprozrachnaya  tishina,  po  kotoroj
gulko bili chastye kapli dozhdya.
   - CHto zhe eto? - izumlenno sprosil on, posmotrev tuda,  gde  tol'ko  chto
lezhal trup ubitogo gitlerovca: trupa ne bylo.
   Lish' trava na tom meste, gde on lezhal, eshche ostalas' primyatoj. I valyalsya
ryadom vybroshennyj predsedatelem ispol'zovannyj ruzhejnyj patron.
   - Sbezhal, chto li? - sprosil Petrovich. - Ne pohozhe: ya ne promazal...
   Szadi zahrusteli kusty. Raf obernulsya i vzdohnul oblegchenno: na polyanku
vyshli Starkov i Oleg. Vozbuzhdennye, vzvolnovannye,  pohozhie  na  stajerov,
zakonchivshih mnogokilometrovyj probeg noga v nogu, pochemu-to radostnye i, v
otlichie ot stajerov, sovsem ne ustalye. I u togo i u drugogo boltalis'  na
grudi nemeckie avtomaty. I tut oni uvideli Dimku na trave i  predsedatelya,
stoyavshego pered nim na kolenyah.
   - CHto s nim? - Starkov brosilsya vpered, sklonilsya nad ranenym.
   - ZHiv, zhiv, - skazal predsedatel'. - Ne suetis'. Pust' luchshe kto-nibud'
dobezhit do storozhki, binty voz'met. Ili prostynyu na hudoj konec...
   - U nas est' binty, - bystro skazal Oleg. - YA sejchas sbegayu.
   Poka on begal,  Starkov  s  predsedatelem  ostorozhno  razdeli  ranenogo
Dimku. Vse eshche vshlipyvayushchij  Raf  prines  vo  flyazhke  vody  iz  ruch'ya,  i
predsedatel' umelo promyl rany. Dimka v soznanie tak i ne prihodil, tol'ko
postanyval skvoz' zuby, kogda predsedatel' bintoval ego grud' i plecho.
   - Hotya  rana  i  ne  opasnaya,  no  parnya  v  bol'nicu  nado,  -  skazal
predsedatel'. - I pobystree. Kto za mashinoj pojdet?
   - A zachem za nej hodit'? - otkliknulsya Oleg. - My ee ryadom ostavili.  U
reki.
   - CHto ostavili? - udivlenno sprosil predsedatel'.
   - Legkovushku. My ee u fashistov otbili.
   Starkov  s  lyubopytstvom  posmotrel  na  nego.  Voobshche  teper',   kogda
sostoyanie Dimki uzhe ne vyzyvalo  osobyh  opasenij,  Starkov  mog  spokojno
razmyshlyat' o tom novom, chto otkrylos'  v  ego  rebyatah.  I  pozhaluj,  Oleg
"otkrylsya" naibolee neozhidanno...
   - Po-tvoemu, mashina tebya tak i zhdet? - sprosil Starkov.
   - ZHdet, kuda denetsya, - lenivo protyanul Oleg.
   On tozhe uspokoilsya, uvidev, chto Dimka zhiv, i  teper'  yavno  naslazhdalsya
svoim preimushchestvom: on chto-to znal, a Starkov - net. Bolee togo:  ot  ego
znaniya chto-to zaviselo - ochen'  vazhnoe.  No  etim  "chto-to"  byla  Dimkina
zhizn', i Oleg, ne lomayas' po obyknoveniyu, ob®yasnil:
   - YA, kogda za bintami begal, videl ee.
   - U reki? -  sprosil  Starkov,  i  Oleg  ponyal  smysl  voprosa,  kivnul
soglasno:
   - Tochno. Metrah v sta ot zony ekranov.  -  Potom  kivnul  na  Dimku:  -
Nesite ego k doroge, a ya mashinu prigonyu.
   Legkovushka okazalas' celehon'koj, tol'ko verh ee vo mnogih  mestah  byl
prostrelen. Predsedatel' sunul palec v odno iz otverstij  ponizhe,  sprosil
Olega:
   - V rubashke rodilsya, paren'?
   - Aga, - hohotnul tot, - v puleneprobivaemoj. - I  k  Rafu:  -  Sadis',
plaksa, na zadnee siden'e - pomozhesh' mne...
   On tronul mashinu i ostorozhno povel ee  po  doroge,  starayas'  ob®ezzhat'
kochki i rytviny. I, dazhe vyehav iz  lesa,  ne  pribavil  skorosti:  lishnie
chetvert' chasa ne igrali dlya sostoyaniya  Dimki  osoboj  roli,  a  tryaska  po
plohoj doroge oshchutimee na bol'shoj skorosti.
   - Lihoj paren', - skazal predsedatel'. - Takie v vojnu osobo  cenilis'.
Tak skazat', v pervuyu ochered'.
   - I gibli tozhe v pervuyu ochered', - otkliknulsya Starkov.
   - Nu ne skazhi: etot umeet ostorozhnichat'. Smotri, kak ranenogo  povez  -
ne shelohnul.
   - Umeet, - podtverdil Starkov.
   Oleg dejstvitel'no umel. Umel riskovat' - na  samoj  grani,  na  tonkom
kanate, kogda spasaet tol'ko chuvstvo balansa.  U  Olega  bylo  ono  -  eto
chuvstvo, i on otlichno im pol'zovalsya. Kak v cirke: kanatohodec pod kupolom
kachnetsya v storonu, i publika ahnet, zamiraya ot straha. I  ne  znaet  dura
publika, chto vse eto - tol'ko umelyj hod, horosho rasschitannyj na to, chtoby
ona ahnula, chtoby vzorvalas' aplodismentami - cenite maestro! On riskoval,
etot kanatohodec, - eshche by! - no chuvstvo balansa, umenie  byt'  ostorozhnym
_na grani_ ne podvodit.
   Pochti ne podvodit.
   - A kuda fashisty podevalis'?  -  ostorozhno  sprosil  predsedatel':  on,
vidimo, schital, chto uchenyj imeet pravo ne otvechat'  na  naivnye  dlya  nego
voprosy.
   Starkov tak ne schital i ohotno ob®yasnil:
   -  Ih  vremya  konchilos'.  Kakoj-to  iz  ekranov  ne  vyderzhal,  sgorel,
vremennoe pole ischezlo, a vmeste s nim - i gosti iz proshlogo. Polagayu, chto
oni sejchas nahodyatsya v etom zhe lesu, tol'ko v sorok vtorom godu.
   - ZHivye?
   - A mozhet, i mertvye, esli narvalis' na partizan.
   - Tak my zhe i partizanili v etih lesah.
   - Ne odni my. Vozle etogo sela mogli orudovat' i drugie.
   -  Znachit,  ischezli,  -  povtoril  zadumchivo  predsedatel'.   -   Nazad
vernulis'. A kak zhe mashina?
   - Mashina vyshla iz zony dejstviya polya, poetomu ono i ne zahvatilo ee.
   Predsedatel' vse eshche ne ponimal:
   - A esli by oni vyshli, kak ty govorish', iz etoj zony, to i oni mogli by
ostat'sya?
   - Mogli by, - kivnul Starkov. - Tol'ko my im pomeshali.
   -  |to  verno,  -  soglasilsya  predsedatel'.   -   Pravda,   po-tvoemu,
po-uchenomu, ya ponimat' ne mogu. V golove ne ukladyvaetsya.
   Starkov usmehnulsya:
   - U menya tozhe ne ukladyvalos'.
   A esli chestno, tak i  sejchas  ne  ukladyvaetsya.  Kak  v  dobryh  staryh
romanah, prosnut'sya i skazat': "Ah, kakoj strashnyj son!" No dobrye  starye
romany mirno pylyatsya  na  bibliotechnyh  polkah,  a  "trofejnaya"  mashina  s
prostrelennym kuzovom  vezet  v  rajbol'nicu  parnya  rozhdeniya  pyatidesyatyh
godov, ranennogo pulej, vypushchennoj v sorok vtorom.
   - A chto ty kolhoznikam skazal? - sprosil on.
   - Pro bandu v staroj nemeckoj forme. Ograbili,  mol,  gde-to  trofejnyj
sklad. Govoryat, est' takoj v gorode. Dlya kino.
   - I poverili?
   - Kto zhe ne poverit? Raz skazal - znachit, tak. Doveryayut mne lyudi.
   - Tak ved' zhe obnaruzhitsya, chto bandy  nikakoj  net.  Razgovory  pojdut,
miliciya vstrepenetsya, a banditov kak vetrom sdulo.
   - Vot ty i rastolkuesh', chtob zrya ne  boltali.  YA  narod  sozovu,  a  ty
ob®yasnyaj. Zavtra v klube i soberemsya. YA rasskazhu, pochemu pro bandu sovral.
Kstati, i ne sovral: byla banda. Razve ne tak?
   - Tak-to ono tak, - soglasilsya Starkov, - tol'ko pojmut li menya?
   - A ty poproshche, kak byvalo, pomnish'? Ty,  komissar,  vsegda  s  narodom
umel razgovarivat'. Esli ne zabyl, konechno. Miliciyu tozhe pozvat' pridetsya.
Delo takoe - ne skroesh'.
   Starkov kivnul soglasno, pozhal ruku,  poshel  ne  toropyas'  k  storozhke:
generator nado vyklyuchat',  zrya  elektroenergiyu  ne  perevodit',  da  rebyat
podozhdat', - vspomnil repliku Petrovicha o milicii. Verno  ved'  -  delo-to
ugolovnoe  po  mirnomu  vremeni.  Nu  chto,  podsledstvennyj  Starkov,  kak
opravdyvat'sya budem?
   A  opravdyvat'sya  pridetsya.  Za  opasnyj  eksperiment.  Za  "otsutstvie
tehniki bezopasnosti" - tak pishut v  instrukciyah?  Za  Dimku.  Za  Rafa  s
Olegom. Za sebya, nakonec...
   A chto za sebya opravdyvat'sya? Peremudril, pereuserdstvoval  uchenyj  muzh.
Kak tam v starom fokuse: nauka umeet mnogo gitik. Oh i mnogo zhe gitik - ne
uglyadish'! Za hodom opyta ne uglyadel, za rebyatami ne uglyadel. A rezul'tat?
   Est' i rezul'tat - nikakaya miliciya ne oprovergnet. Ego teoriya  dokazana
eksperimental'no, blestyashche dokazana - ot etogo rezul'tata ne ujti!
   ...Starkov doshel nakonec do storozhki, gde po-prezhnemu gudel  generator.
Tol'ko samopiscy pisali rovnuyu liniyu - na  nule,  i  na  nule  zhe  zastyla
strelka pribora, pokazyvayushchego napryazhennost' polya. Napryazhennost'  -  nol'.
Starkov vyklyuchil  tok,  posmotrel  na  indikator  ekranov:  opyat'  sed'moj
poletel, nikak ego Oleg ne naladit.
   On sel na taburetku, podobral s  polu  anglijskij  detektiv,  broshennyj
Rafom. S pestroj oblozhki ulybalsya emu roslyj krasavec s pistoletom v ruke.
Starkov vspomnil: krasavec etot ni  razu  ne  zadumalsya  pered  vystrelom.
Strelyal sebe napravo i nalevo, pereshagival cherez trupy, ulybalsya  charuyushche.
Ni razu v zhizni ne vystrelivshij, - navernoe, dazhe iz  "duhovushki"!  -  Raf
pochemu-to lyubil eto chtivo. I lyubil s uvlecheniem  pereskazyvat'  pohozhdeniya
ocherednogo supergeroya.  Veroyatno,  psihologi  nazvali  by  eto  kompleksom
nepolnocennosti: iskat' v knigah to, chego net i ne budet v samom sebe.
   Net i ne budet? Psihologi tozhe  lyudi,  a  znachit,  ne  zastrahovany  ot
oshibok. Po sushchestvu, Raf dolzhen zavidovat' Dimke ili tem bolee Olegu -  ih
segodnyashnim podvigam. A ved' sam on sdelal  ne  men'she:  ego  missiya  byla
potrudnee lihoj perestrelki, zateyannoj v lesu. On sumel ubedit'  Petrovicha
sobrat' i vooruzhit' lyudej, zastavil ego poverit' v sluchivsheesya,  hotya  ono
bylo neveroyatnej, chem vse slyshannye kogda-to predsedatelem skazki, da  eshche
i vooruzhilsya sam, nikogda ne strelyavshij, ne znavshij dazhe, kak  pricelit'sya
ili spustit' kurok. On znal  tol'ko,  chto  gotovilsya  k  boyu,  k  zhestokoj
voennoj shvatke, o kotoroj lish' chital ili slyshal na shkol'nyh urokah.  Znal
i ne ostalsya v derevne vmeste s det'mi  i  zhenshchinami,  a  poshel  v  boj  s
drobovikom protiv "shmajsserov".
   Kstati, dva iz nih ostalis' u Starkova s Olegom  vmeste  s  "trofejnoj"
mashinoj iz proshlogo. Vse eto pridetsya, konechno, sdat'. A zhal'.  Mashina  im
prigodilas' by, da i Oleg uzh ochen' liho eyu upravlyaet.
   Lihoj paren' Oleg. Otchayannyj i besshabashnyj. Starkova  pochemu-to  vsegda
korobila eta besshabashnost'. I pozhaluj, zrya korobila. Radovat'sya nado bylo,
chto ne perevelis' u nas hrabrecy, kotorymi tak gordilis' v  gody  vojny  i
kotorye, esli ponadobitsya, povtoryat podvig Matrosova  i  Gastello.  |to  v
krovi u naroda - geroizm, zhelanie podviga. Tak i ne dumaj o tom, chto tvoih
studentov v shkole etomu kak sleduet ne uchili. Kogda politruk podymal vzvod
ili rotu v ataku, on ne chital  soldatam  dlinnyh  produmannyh  lekcij.  On
krichal ohripshim golosom: "Vpered! Za Rodinu!" - i  lyudi  ne  zhdali  drugih
slov, potomu chto vse drugie slova byli lishnimi.  A  podvig  boitsya  lishnih
slov, otstupaet pered nimi. Podvig ved' ne rassuzhdenie, a dejstvie.  Takov
i podvig Olega. On ne znal, chto sed'moj ekran  na  predele,  chto  pole,  a
vmeste s nim i gosti iz proshlogo vot-vot ischeznut. On  prinyal  edinstvenno
vernoe reshenie - sovershil pochti nevozmozhnoe.
   O svoem podvige Starkov i ne dumal. A ved' esli by ekran  ne  sdal,  to
cherez kakih-nibud'  polchasa  vernuvshiesya  ni  s  chem  iz-za  Krivoj  Balki
gitlerovcy povesili by ego na tom zhe suku, pod kotorym on  stoyal,  uveryaya,
chto partizanskogo shtaba v derevne net. Sejchas on dazhe ne  vspomnil  by  ob
etom: kakoj eshche podvig - prosto ozhila gde-to spryatannaya  v  dushe  "voennaya
kostochka", kotoraya davalas' lyudyam ne v semiletke ili desyatiletke, a  pryamo
na pole boya. Ved' i tebya, Starkov, i predsedatelya nikto,  v  sushchnosti,  ne
uchil voevat', a prosto vzyali vy v  ruki  vintovki  i  poshli  na  front.  I
zdorovo voevali - takie zhe mal'chishki, kak Dimka, Raf i  Oleg.  Tak  vot  i
okazalos',  Starkov,  chto  net  nikakoj  raznicy  mezhdu  toboj  i   tvoimi
studentami: boj pokazal, chto net ee. Net starikov i net mal'chishek  -  est'
muzhchiny. Proverka boem okonchena.
   On vstal i vyshel  iz  saraya.  Dozhd'  konchilsya,  i  seraya  mut'  oblakov
raspolzlas', obnazhaya bleklo-goluboe nebo.  Gde-to  v  lesu  znakomo  urchal
"trofejnyj avtomobil'", i Starkov medlenno poshel emu navstrechu.

Last-modified: Wed, 18 Oct 2000 19:58:22 GMT

Ocenite etot tekst: