Vil'yam SHekspir. Korol' Richard III (Per.A.V.Druzhinina)
----------------------------------------------------------------------------
Perevod s anglijskogo A. V. Druzhinina
Spb., "Izdatel'skij Dom "Kristall"", 2002
OCR Bychkov M.N. mailto:bmn@lib.ru
----------------------------------------------------------------------------
Korol' |duard IV.
|duard, princ Uel'skij |
} synov'ya korolya.
Richard, gercog Jorkskij |
Georg, gercog Klarens. |
Richard, gercog Gloster } brat'ya korolya.
vposledstvii - korol' Richard III |
Genrih, graf Richmond, vposledstvii korol' Genrih VII.
Kardinal Borcher, arhiepiskop Kenterberijskij.
Tomas Rotrem, arhiepiskop Jorkskij.
Dzhon Morton, episkop Ilijskij.
Gercog Bekingem.
Gercog Norfolk.
Graf Serri, ego syn.
Graf Rivers, brat korolevy Elizavety.
Markiz Dorset |
} ee synov'ya ot pervogo braka.
Lord Grej |
Graf Oksford.
Lord Gestings.
Lord Stenli.
Lord Lovel.
Ser Tomas Vogan.
Ser Richard Radkliff.
Ser Vil'yam Ketsbi.
Ser Dzhems Tirrel.
Ser Dzhems Blent.
Ser Uolter Gerbert.
Ser Robert Brekenberi, komendant Tauera.
Ser Vil'yam Brendon.
Kristofer YUrsvik, svyashchennik.
Drugoj svyashchennik.
Tressel | vel'mozhi iz svity ledi Anny.
}
Barkli |
Lord-mer Londona.
SHerif Vil'tshirskij.
Elizaveta, koroleva i supruga korolya |duarda IV.
Margarita, vdova korolya Genriha VI.
Gercoginya Jorkskaya, mat' korolya |duarda IV i gercogov Klarensa i
Glostera.
Ledi Anna, vdova |duarda, princa Uel'skogo, syna Genriha VI,
vposledstvii - supruga korolya Richarda III.
Malen'kij syn i malen'kaya doch' gercoga Klarensa.
Duhi pogublennyh Richardom III lyudej, lordy, pridvornye, slugi, rassyl'nyj,
pisec, gorozhane, ubijcy, goncy, soldaty i proch.
Dejstvie proishodit v Anglii.
London. Ulica.
Vhodit Richard, gercog Gloster.
Gloster
Proshla zima mezhdousobij nashih;
Pod Jorkskim solncem leto rascvelo,
I tuchi vse, navisshie nad nami,
V puchine okeana pogreblis'.
Svoe chelo my lavrom uvenchali,
Slozhili proch' izbitye dospehi,
Vesel'em zamenili groznyj boj,
A zvuki trub - napevom pesni nezhnoj.
Razgladila morshchinistyj svoj lob
Vojna svirepolicaya - i nynche
Ne na konyah, zakovannyh v zhelezo,
Raznosit strah no vrazheskoj tolpe,
A lovko plyashet v zalah, mezhdu dam,
Pod sladostrastno-tihij golos lyutni.
Odin ya ne dlya nezhnyh sozdan shutok!
Ne mne s lyubov'yu v zerkalo glyadet'sya:
YA vidom grub - v velichii lyubvi
Ne mne porhat' pred nimfoyu besputnoj.
I rostom ya, i strojnost'yu obizhen,
Obezobrazhen lzhivoyu prirodoj;
Ne konchen, iskrivlen, i ran'she sroka
YA vybroshen v volnuyushchijsya mir;
Napolovinu nedodelok ya,
I vyshel ya takim hromym i gadkim,
CHto, vzvidevshi menya, sobaki layut.
CHem - v etu poru vyalyh naslazhdenij
I muzyki, i mirnogo vesel'ya -
CHem ubivat' svoe ya budu vremya?
Il' ten' svoyu sledit', na solnce stoya,
Da rassuzhdat' o tom, chto ya - urod?
Vot pochemu, nadezhdy ne imeya
V lyubovnikah dni eti korotat',
YA proklyal nashi prazdnye zabavy -
I brosilsya v zlodejskie dela.
CHrez klevetu, nasheptyvan'e zloe
Pro sny, pro tolki p'yanyh sumasbrodov,
Mne udalos' smertel'nuyu vrazhdu
Mezh korolem i Klarensom poseyat';
I ezheli |dv_a_rd, nash gosudar',
Tak pryam i smel, kak ya hiter i lovok,
To Klarensa segodnya zhe zasadyat
V temnicu. Est' prorochestvo o tom,
CHto bukva G ub'et detej |dvarda.
Nyrnite v dushu, mysli! Vot i Klarens!
Vhodit Klarens pod strazhej i Brekenberi.
Zdorovo, brat! CHto znachit eta strazha
V oruzhii vokrug tvoej osoby?
Klarens
Ego velichestvo, v zabote nezhnoj
O bezopasnosti moej, velel
Pod strazheyu menya otpravit' v Tauer.
Gloster
Za chto zh?
Klarens
Za to, chto ya zovus' Georgom.
Gloster
Moj bednyj brat, tvoya li v tom vina?
Puskaj v tyur'mu sazhayut teh, kto nazval
Georgom pri kreshchenii tebya.
Ne v Tauere zh vnov' tebya krestit'.
V chem delo, Klarens?
Klarens
Kak zhe, Richard, ya
Skazhu pro to, chego i sam ne znayu?
Izvestno lish' odno, chto nash korol'
Tolkuet vse pro sny i predskazan'ya.
Iz azbuki izgnal on bukvu G
Za to, chto budto by koldun kakoj-to
Emu skazal, chto cherez bukvu G
Ego sem'ya prestola ne uvidit.
Georgom ya zovus' - i cherez eto
On zaklyuchil, chto ya - ego zlodej.
Vot chto, s prichudami drugimi vmeste,
Protiv menya vozdviglo korolya.
Gloster
Da, tak idut dela, kogda muzh'ya
U zhen svoih sidyat v povinoven'i!
Ne nash korol' tebya sazhaet v Tauer;
Net, Klarens - ledi Grej, ego zhena,
Vinoyu v etom bezrassudnom dele.
Tak ne ona l' s smirennejshim hanzhoj,
|ntoni Vudvillom, dostojnym bratcem,
Sklonili korolya otpravit' v Tauer
I Gestingsa, chto vypushchen segodnya?
Ne horosho zdes', Klarens, nam s toboj.
Klarens
Komu zh zdes' horosho? Klyanusya Nebom -
Ee rodne da tem nochnym gerol'dam,
CHto ryshchut k mistriss SHor ot korolya.
Ty ne slyhal, kak unizhenno Gestings
Ee prosil vstupit'sya za sebya?
Gloster
Za to, chto on molilsya s unizhen'em,
Lord-kamerger i byl osvobozhden.
Po-moemu, s toboyu nam ostalos',
CHtob milosti dobyt' ot korolya,
Nadet' livreyu SHor i poskoree
Prosit'sya k nej na sluzhbu: lish' ona
Da staraya i zlaya koroleva
Imeyut vlast' i silu v nashem carstve.
Brekenberi
(Klarensu i Glosteru)
Vas, gercogi svetlejshie, proshu ya
Menya prostit'. ZHelan'e korolya,
CHtoby nikto, kakogo b zvan'ya ni byl,
Ne soveshchalsya tajno s obvinennym.
Gloster
Nu, chto zh - primi uchast'e v razgovore:
My ot tebya, kak vidish', ne taimsya.
Zdes' net izmeny; govorim my tol'ko,
CHto nash korol' premudr i blagoroden,
CHto koroleva vovse ne stara,
Mila, dobra i horosha soboyu,
CHto mistriss SHor boltliva, vesela,
CHto gubki u nee, kak vishni,
Horoshen'kaya nozhka, svetlyj vzglyad;
CHto v hod poshli rodnye korolevy...
Vse eto pravda! Ty soglasen s nami?
Brekenberi
Do etogo, milord, mne dela net.
Gloster
Do mistriss SHor net dela? Koli tak,
To bylo b horosho, kogda b drugie
Tak dumali, a delo s nej imel by
Odin lish' chelovek.
Brekenberi
Kogo zh, milord,
Vy etim razumeete?
Gloster
Kogo?
Ee supruga, plut. Teper' ty mozhesh'
Na nas donos podat'.
Brekenberi
Proshu ya snova
Skorej besedu etu prekratit'.
Klarens
Tvoe my uvazhaem poruchen'e
I sdelaem po-tvoemu.
Gloster
V opale
U korolevy my, i potomu
Ostalos' nam odno - povinovat'sya.
Proshchaj zhe, brat! YA k korolyu pojdu
I vse, chto ty poruchish' mne ispolnit' -
Hotya b nazvat' sestroj zhenu |dvarda -
YA vypolnyu, chtob dat' tebe svobodu.
Proshchaj i ver': bedoj tvoeyu ya
Sil'nee tronut, chem ty mozhesh' dumat'.
Klarens
Oboim nam tyazhka ona, ya znayu.
Gloster
Ty prosidish' nedolgo v zatochen'i:
YA propadu, il' vyruchu tebya.
Nadejsya zhe i poterpi pokuda!
Klarens
CHto delat', poterplyu! Proshchaj zhe, brat!
Klarens, Brekenberi i strazha uhodyat.
Gloster
Stupaj, stupaj! nazad ty ne vernesh'sya,
Doverchivyj prostak! Ty tak mne mil,
CHto dushu ya tvoyu poshlyu na nebo,
Koli ona podarok primet moj.
Kto k nam idet? Lord Gestings?
Vhodit lord Gestings.
Gestings
Dobryj den',
Svetlejshij gercog!
Gloster
A, lord-kamerger!
YA rad, chto ty opyat' na vole brodish'.
Nu kak, milord, bedu ty perenes?
Gestings
S terpeniem, kak uznikam prilichno.
No ya nadeyus' otblagodarit'
Lyudej, cherez kotoryh postradal ya.
Gloster
Eshche by net! Togo zh i Klarens hochet
Tvoi vragi - ego vragi, i s nim
Takuyu zhe oni sygrali shtuku.
Gestings
Nehorosho, kogda orly po kletkam,
A yastreba i kopchiki na vole.
Gloster
CHto novogo na belom svete, Gestings?
Gestings
Na svete nichego, a doma ploho:
Korol' pechalen, slab i vse hvoraet,
I lekarya boyatsya za nego.
Gloster
Klyanus' svyatymi, delo ochen' hudo!
O, znayu ya, kto vinovat vo vsem,
CHem iznurilos' carstvennoe telo!
Da, tyazhelo ob etom tolkovat'.
Korol' v posteli?
Gestings
Da.
Gloster
Proshchaj zhe, Gestings!
YA za toboj sejchas idu k nemu.
Gestings uhodit.
Ne vstanet on, nadeyus'; no Georga
Na nebo vskach' poshlet on pered smert'yu.
YA razozhgu iskusnoj klevetoyu
Ego vrazhdu, i esli mne udastsya,
To Klarensu do zavtra ne dozhit'.
A tam puskaj Gospod' nash miloserdyj
Voz'met k sebe |dv_a_rda korolya
I mne poshlet prostor na etom svete
Doch' Uorvika sebe voz'mu ya v zheny.
Konechno, ya ubil ee otca!
Konechno, ya ubil ee supruga!
Da chto zh v tom? CHtoby popravit' delo,
YA sam pojdu v otcy ej i muzh'ya.
Ne to, chtob ochen' ya ee lyubil,
No etot brak vo mnogom mne pomozhet.
Odnako, ya zanessya; nash korol'
Eshche na trone, Klarens zhiv pokuda!
S dorogi ih, a tam sochtem dobychu!
(Uhodit.)
London. Drugaya ulica.
Vnosyat telo korolya Genriha VI v otkrytom grobu.
Strazha iz dvoryan s alebardami ohranyaet ego. Ledi Anna,
nevestka pokojnogo korolya, idet za grobom v glubokom
traure.
Ledi Anna
Slozhite zhe chestn_u_yu noshu vashu,
Kogda v grobu skryvat'sya mozhet chest'.
Postav'te grob na zemlyu, chtob mogla ya
Eshche rydat' nad doblestnoyu zhertvoj.
Holodnyj trup svyatogo korolya,
Neschastnyj prah Lankasterskogo doma,
Beskrovnyj sled velikoj carskoj krovi,
Pozvol' mne plakat'! carstvennaya ten',
Skloni svoj sluh k rydan'yam bednoj Anny,
ZHeny |dv_a_rda, syna tvoego,
Ubitogo toj samoyu rukoyu,
CHto nanesla tebe vot eti rany!
O, v eti okna, iz kotoryh zhizn'
Tvoya ushla, i ya bal'zam besplodnyj
Hochu prolit' iz bednyh glaz moih!
Bud' proklyata ruka ubijcy zlogo,
I krov' togo, kto krov' tvoyu prolil!
Bud' proklyato i serdce, gde slozhilos'
Reshenie na pagubnoe delo!
Puskaj na nenavistnogo zlodeya,
Na gore nam sgubivshego tebya,
Nagryanet zlo, kakogo ne zhelayu
Ni zhabam ya, ni paukam, ni gadam,
CHto, polzaya po svetu, nosyat yad!
Pust' - esli syn roditsya u nego -
Roditsya on ne v srok i bezobrazen,
CHtob vid ego chudovishchnyj i gnusnyj,
Rodnuyu mat' soboyu ispugal!
Pust' budet syn ego vseh bed naslednik!
Pust' - esli on zhenu sebe voz'met -
On pered nej umret, ee srazivshi
Eshche strashnej, chem ya porazhena
Ubijstvom muzha i tvoeyu smert'yu!
(Nosil'shchikam.)
Berite grob svyatoj - idemte v CHertsi;
Tuda nesite carstvennuyu noshu,
I esli utomites', snova slozhim
My grob na zemlyu - i togda ya snova
Nachnu rydat' nad prahom korolya.
Nosil'shchiki berut telo korolya i delayut neskol'ko shagov.
Vhodit Gloster.
Gloster
Ni s mesta vse! Slozhite grob na zemlyu.
Ledi Anna
Kakim volhvom proklyatym etot d'yavol
K nam prislan, chtob meshat' svyatomu delu?
Gloster
Slozhite trup, bezdel'niki, il' ya
V trup prevrashchu togo, kto s mesta stupit!
1-j pridvornyj
S dorogi, gercog, - propustite telo.
Gloster
Molchat', sobaka! Stoj, kogda velyat!
Poshevelit' osmel'sya alebardoj -
I ya tebya sejchas o zemlyu broshu
I razdavlyu, klyanus' svyatym ya Pavlom!
Nosil'shchiki stavyat grob na zemlyu.
Ledi Anna
(svite)
Kak? vy drozhite? ispugalis' vy?
Uvy, ya ne vinyu vas: vse vy lyudi,
A vzglyad lyudskoj bez sily pered besom.
Idi ot nas, izbrannik strashnyj ada!
Ty vlast' imel nad etim smertnym telom -
Ne nad dushoj ego. Idi zhe proch'!
Gloster
O, pravednica milaya, za chto zhe
Branish'sya tak?
Ledi Anna
Ostav' nas, gnusnyj d'yavol!
Vo imya Boga, ne smushchaj nas bol'she!
Ty svetlyj mir nash obrashchaesh' v ad.
Ispolnennyj proklyatij i stenanij.
Glyadi na sled krovavyh del svoih
I radujsya, ubijca, pered zhertvoj,
(Pridvornym.)
Glyadite vse, druz'ya moi, glyadite:
Zapekshiesya rany mertveca
Raskrylis' vnov' i l'yut potoki krovi.
Drozhi, krasnej ty, vykidysh poganyj!
Ty podoshel, i chto zhe? - Hleshchet krov'
Iz zhil oholodevshih i beskrovnyh.
Otmsti emu, Gospod', yavivshij nam
V potokah krovi chudesa svoi!
Zemlya syraya, p'yushchaya tu krov',
Otmsti za eto gibel'noe delo!
Ty, grom nebesnyj, razrazi ubijcu!
Zemlya, raskryvshis', pogloti ego,
Kak poglotila ty svyatuyu krov',
Prolituyu bes_o_vskoyu rukoyu!
Gloster
Princessa, ne umeesh' ty platit'
Dobrom za zlo, proshchen'em za proklyat'ya.
Ledi Anna
Tebe l', merzavec, Bozhij znat' zakon?
I zveri sami znayut sostradan'e.
Gloster
No ya ne zver' - ego ne znayu ya.
Ledi Anna
O, chudo! d'yavol pravdu govorit!
Gloster
Eshche chudnej, chto angel rasserdilsya!
Pozvol', moya bozhestvennaya prelest',
V moih voobrazhaemyh vinah
Pered toboj dostojno opravdat'sya.
Ledi Anna
Pozvol' i mne, chudovishche iz smertnyh,
Za vse tvoi krovavye dela
Proklyast' tebya, besstydnoe sozdan'e!
Gloster
Krasavica, kotoroj krasotu
Ne v silah ya izobrazit' slovami,
Kogda-nibud' ty izvinish' menya.
Ledi Anna
Urod poganyj, udavis' na meste:
Ty luchshih izvinenij ne najdesh'.
Gloster
YA obvinyu sebya takim postupkom.
Ledi Anna
Net, opravdaesh', esli nad soboyu
Ty sovershish' otmshchenie za teh,
Kogo ubil ty, izverg verolomnyj!
Gloster
Ne ubival ya ih.
Ledi Anna
Tak gde zh oni?
Net, ty ubil ih, rab, merzavec, d'yavol!
Gloster
Ne mnoj tvoj muzh ubit.
Ledi Anna
Tak gde zh moj muzh?
Gloster
Tvoj muzh pogib - ubit rukoj |dv_a_rda.
Ledi Anna
Net, lzhesh' ty: koroleva Margarita
V ego krovi tvoj videla kinzhal,
I uzh nad nej ty tem vzmahnul kinzhalom.
No brat'ya otklonili tvoj udar.
Gloster
Vzbeshen ya byl ee obidnoj bran'yu;
YA vyzvan byl ih umyslom - vinu
Vzvalit' ko mne, bezvinnomu, na plechi.
Ledi Anna
Ty vyzvan byl tvoej dushoj krovavoj,
Ispolnennoj ubijstv i prestuplenij.
Ne ty li Genriha ubil?
Gloster
Soglasen.
Ledi Anna
A, ty soglasen, mraz'? Tak pust' Gospod'
Na to soglasen budet, chtoby ty
Voveki proklyat byl za zloe delo!
O, kak on krotok, dobr i laskov byl!
Gloster
Tem on nuzhnej dlya Gospoda, na nebe.
Ledi Anna
Na nebe on, gde ne byvat' tebe!
Gloster
Vse zh mne spasibo - ya ego sprovadil
Tuda, gde on nuzhnej, chem na zemle.
Ledi Anna
A ty, zlodej, v odnom adu lish' nuzhen.
Gloster
Net, ne v odnom adu.
Ledi Anna
A gde zh eshche?
V temnice?
Gloster
Net - v tvoej opochival'ne!
Ledi Anna
Bud' proklyat dom, gde ty zhivesh' i spish'!
Gloster
I tochno proklyat dom moj odinokij,
Pokuda v nem ya splyu - i bez tebya.
Ledi Anna
Dolzhno byt', tak.
Gloster
Da tak ono i est'.
No, ledi Anna, milaya moya,
Pora ostavit' etot boj ostrot
I perejti k drugoj, spokojnoj rechi.
Ne pravda li, chto tot, kto umertvil
Plantagenetov, Genriha s |dv_a_rdom,
Imel prichinu zhazhdat' krovi ih?
Ledi Anna
Ty byl prichinoj, i ubijcej - ty zhe.
Gloster
Net, krasota tvoya vsemu vinoj -
Ta krasota, kotoroj grezil ya,
Ta krasota, iz-za kotoroj smelo
Reshusya ya na vse ubijstva v mire,
CHtob hot' na mig k grudi tvoej pripast'.
Ledi Anna
Kogda b tebe ya verila, s lica
Tu krasotu nogtyami b ya sorvala.
Gloster
Tvoyu krasu ubit' ne dal by ya:
Moim glazam ne snest' takoj nevzgody!
Mne zhizn' i svet - krasa tvoya; kak miru
I zhizn' i svet v luchah veselyh solnca.
Ledi Anna
Pust' sgibnet zhizn', i svet tvoj mrakom stanet!
Gloster
Krasavica, ne proklinaj sebya!
Ty zhizn' moya, ty svet ochej moih!
Ledi Anna
O esli b tak - otmstit' sumela b ya!
Gloster
Soglasno li s prirodoj, krotkij angel,
Otmshchat' tomu, kto tak v tebya vlyublen?
Ledi Anna
Pravdivo i s prirodoyu soglasno
Otmstit' ubijce muzha moego.
Gloster
Kto razluchil tebya s tvoim suprugom,
Najdet tebe drugogo, podostojnej.
Ledi Anna
Dostojneshih, chem on - na svete net.
Gloster
Net, est' odin - tebya on bol'she lyubit.
Ledi Anna
Kto zh on?
Gloster
Plantagenet.
Ledi Anna
To imya muzha.
Gloster
Hot' imya to, da chelovek ne tot.
Ledi Anna
Gde zh on?
Gloster
On zdes'.
(Anna plyuet na nego.)
Za chto zh plevat' na nas?
Ledi Anna
YA plyunut' by hotela smertnym yadom.
Gloster
Iz milyh ust idti ne mozhet yad.
Ledi Anna
Proch' s glaz moih! Tvoj vid - otrava mne!
Gloster
Tvoj vzglyad prelestnyj mne davno otrava.
Ledi Anna
O ezheli b mogla, kak vasilisk,
Tebya ubit' ya vzglyadom etih glaz!
Gloster
YA sam togo hochu, chtob sgibnut' razom
I konchit' s mukoj, chto terplyu ot nih.
Tvoi glaza mne toki slez naslali,
Postydnyh i solenyh detskih slez.
Mne toki slez - tomu, kto nikogda
Odnoj slezy iz glaz svoih ne pr_o_lil.
Kogda |dv_a_rd s otcom moim rydali,
Zaslyshavshi, kak Ryutland zastonal
Pod vzmahom sabli smuglogo Klifforda,
I v poru tu, kogda otec tvoj groznyj
Rasskazyval, kak umer moj otec,
I, kak ditya, pechal'nuyu tu povest'
Desyatki raz, rydaya, preryval,
Kogda u vseh stoyashchih tut lilis'
Potoki slez, kak dozhd' s drevesnyh list'ev -
Moi glaza, pri gor'kom tom rasskaze,
Za styd sochli by zhalkuyu slezu.
I chto zh? - Glaza, suhie v gor'kij chas,
Iz-za krasy tvoej ot slez oslepli.
YA nikogda ni k drugu, ni k vragu
Ne obrashchalsya s nezhnoyu mol'boyu;
Ne znal yazyk moj laskovyh rechej;
Teper' - ya zhazhdu prelestej tvoih,
I gordym serdcem na mol'bu reshayus'
Ledi Anna smotrit na nego s gnevom.
O, ne szhimaj tak gnevno ust tvoih!
Oni dany tebe dlya poceluev -
Ne dlya prezren'ya. Slushaj, ledi Anna,
Kogda tvoe bezzhalostnoe serdce
Proshchat' ne v silah - vot moj ostryj mech -
Beri ego, konchaj so mnoyu razom,
Probej mne serdce, polnoe toboj;
Naguyu grud' tebe ya predstavlyayu,
I na kolenyah smerti ya proshu.
Gloster raskryvaet grud'; ledi Anna silitsya ego
zakolot'.
Ne medli zhe: ya Genriha ubil,
No vyzvan byl na to tvoej krasoyu.
Ledi Anna hochet snova ego zakolot'.
Konchaj zhe! - ya |dv_a_rda zakolol,
No vyzvan byl tvoim licom nebesnym.
Ledi Anna ronyaet mech.
Beri zh moj mech, ili beri menya!
Ledi Anna
Vstavaj, obmanshchik! Kazni stoish' ty,
No palachom tvoim ya byt' ne v silah.
Gloster
Lish' prikazhi: ya sam ub'yu sebya.
Ledi Anna
YA uzh skazala raz.
Gloster
V minutu gneva,
No povtori mne prikazan'e to -
I ta ruka, chto iz lyubvi k tebe
Lyudej, toboj lyubimyh, porazila,
Pokonchit i s vernejsheyu lyubov'yu.
Ledi Anna
Kto mozhet znat', chto v serdce u tebya?
Gloster
Pered toboj yazyk moj serdce vydal.
Ledi Anna
Boyus' ya, oba lgut.
Gloster
Togda i pravdy
Na svete net.
Ledi Anna
Vlozhi svoj mech v nozhn_y_.
Gloster
Skazhi, chto ty proshchaesh'.
Ledi Anna
|to posle
Uznaesh' ty.
Gloster
(vkladyvaya mech v nozhny)
Nadeyat'sya l'?
Ledi Anna
Vsem lyudyam,
YA dumayu, nadeyat'sya dano.
Gloster
O, soglasis' prinyat' vot etot persten'!
Ledi Anna
Prinyat' ego - ne znachit podarit'.
(Nadevaet persten' na palec.)
Gloster
Smotri, kak on pristal k ruke tvoej!
Tak vsya dusha moya k tebe pristala.
Beri zhe nas: s nim oba my tvoi;
I esli ty eshche pozvolish' mne
Unizhenno prosit' odnoj otrady,
To bednyj rab tvoj vechno schastliv budet.
Ledi Anna
CHego zh eshche ty prosish'?
Gloster
Udostoj
Mne peredat' nadgrobnye zaboty
Nad tem, chej prah oplakivat' ya dolzhen;
Sama zh na vremya udalisya v Krosbi,
Tuda - pohoronivshi s torzhestvom
Velikogo monarha i smochiv
Ego mogilu gor'kimi slezami -
K tebe yavlyusya ya bez promedlen'ya.
Iz-za prichin tainstvennyh i vazhnyh,
Molyu tebya, o, soglasis' na eto!
Ledi Anna
Ot vsej dushi - i raduyus' ya ochen',
CHto videla raskayan'e tvoe.
(Pridvornym.)
Barkli i Tressel pust' idut za mnoj!
Gloster
Prostisya zhe so mnoj!
Ledi Anna
Ne mnogo l' budet?
No esli ty sklonil menya na lest',
To mozhesh' dumat', chto uzh ya prostilas'.
Ledi Anna, Tressel' i Barkli uhodyat.
Gloster
|j, vy, nesite telo!
Pridvornye
V CHertsi, gercog?
Gloster
Net, k Belym Brat'yam. YA pridu tuda.
Pridvornye s grobom uhodyat.
Byla l' kogda tak vedena lyubov'?
Byla l' kogda tak zhenshchina dobyta?
Ona moya - da ne nadolgo, vprochem,
Kak, ya, zarezavshij ee otca,
Kak, ya, zarezavshij ee supruga,
Prishel k nej v chas neslyhannogo gneva,
K nej, polnoj slez i yarostnyh proklyatij,
Rydayushchej nad zhertvoyu moeyu,
Prishel, imeya vse protiv sebya -
I proshloe, i Boga samogo -
Bez vsyakogo zastupnika v mol'b_a_h,
S odnim pritvorstvom d'yavol'skim - i chto zhe?
Ona moya, naperekor vsemu!
Uzhel' zabyt neustrashimyj voin
|dvard, ee suprug, v minutu gneva
Ubityj mnoj tri mesyaca tomu nazad?
Krasiv on byl. Takogo dzhentl'mena,
Rozhdennogo prirodoj v shchedryj chas,
I yunogo, i carstvennogo duhom,
SHirokij mir ne skoro dast opyat'.
I chto zh? Svoj vzglyad ona k tomu sklonila,
Kem skoshen byl cvet zhizni zolotoj,
Kto dal ej lozhe gorestnoj vdovicy -
Ko mne, hromomu, gadkomu urodu,
Ne stoyashchemu poloviny muzha.
Net, gercogstvo svoe postavlyu ya
Protiv kopejki nishchego - dolzhno byt',
YA sam svoih krasot ne ponimayu.
Klyanusya zhizn'yu - ved', nashla zh ona
Vo mne ves'ma prilichnuyu osobu!
Net, nado budet zerkalo dobyt'
Da priiskat' desyatka dva portnyh,
CHtoby menya po mode naryadili.
Uzh ezheli ya vdrug pohoroshel,
Tak stoit i potratit'sya na eto.
Nu, svalim zhe pokojnika v mogilu;
A tam v slezah pojdem my k nashej dame.
Siyaj zhe, solnce svetloe, pokuda
YA zerkala eshche ne priobrel:
Na ten' svoyu mne nado naglyadet'sya.
(Uhodit.)
London. Pokoi vo dvorce.
Vhodyat koroleva Elizaveta, lord Rivers i
lord Grej.
Rivers
Utesh'tes', gosudarynya! Zdorov'e
Naverno vozvratitsya k korolyu.
Grej
Ot vashej grusti on i sam toskuet;
Tak, Boga radi, uspokojtes', chtoby
Ego veseloj rech'yu ozhivit'.
Koroleva Elizaveta
Kogda umret on, chto so mnoyu budet?
Grej
CHemu zhe byt', krome poteri muzha?
Koroleva Elizaveta
V takoj potere slity vse poteri.
Grej
Ot Gospoda vam dan dostojnyj syn:
On vas uteshit v chas poteri gor'koj.
Koroleva Elizaveta
Ah, molod on, i yunyh let ego
Naznachen strazhem gercog Richard Gloster,
A gercog ni menya ni vas ne lyubit.
Rivers
Pravitelem uzhe naznachen on?
Koroleva Elizaveta
Hot' ne naznachen, no naznachen budet,
Kol' korolyu zdorov'e ne vernetsya.
Vhodyat Bekingem i Stenli.
Grej
Syuda idut lord Bekingem i Stenli.
Bekingem
Privet ee velichestvu ot nas!
Stenli
I pust' ee velichestvu Gospod'
Vernet ee obychnuyu veselost'!
Koroleva Elizaveta
Moj dobryj lord, edva l' grafinya Richmond
Odobrit eto chestnoe zhelan'e!
Da, Stenli, hot' ona - tvoya zhena -
Menya ne ochen' lyubit, no ne v silah
Za zlobu tu ya ej platit' vrazhdoj.
Stenli
Proshu vas, gosudarynya, ne ver'te
Ee vragov vy lozhnym obvinen'yam;
A esli b te vragi i pravy byli,
To snizojdite k slabostyam grafini,
Vsegda bol'noj, no ne vrazhdebnoj vam.
Koroleva Elizaveta
Vy s korolem vidalis' uzh, lord Stenli?
Stenli
My s gercogom sejchas lish' ot nego.
Koroleva Elizaveta
Kak vy nashli ego?
Bekingem
Pozhaluj, chto v chas dobryj -
On vesel byl vo vremya vsej besedy.
Koroleva Elizaveta
Daj Bog emu zdorov'ya! CHto zhe, vy
S nim govorili?
Bekingem
Hochet on soglas'ya
Mezh Glosterom i vashimi rodnymi.
Ih vseh, a takzhe lorda-kamergera
Izvolil on potrebovat' k sebe.
Koroleva Elizaveta
O esli b tak! No ne byvat' tomu!
YA vizhu, chto nad bezdnoj schast'e nashe.
Vhodyat Gloster, Gestings i Dorset.
Gloster
YA ne sterplyu takoj sebe obidy!
Kto smel pozhalovat'sya korolyu,
CHto ya ih vrag, chto grub i zol ya s nimi?
Klyanusya Pavlom, tol'ko vrag monarha
Takie spletni mozhet raspuskat'!
Za to, chto ya ne laskov i ne l'stiv,
Ne v silah vrat' i sladko ulybat'sya,
Francuzskie otvertyvat' poklony,
Vertet'sya obez'yanoj, myagko stlat' -
Menya schitayut nedrugom upornym.
Neuzhli zh prostodushnyj chelovek
Ne mozhet zhit' bezvredno bez togo,
CHtob imeni ego ne oskvernyali
I spletniki, i hitrye projdohi?
Grej
Kogo zh tut razumeet vasha chest'?
Gloster
Hotya b tebya, v kom chesti net i pravdy!
V chem greshen ya? kogda tebya obidel?
Ili tebya? ili tebya? il' vseh
Iz vashej shajki? CHert vas poberi!
Edva lish' nash velikij gosudar' -
Gospod' hrani ego vam vsem na gore! -
Uspeet chas odin vzdohnut' spokojnej,
Kak vy opyat' ego idete muchit'
Svoimi spletnyami.
Koroleva Elizaveta
Net, brat nash Gloster,
Oshibsya ty. Korol' svoeyu volej,
A ne po nagovoram ch'im-nibud'
Tak poreshil. Konechno, on primetil
V tvoih postupkah nenavisti priznak
Ko mne, k moim rodnym i synov'yam;
A vidya eto, hochet on prichinu
Vrazhdy uznat' i ustranit' ee.
Gloster
Kto znaet! Svet tak gadok stal, chto galki
Kak doma tam, kuda orlov ne pustyat;
Kogda shuty polezli v dzhentl'meny,
Dvoryanam ostaetsya rol' shutov.
Ledi Anna
Tebya my razumeem, bratec Gloster:
Zaviduesh' ty mne i vsem, k nam blizkim.
Daj Bog, chtob ne nuzhdalis' my v tebe!
Gloster
A mezhdu tem, po toj zhe Bozh'ej vole,
My vse v tebe nuzhdaemsya. Nash brat,
Po milosti tvoej, v tyur'mu posazhen;
V opale ya; dvoryanstvu netu hoda,
A vsyakij den' vozvodyat v san dvoryanskij
Takih lyudej, chto i grosha ne stoyat.
Ledi Anna
Klyanusya tem, kto na bedu moyu
Iz skromnoj i schastlivoj prezhnej doli
Menya vozvel na etu vysotu,
Ne ya vosstanovila gosudarya
Protivu Klarensa! YA za nego
Sama, naprotiv, chasto zastupalas'.
Milord, ty strashno oskorbil menya
Svoim obidnym, lzhivym podozren'em.
Gloster
Ty, mozhet byt', nam skazhesh', chto i Gestings
Byl zatochen ne po tvoej vine?
Rivers
I budet vprave to skazat', milord!
Gloster
Neuzheli, lord Rivers, tochno budet?
Mne kazhetsya, u nej eshche est' pravo
Vam nadavat' otlichij i chinov,
A posle ob®yavit', chto ne ona
Tomu prichinoj, a zaslugi vashi.
Ona prava - i vprave...
Rivers
CHto zhe - vprave?
Gloster
Svoi dela popravit' lovkim brakom,
Pojmavshi holostogo korolya.
Byvayut braki huzhe, i v primer
Postavlyu ya tvoyu rodnuyu babku.
Ledi Anna
Lord Gloster, slishkom dolgo ya snosila
I bran' tvoyu i gor'kie nasmeshki!
Klyanusya Nebom, pryamo gosudaryu
YA rasskazhu ob etih oskorblen'yah.
O, luchshe by mne byt' prostoj sluzhankoj,
CHem etot san nosit' i chrez nego
Terpet' obidy, bran' i shutki zlye!
Net, radostej ne mnogo prineslo
Mne zvanie britanskoj korolevy!
Vhodit szadi koroleva Margarita.
Koroleva Margarita
(v storonu)
I pust' Gospod' teh radostej ubavit!
Ty ot menya vzyala tron, i chest'.
Gloster
(Elizavete)
CHto? gosudarem ty grozish'sya mne?
Idi zh k nemu i govori, chto hochesh';
YA sam gotov, v prisutstvii ego,
Vse podtverdit', chto vyskazano mnoyu.
Puskaj sebe menya sazhayut v Tauer,
Kogda moi zaslugi pozabyty.
Koroleva Margarita
(v storonu)
Net, d'yavol, te zaslugi pomnyu ya:
Ty Genriha, ty moego supruga
Ubil v tyur'me i ty zhe umertvil
V T'yuksberi syna moego, |dv_a_rda.
Gloster
(Elizavete)
Kogda ty korolevoj ne byla
I muzh tvoj ne sidel eshche na trone,
Emu sluzhil ya tak, kak v'yuchnyj kon',
Iskorenyaya groznyh supostatov
I ne shchadya druz'yam ego nagrad;
CHtob vasha krov' schitalas' carskoj krov'yu,
YA prolival svoyu.
Koroleva Margarita
(v storonu)
I krov' lyudej
Dostojnejshih, chem ty i chem oni!
Gloster
A v te goda i ty, i muzh tvoj Grej
Za bunt i dom Lankasterskij stoyali,
I Rivers s vami byl. Tvoj muzh ubit
Protivu nas v boyu, pod Sent-Olbensom.
Vot vam sovet moj: pomnite vsegda
To, chem vy byli i chto vy teper',
A takzhe, chem ya byl i chto teper' ya.
Koroleva Margarita
(v storonu)
Ty byl i est' merzavec krovozhadnyj!
Gloster
A bednyj Klarens izmenil otcu,
Narushil klyatvy - pust' Gospod' vsesil'nyj
Prostit ego!
Koroleva Margarita
(v storonu)
Gospod' otmstit za eto!
Gloster
Soedinilsya s muzhem on tvoim,
Emu koronu dobyl - i teper'
Za eto on otpravlen v zatochen'e.
O, luchshe b serdce bednoe moe
Iz kamnya bylo, kak u korolya,
Il' serdce korolevskoe smyagchilos'
Tak, kak moe, i stalo zhalost' znat'!
Net, glup ya, krotok, detski slab dlya sveta!
Koroleva Margarita
(v storonu)
Tak bros' nash svet, besstydnik, spryach'sya v ade
I carstvuj tam ty, d'yavol'skoe semya!
Rivers
Lord Gloster, v eti tyazhkie goda
My ne byli vragami gosudarstva, -
My shli za nashim korolem zakonnym
Tak tochno, kak poshli by za toboj,
Kogda b ty nashim gosudarem byl.
Gloster
YA - gosudarem vashim? Net, uzh luchshe
V raznoschiki pojdu ya. Mysl' o tom
Protivna serdcu!
Koroleva Elizaveta
Gercog, tochno tak zhe,
Kak i tebe neradostna ta mysl' -
Neradostno mne zvan'e korolevy.
Koroleva Margarita
(v storonu)
A mne, kak nastoyashchej koroleve,
Eshche neradostnej velikij san.
Net, dolee terpet' ne v silah ya!
(Vyhodit vpered.)
A, naglye razbojniki, gryzetes'
Vy za dobychu, vzyatuyu u nas?
Vy v silah li stoyat', ne zadrozhavshi!
Raby - pered svoeyu korolevoj,
Buntovshchiki - pred zhertvoyu svoej?
(Glosteru.)
CHto zh otvernulsya ty, svetlejshij izverg?
Gloster
CHego ty, ved'ma, hochesh' ot menya?
Koroleva Margarita
Hochu ya schest' vse merzosti tvoi -
I ne ujdesh' ot moego ty scheta!
Gloster
Ty izgnana pod strahom smertnoj kazni.
Koroleva Margarita
Da, tol'ko mne v izgnan'i zhit' toshnej,
CHem umirat' v moej rodnoj stolice.
Otdaj mne syna i supruga, Gloster!
Elizaveta, vozvrati mne carstvo!
Vy vse sklonites' snova predo mnoyu!
Vam gore ya sdayu svoe po pravu,
Grabiteli vseh radostej moih!
Gloster
Tebya otec moj proklyal blagorodnyj
V tot chas, kogda na groznoe chelo
Nadela ty bumazhnuyu koronu,
V tot chas, kak ty nasmeshkoj yadovitoj
Iz glaz ego potoki izvlekla
I brosila rydayushchemu ty
Platok, zapyatnannyj nevinnoj krov'yu
Dityati Ryutlanda. V tot gor'kij chas
Ego proklyat'e na tebya upalo -
I Bog tebe otmshchaet, a ne my.
Koroleva Elizaveta
Gospod' vsegda otmshchaet za nevinnyh.
Gestings
Bezzhalostno mladenca umertvit' -
Neslyhannoe, merzostnoe delo!
Rivers
Zlodei sami plakali togda.
Dorset
Vse lyudi prizyvali mshchen'e Neba.
Bekingem
Nortemberlend tam byl - i on zaplakal.
Koroleva Margarita
Kak? pred moim prihodom gryzlis' vy,
Drug druga chut' za gorlo ne hvatali -
I chto zh? Teper' protiv menya vy vse,
Il' tak uzh svyat proklyatyj Jorka golos,
CHto smert' |dv_a_rda, Genriha pogibel',
Poterya carstva i moe izgnan'e
Poshli v otmshchen'e za ego shchenka?
Kogda proklyat'e tuchi rassekaet
I otkryvaet dostup k nebesam -
Leti zhe k nebu ty, moe proklyat'e,
I rasstupites' oblaka pred nim!
Kak nash korol' zhizn' konchil ot ubijcy,
Tak vash umret ot podlogo neduga!
Puskaj |dv_a_rd, tvoj syn i princ Vallijskij,
Za moego Vallijskogo |dv_a_rda
Umret do sroka toj zhe samoj smert'yu!
Ty, koroleva, tak zhe kak i ya,
Perezhivi svoj korolevskij san;
Perezhivi detej i plach' nad nimi,
I vse zhivi, i naglyadis' na to,
Kak novaya zahvatit koroleva
Tvoi prava i pochesti tvoi!
Pust' zolotye dni tvoi pogibnut
Zadolgo do tvoej konchiny! Pust'
Perezhivesh' ty mnogo dnej tyazhelyh
I sgibnesh' ne britanskoj korolevoj,
A zhalkoyu bezdetnoyu vdovoj!
Dorset i Rivers, takzhe ty, lord Gestings,
Vy videli, kak pod nozhom krovavym
Moj syn pogib - i Bog poshlet za to
Vam vsem troim bezvremennuyu gibel'!
Gloster
Konchaj skorej, issohshaya koldun'ya!
Koroleva Margarita
Konchat', tebya zabyvshi? Net, postoj
I vyslushaj, sobaka! Esli Nebo
Eshche hranit zapas bedy i zla,
Strashnejshego, chem ya skazat' umeyu -
Puskaj ono, v razgar grehov tvoih,
Bedami temi gryanet nad toboj,
Rushitelem spokojstviya na svete!
Pust' sovest', slovno cherv', tebya izglozhet!
Puskaj, strashas' predatel'stva v druz'yah,
Ty vverish'sya predatelyam strashnejshim!
Puskaj glaza proklyatye tvoi
Ne znayut sna bez adskih grez tyazhelyh,
Napolnennyh besovskim bezobraz'em!
Ty - vykidysh, pomechennyj na zlo,
Svin'ya, chto nosom zemlyu razryvaet!
Ty - pri rozhden'i zaklejmennyj adom,
Kak gnusnyj rab i adovo ischad'e!
Ty - tyazhkij sram utroby materinskoj!
Ty - merzkij plod otcovskoj merzkoj krovi!
Otrebie beschestnoe! Ty! Ty!..
Gloster
Ty - Margarita.
Koroleva Margarita
Richard!
Gloster
CHto ugodno?
Koroleva Margarita
YA ne s toboyu govoryu.
Gloster
A mne
Predstavilos', chto imenno menya
Osypala ty gor'kimi slovami.
Koroleva Margarita
Da, tol'ko mne ne nadobno otvetov:
YA konchila s proklyatiem moim.
Gloster
Nazvav tebya, ya tozhe s nim pokonchil.
Koroleva Elizaveta
Sebya ty proklyala svoim proklyat'em.
Koroleva Margarita
O, bednaya, poddel'naya carica,
I ty l'esh' med na zlogo pauka,
V ego setyah zaputavshis' smertel'nyh,
Ty tochish' nozh na samoe sebya,
Bezumnaya - i blizko, blizko vremya,
Kogda so mnoj ty stanesh' proklinat'
Gorbatuyu i zluyu etu zhabu!
Gestings
Dovol'no brani, beshenaya ved'ma!
Ty, na bedu sebe, rasserdish' nas.
Koroleva Margarita
Net, vy menya, proklyatye, vzbesili!
Rivers
Ty stoish', chtob tebe vnushit' teper'
O tom, kto ty i s kem ty govorish'.
Koroleva Margarita
Nu, chto zh, vnushajte. YA sama vse znayu:
YA - koroleva, vy - moi raby;
Vy sami eto znaete, konechno.
Dorset
Ona s uma soshla - chego s nej sporit'?
Koroleva Margarita
Molchat', markiz mal'chishka! Sam ty glup,
I ne v hodu tvoj yunyj gerb dvoryanskij.
Vam, novogo izdeliya vel'mozhi,
Znat' ne dano, cht_o_ znachit san vysokij
Utratit' i oplakivat' ego.
Kto vysoko stoit, tot znaet grozy
I, padaya, lomaetsya v kuski.
Gloster
(Dorsetu)
Sovet horosh i dlya tebya, markiz.
Dorset
Da i dlya vas, milord, sovet ne duren.
Gloster
Konechno, tak. No vysoko vzneslos'
Moe gnezdo - tuda, v vershinu kedra,
Nazlo vetram, s moguchim solncem v spore.
Koroleva Margarita
I dazhe zatmevaet solnca svet.
Moj syn siyal v luchah velikoj slavy,
No gnevnoj tuchej ty zakryl ego -
I svetlyj luch ischeznul v vechnom mrake.
V gnezde chuzhom sebe gnezdo vy svili,
No Bog vsezryashchij ne sneset togo -
I sgibnet vse, chto d_o_byli vy krov'yu!
Bekingem
Posovestis' nemnogo hot' na milost'!
Koroleva Margarita
Ni milosti, ne sovesti zdes' net!
Bez milosti so mnoj vy postupili,
Bez sovesti sgubili zhizn' moyu.
Mne milost' - sram, a sovest' - zhizn' moya,
I v zhizni toj lish' zhivy gnev i gore.
Beekingem
Dovol'no zhe!
Koroleva Margarita
Svetlejshij Bekingem,
Tebe celuyu druzheski ya ruku.
Bud' schastliv ty i dom vysokij tvoj!
Ty ne zapyatnan nashej carskoj krov'yu,
I proklinat' tebya ne stanu ya.
Bekingem
Da i drugih ne nado: zloe slovo
Neset bedu ustam, ego skazavshim.
Koroleva Margarita
Net, na Nebo voshodit slovo to
I budit mir, chto tiho spit pred Bogom.
O, Bekingem, strashis' sobaki zloj:
Ona kusaet, laskovo vilyaya,
I zub ee smertel'no yadovit.
O, beregis', begi ot zlogo psa -
On zaklejmen i smert'yu i grehami,
I slugi ada sluzhat psu tomu!
Gloster
Lord Bekingem, chto govorit ona?
Bekingem
Togo peredavat' ne stoit, gercog.
Koroleva Margarita
Ty na menya - za dobryj moj sovet?
Ty l'stish' tomu, kogo berech'sya dolzhen?
O, vspomyani zh menya v tot gor'kij den',
Kogda tebe prob'et on dushu skorb'yu!
Skazhi togda: prava ty, Margarita!
Puskaj vseh vas on vechno nenavidit,
A vy - ego i vseh vas - sam Gospod'!
(Uhodit.)
Gestings
Podnyalis' dybom volosy moi
Ot vseh proklyatij etih.
Rivers
I moi.
Zachem dayut brodit' ej na svobode?
Gloster
Klyanus' Vladychicej, ne v silah ya
Ee vinit': ona stradala mnogo,
I ya vinyusya v chasti teh stradanij.
Koroleva Elizaveta
Nichem ya ne obidela ee.
Gloster
Odnako zh vse, chto otnyato u nej,
Sebe vzyala ty. Strashno i podumat',
Kak mnogo zla ya v pylkij chas nadelal!
I Klarens takzhe terpit po delam.
Pust' Bog prostit togo, kto sdelal eto!
Rivers
I chestno, i soglasno s hristianstvom
Za teh molit'sya, kto obidel nas.
Gloster
Vsegda takov ya v dobrye minuty.
(Pro sebya.)
Klyanya drugih, sebya by proklyal ya.
Vhodit Ketsbi.
Ketsbi
Vas, gosudarynya, korol' zovet;
Vas, gercog, takzhe; takzhe vas, milordy.
Koroleva Elizaveta
Idu sejchas. Milordy, vy so mnoj?
Rivers
My sleduem za vami, koroleva.
Uhodyat vse, krome Glostera.
Gloster
YA zlo tvoryu, i sam krichu ya pervyj
Zatem, chtob vse kovarnye dela
Iskusnej na chuzhie plechi sbrosit'.
YA Klarensa v temnicu zasadil,
A sam krichu razlichnym rotozeyam,
Kak Stenli, Gestings ili Bekingem,
CHto koroleva i ee rodnya
Vosstanovili brata protiv brata
I veryat mne, i rvutsya duraki
Otmstit' Vog_a_nu, Riversu i Greyu;
No ya, vzdohnuv, tverzhu im iz Pisan'ya,
CHto Bog velit za zlo platit' dobrom.
Tak prikryvayu umysel ya svoj
Iz knig svyatyh starinnymi klochkami,
I - cherta drug - svyatym kazhusya ya.
Vhodyat dvoe ubijc.
Gloster
Odnako, tishe: von moi rebyata! -
Nu, chto, moi nadezhnye druz'ya,
Idete vy pokonchit' delo nashe?
1-j ubijca
Idem, milord; nam nuzhen tol'ko propusk;
Bez etogo ne pustyat nas k nemu.
Gloster
Dogadliv ya: on vzyat i zdes' so mnoyu.
(Daet bumagu)
Okonchiv delo, prihodite v Krosbi.
No pomnite: ne medlit', ne zevat',
Ne medlit' i rechej ego ne slushat'.
YA znayu, Klarens govorit krasno,
I vas eshche razzhalobit, pozhaluj.
1-j ubijca
Nu, net, milord, boltat' ne stanem my.
Ot krasnobaev dela ne dozhdesh'sya;
Rabotat' my vzyalis' ne yazykom,
A nashimi rukami.
Gloster
|to del'no!
Lyublyu ya vas, druz'ya. Gde duraki
Rasplachutsya - iz vashih glaz skoree
Posyplyutsya kamen'ya, a ne slezy.
Za delo zhe skorej!
1-j ubijca
Idem, milord.
Uhodyat.
London. Komnata v Tauere.
Vhodyat Klarens i Brekenberi.
Brekenberi
Kakoj segodnya bezotradnyj vzglyad
U vashego vysochestva!
Klarens
Provel ya
Durnuyu noch'. Byla ona polna
Tyazhelyh grez i strashnyh snovidenij.
Kak verno to, chto hristi_a_nin ya -
Drugoj takoyu noch'yu ne hotel by
Kupit' ya celoj zhizni dnej schastlivyh.
Da, v uzhase provel ya etu noch'.
Brekenberi
CHto zh videli vy, gercog? Rasskazhite.
Klarens
Mne snilos', chto bezhal ya iz tyur'my
I po moryu v Burgundiyu plyvu,
Na korable so mnoj byl brat moj Gloster
I budto iz kayuty on vzmanil
Menya na palubu. My s nim vdvoem
Glyadeli na rodnoj britanskij bereg,
Pripominaya vse, chto s nami bylo
V tyazhelye goda vojny tyazheloj
Mezh Jorkskim i Lankasterskim domami.
Beseduya, po zybkomu pomostu
Hodili my; vdrug Gloster ostupilsya;
YA brosilsya k nemu, no on upal
I, padaya, menya za bort on sbrosil
V kachavshuyusya zyb' morskih valov.
O, Bozhe! Kak muchitel'no tonul ya!
Kak shum vody v ushah moih byl strashen!
Kakih smertej uzhasno-bezobranyh
Ne nasmotrelsya ya! Kazalos' mne,
YA vizhu tysyachi sudov zatopshih;
Po dnu valyalis' tysyachi lyudej
I ryby ih glotali; yakorya,
Mezh slitkov zolota, i zhemchug v grudah.
Cvetnye kamni, divnye almazy,
Razbrosany, lezhali pod vodoyu.
Iz nih odni zaseli v cherepah
U mertvecov; drugie zh, kak v nasmeshku,
Popav sluchajno v skvazhiny glaznye,
Goreli bleskom strasti, kak glaza,
Mezhdu kostej, raskidannyh povsyudu
Po vyazkomu prostranstvu dna morskogo.
Brekenberi
Da kak zhe, umiraya, vy uspeli
Vse tajny dna morskogo razglyadet'?
Klarens
Kazalos', vse ya videl. Mnogo raz
Duh ispuskal ya, no puchina zlaya
Dushe moej svobody ne davala
Letet' v prostranstvo vozduha pustoe,
I slovno razryvalas' grud' moya -
I zadohnulsya ya v morskoj puchine.
Brekenberi
I ne prosnulis' vy ot muki zloj?
Klarens
O, net, moj son i posle smerti dlilsya!
Tut burya nachalas' v dushe moej.
Kazalos' mne, chto v carstvo vechnoj nochi
Provez menya po lonu temnyh vod
Zloj lodochnik, poetami vospetyj.
I kto zh na beregu menya vstrechaet?
Moj slavnyj test', graf Uorvik znamenityj.
On podoshel ko mne i zakrichal!
"Kakaya kazn' za klyatvoprestuplen'e
ZHdet Klarensa v podzemnom carstve nashem?"
I vdrug propal on. Tut drugaya ten' -
Kak budto angel s svetlymi kudryami,
Zamokshimi v krovi - vskrichala gromko:
"Zdes' Klarens, lzhec, zlodej, predatel' Klarens,
Pod T'yuksberi zarezavshij menya!
Vedite zh, duhi t'my, ego na muku!"
I s etim slovom t'ma besov poganyh
S uzhasnym smehom kinulas' ko mne
I vzvyla tak, chto probudilsya ya
V nevyrazimom trepete i - dolgo
Kazalos' mne, chto vse eshche v adu ya:
Tak byl smushchen ya tem uzhasnym snom.
Brekenberi
Vash strah, milord, vpolne ponyaten mne:
YA sam drozhu ot odnogo rasskaza.
Klarens
O, Brekenberi, tochno greshen ya
Vo vsem, chto mne teper' terzaet dushu.
|dv_a_rdu ya grehom moim sluzhil -
I tot, kak on za etu sluzhbu platit!
O, Bozhe, esli zharkaya molitva
Smyagchit' ne v silah gneva Tvoego,
Kogda za zlo reshil Ty mne otplatu -
Puskaj Tvoj gnev lish' nado mnoyu gryanet,
Ne nad zhenoj nevinnoyu moej,
Ne nad det'mi neschastnymi zlodeya!
(K Brekenberi)
Proshu tebya, moj drug, pobud' pri mne:
Dusha moya grustna - i klonit son.
Brekenberi
YA ne ujdu, milord. Usnite s Bogom.
Klarens zasypaet, sidya v kreslah.
Lomaet grust' privychki zhizni nashej:
Noch' - utrom delaet, a polden' - noch'yu.
Vy, sil'nye zemli, naruzhnoj chest'yu
Vam platitsya za vnutrennyuyu bol',
I chasto za dushevnoe muchen'e
Nagrazhdeny vy lish' pustym pochetom!
Mezh temnoj dolej i vysokim sanom
Gde raznica? - V odnoj naruzhnoj slave.
Vhodyat dvoe ubijc.
1-j ubijca
|j, kto tut?
Brekenberi
CHego tebe nado, plut? Kak ty syuda popal?
1-j ubijca
Nado mne pogovorit' s Klarensom, a syuda popal ya po milosti svoih nog.
Brekenberi
|togo malo.
2-j ubijca
O, ser, luchshe govorit' malo, chem boltat' bez tolku! (K tovarishchu.)
CHto tolkovat': daj emu prikaz v ruki.
Brekenberi
(prochitav bumagu.)
Prikazom etim mne povedeno
Sdat' gercoga vam na ruki sejchas zhe.
Ne mne sudit' o tom, chto eto znachit.
YA ne hochu brat' na dushu greha.
Vot vam klyuchi; vot gercog: v kresle spit on.
YA k korolyu idu i peredam,
CHto gercoga ya sdal na vashi ruki.
1-j ubijca
Stupajte zh, ser: vy del'no rassudili.
Proshchajte zhe!
Brekenberi uhodit.
2-j ubijca
CHto zh, ubit' ego, pokuda on spit?
1-j ubijca
Net! Eshche prosnetsya, da skazhet, chto my trusy.
2-j ubijca
Prosnetsya! Durak ty: ne prosnetsya on do Strashnogo suda.
1-j ubijca
Zato na Strashnom sude skazhet, chto my ego ubili vo sne.
2-j ubijca
Na Strashnom sude! eto slovo zatronulo moyu sovest'.
1-j ubijca
|to chto? Ili ty trusish'?
2-j ubijca
Ubit' ego ya ne boyus', na to nam prikaz dali. Strashus' zhe ya za svoyu
dushu: ej nikakoj prikaz ne pomozhet.
1-j ubijca
Nu, ya dumal, chto ty vse tverdo reshil.
2-j ubijca
Da ya i teper' tverdo reshil - ne ubivat' ego.
1-j ubijca
Tak nado o tom skazat' gercogu Glosteru.
2-j ubijca
Net, pogodi! mozhet byt', eta dushespasitel'naya prihot' eshche projdet - ona
u menya vsegda ne dolga.
1-j ubijca
Nu, reshilsya ty, chto li?
2-j ubijca
(pomolchav.)
Po chesti, vse eshche vo mne ostaetsya sovest'.
1-j ubijca
Vspomni: nas nagradyat posle raboty.
2-j ubijca
Da, smert' emu! YA, bylo, i zabyl pro nagradu.
1-j ubijca
A gde teper' tvoya sovest'?
2-j ubijca
V koshel'ke gercoga Glostera.
1-j ubijca
Nu, a vdrug ona uletit, kogda koshelek otkroyut dlya rasplaty?
2-j ubijca
Pust' letit - komu ona nadobna?
1-j ubijca
A esli ona priletit k tebe snova?
2-j ubijca
Ne hochu ya s nej znat'sya bol'she. Sovest' - opasnaya shtuka. Iz-za nee
chelovek popadaet v trusy: hochet on ukrast' - sovest' meshaet, poklyast'sya -
sovest' ostanovit; sogreshit on s chuzhoj zhenoyu - sovest' ego oblichit tut zhe.
|tot stydlivyj, krasneyushchij bes tol'ko podnimaet v nashej dushe raspri da
perechit vsyakomu pomyslu. Iz-za nego odin raz ya otdal nazad koshelek,
najdennyj na doroge; iz-za nego lyudi stanovyatsya nishchimi; ego gonyat iz
gorodov, kak vrednoe sozdan'e, i vsyakij, komu hochetsya zhit' pokojno, prezhde
vsego dolzhen s nim razvyazat'sya.
1-j ubijca
Vot i teper' on vozle menya - govorit, chtob ya ne ubival gercoga.
2-j ubijca
Ne ver' emu, ne ver': on v tebya kak raz zaberetsya.
1-j ubijca
Nu, ya silen! so mnoj sladish' ne skoro.
2-j ubijca
Del'no skazano. Nu, chto zh, za rabotu?
1-j ubijca
V toj komnate bochka s mal'vaziej. Koli ego - my ego kinem v bochku.
2-j ubijca
Slavno pridumal! Vot budet slavnaya nastojka.
1-j ubijca
Tishe, on prosnulsya.
2-j ubijca
CHto zh - koli!
1-j ubijca
Net: my s nim eshche potolkuem.
Klarens
(prosypayas')
Gde moj strazh? Daj mne stakan vina.
1-j ubijca
Sejchas vam budet mnogo vina, milord.
Klarens
Radi Boga, chto ty takoe?
1-j ubijca
To zhe, chto i ty - chelovek.
Klarens
Tol'ko ne carskogo roda.
1-j ubijca
Zato chestnogo, chego pro tebya ne skazhut.
Klarens
Ty derzko govorish', no robko smotrish'.
1-j ubijca
Govoryu ya golosom korolya, a glyazhu po-svoemu.
Klarens
Kak sumrachna i zlobna rech' tvoya!
Grozish' ty vzglyadom. Otchego ty bleden?
Ty ot kogo prishel? Zachem ty zdes'?
Oba ubijcy
CHtob... chtob... chtob...
Klarens
CHtob umertvit' menya?
Oba ubijcy
Da, da!
Klarens
U vas net sil, chtoby priznat'sya v tom -
Gde zh vy voz'mete sil na zloe delo?
Druz'ya moi, chem vas obidel ya?
1-j ubijca
Ne nas ty oskorbil, a korolya.
Klarens
YA skoro primiryusya s gosudarem.
2-j ubijca
Net, gercog, nikogda. Gotov'sya k smerti.
Klarens
Za chto zh, iz vseh lyudej, vas dvuh izbrali
Ubit' nevinnogo? V chem greshen ya?
V kakom ya prestuplen'i ulichen?
Pered kakim sudom menya sudili?
Kakoj sud'ya izrek, nahmuryas' grozno,
Dlya Klarensa poslednij prigovor?
Kto smeet smertnoj kazniyu pugat'
Togo, kto ne sudim sudom zakonnym?
Vo imya Boga, vas ya zaklinayu
Hristovoj krov'yu, prolitoj za nas,
Ujdite proch', ne prolivajte krovi.
Takoe delo v vechnuyu pogibel'
Vas vovlechet.
1-j ubijca
Ne my za to v otvete.
Nam veleno.
2-j ubijca
I korolem eshche.
Klarens
Lzhesh', rab! Tot, kto korol' nad korolyami
V svoem zakone lyudyam nachertal:
"Ne ubivaj". I smel ty tot zakon
Otvergnut', cheloveku ugozhdaya?
O, beregis'! Sil'na Ego ruka -
I molniej oslushnikov karaet.
2-j ubijca
Tak i tebya ona teper' kaznit
Za klyatvoprestuplen'e i ubijstvo.
Ty klyalsya pred Gospodnimi darami
Vsegda za dom Lankasterskij stoyat'.
1-j ubijca
I razorval svyashchennuyu prisyagu -
I, kak predatel', v grud' vonzil zhelezo
Ty synu gosudarya svoego...
2-j ubijca
Kotorogo ty zashchishchat' poklyalsya.
Klarens
I dlya kogo zh ya sdelal zloe delo?
Dlya brata, dlya |dv_a_rda moego -
I on teper' so mnoj prestupnik ravnyj!
Vas shlet ko mne, chtob umertvit' menya!
O, esli Bog menya kaznit' zahochet,
Menya kaznit On pred licom vselennoj.
Ne spor'te zhe s Ego rukoj moguchej;
Gospod' ne sovershaet tajnyh kaznej
Nad temi, kto zakon Ego popral.
1-j ubijca
Tak kem zhe byl ty poslan v palachi
V tot chas, kogda Plantagenet derzhavnyj
I udaloj, i yunyj byl ubit?
Klarens
YA nauchen byl d'yavolom, a takzhe
Lyubov'yu k bratu i minutoj gneva.
1-j ubijca
Tvoj brat, tvoi grehi i dolzhnost' nasha
Prikazyvayut nam ubit' tebya.
Klarens
Kogda vam dorog gosudar', dolzhny vy
Lyubit' menya: ya brat ego rodnoj.
Emu ya predan vsej dushoj moeyu.
Ujdite zh. Vas, byt' mozhet, podkupili?
Tak ya poshlyu vas k Glosteru. On vas
SHCHedree nagradit za zhizn' moyu,
CHem sam korol' za vest' o smerti brata.
2-j ubijca
Oshibsya ty: ved', Gloster vrag tebe.
Klarens
O, net, menya moj brat po-bratski lyubit.
Idite zhe k nemu.
Oba ubijcy
Da, my pojdem.
Klarens
Pust' vspomnit on, kak nash roditel' slavnyj,
Velikij Jork, mogucheyu rukoyu
Svoih treh synovej blagoslovlyal
I im prikazyval lyubit' drug druga!
Ne dumal on togda ob etom dne!
Pust' Gloster vspomnit eto i zaplachet.
1-j ubijca
Kamen'yami skoree, chem slezami;
Tak plakat' on i nas uchil nedavno.
Klarens
Ne oskorblyajte Richarda - on dobr.
1-j ubijca
Popal ty verno! Razuver'sya, drug:
On nas prislal, chtob my tebya ubili.
Klarens
Ne mozhet byt'! On tak zhalel menya,
Tak obnimal i klyalsya on, rydaya,
CHto skoro on osvobodit menya.
1-j ubijca
I tochno, on daet tebe svobodu
Ot zol zemnyh na nebo perejti.
2-j ubijca
Molis' zhe Bogu - nam davno pora!
Klarens
Uzheli ty v svoej dushe sposoben
Tak nabozhno skazat', chtob ya molilsya,
I v to zhe vremya, v tyazhkom osleplen'i,
Ubijcej byt' i s Bogom vrazhdovat'?
Opomnites', druz'ya! Kto vas poslal
Ubit' menya - vas proklyanet za eto.
2-j ubijca
CHto zh delat' nam?
Klarens
Spasi sebya ot ada.
2-j ubijca
I szhalit'sya?
1-j ubijca
Kak zhenshchiny i trusy?
Klarens
Lish' d'yavoly i beshenye zveri
Ne znayut zhalosti. O, kto b iz vas
Na meste etom, posredi temnicy,
Uvidya dvuh ubijc pered soboj
Ne stal molit' o zhizni dragocennoj?
Moj drug, v tvoih glazah ya vizhu zhalost'!
O, ezheli ne lgut glaza tvoi,
Stan' za menya i umolyaj so mnoyu,
Kak o svoej by zhizni ty molil!
Kto iz poslednih nishchih v silah slushat'
Molen'ya umolyayushchego princa?
2-j ubijca
Vzglyanite-ka nazad, milord.
1-j ubijca
(porazhaya Klarensa kinzhalom)
Vot tak! vot tak eshche! A esli malo,
YA v vinnoj bochke utoplyu tebya.
(Uhodit, volocha trup.)
2-j ubijca
Krovavoe, otchayannoe delo!
YA, kak Pilat, umyt' hotel by ruki
V proklyatom i bessovestnom ubijstve!
Opyat' vhodit 1-j ubijca.
CHto zh ty stoish' i mne ne pomogaesh'?
YA gercogu skazhu kak medlish' ty.
2-j ubijca
Hotel by ya skazat' emu, chto brat
Ego ne umershchvlen. Beri vse den'gi.
Skazhi emu, chto ya skazal teper' -
YA v smerti gercoga zhestoko kayus'.
(Uhodit.)
1-j ubijca
Nu, ya ne kayus'. Von, trusishka skvernyj!
Pojdem, odnako: nado spryatat' trup,
Pokuda ne velyat zaryt' ego.
Kak den'gi poluchu, mne nado budet
Sokryt'sya gde-nibud': nechisto delo!
(Uhodit.)
London. Pokoi vo dvorce.
Vhodyat korol' |duard, bol'noj, koroleva Elizaveta, Dorset, Rivers, Gestings,
Bekingem, Grej i drugie.
Korol' |duard
Tak, dobroe my sovershili delo.
Vy, lordy, sohranyajte vash soyuz.
YA kazhdyj den' gotovlyusya, po zovu
Spasitelya ostavit' etot mir;
No radostnej otdam ya dushu Bogu,
Soglasie vnushiv druz'yam moim.
Rivers i Gestings, konchite vrazhdu,
Soedinite ruki i klyanites'
Lyubit' drug druga.
Rivers
Nebom ya klyanus',
Moya dusha chista ot gnevnyh myslej
I vot pechat' lyubvi - ruka moya!
Gestings
I v tom zhe ya klyanus' dushoj moeyu!
Korol' |duard
Strashites' lgat' pred vashim gosudarem
I pomnite, chto Car' carej zemnyh,
Kogda vy lzhete, tyazhko vam otplatit
I chrez vrazhdu oboih sgubit vas.
Gestings
Pust' schast'ya ne vidat' mne, esli lgu!
Rivers
I mne, kogda ya s Gestingsom vrazhduyu!
Korol' |duard
Ty, koroleva, tozhe zdes' greshna
I syn tvoj, Dorset, s princem Bekingemom -
Vy vse drug s drugom gor'ko vrazhdovali.
ZHena, mirisya s Gestingsom; lord Gestings,
Celuj ej ruku i zabud' vrazhdu.
Koroleva Elizaveta
Lord Gestings, vot ruka moya. Otnyne
Navek zabyta prezhnyaya vrazhda.
Korol' |duard
Lord Gestings i lord Dorset, obnimites'.
Dorset
Zdes' ob®yavlyayu ya, chto nash soyuz
Voveki ne razrushitsya.
Gestings
YA tozhe.
Obnimayutsya.
Korol' |duard
Svetlejshij Bekingem, skrepi soyuz,
Obnyavshi vseh rodnyh moej suprugi -
I s radost'yu na vas ya poglyazhu.
Bekingem
(Koroleve)
Kol' Bekingem kogda-nibud' zabudet
Sluzhit' s lyubov'yu domu tvoemu;
Kogda posmeet on smotret' vrazhdebno
Na korolevu - pust' emu Gospod'
Vrazhdoyu ot druzej ego otplatit!
(Gestingsu, Dorsetu i prochim)
Puskaj v tot chas, kak v predannejshem druge
Vsego sil'nej nuzhdat'sya budu ya,
Moj luchshij drug okazhetsya glubokim
I gibel'nym predatelem - i Nebo
Vozdast mne tem, kogda ya vas zabudu.
(Obnimaet Gestingsa i drugih.)
Korol' |duard
Tvoi slova, svetlejshij Bekingem,
Mne prolili bal'zam v bol'nuyu dushu.
Zachem zhe brat nash Gloster ne speshit
Zakonchit' tot soyuz blagoslovennyj?
Bekingem
Vot, v dobryj chas, i gercog blagorodnyj!
Vhodit Gloster.
Gloster
Den' dobryj gosudaryu moemu
I koroleve, i vel'mozhnym peram!
Korol' |duard
Da, etot den' v dobre my proveli,
Lyubeznyj brat: my posluzhili Bogu,
I mirom zamenili my vrazhdu
Mezh perami, kotoryh zdes' ty vidish'.
Gloster
Bog v pomoshch' vam velikij gosudar'!
Kogda vo vsem ih blagorodnom kruge
Est' kto-nibud', schitayushchij menya,
Po nagovoram ili po oshibke,
Svoim vragom zaklyatym, ili dazhe
Kogda ya sam, v chas gneva il' nevol'no,
Iz nih kogo zhestoko oskorbil -
Zdes' ya proshu i mira, i proshchen'ya.
Toshnee smerti - vsyakaya vrazhda!
Mne ssory nenavistny, i hochu ya
Lyubov' sniskat' u vseh lyudej dostojnyh.
Vas, koroleva, prezhde vseh proshu ya
Prostit' menya, prinyat' moyu lyubov';
Potom tebya, kuzen moj Bekingem,
Proshu zabyt' vse spory mezhdu nami;
Tebya, lord Rivers, i tebya, lord Grej,
CHto hmurilisya na menya naprasno;
Vas, dzhentl'meny, gercogi i grafy -
YA vseh proshu ne vrazhdovat' so mnoj.
YA v Anglii ne znayu cheloveka,
S kotorym by ya bol'she vrazhdoval,
CHem tol'ko chto rodivshijsya mladenec -
I Boga ya hvalyu za etu krotost'.
Koroleva Elizaveta
My etot den', kak prazdnik, pomnit' stanem:
Puskaj Gospod' tak konchit ssory vse.
Moj gosudar', teper' prosit' hochu ya,
CHtob brata Klarensa prostili vy.
Gloster
Kak, koroleva! Razve dlya togo
YA govoril slova lyubvi pred vami,
CHtob byt' osmeyannym pri gosud_a_re?
Vse znayut, chto pogib nash dobryj gercog.
Za chto zh vy prah pozorite ego?
Vse uzhasayutsya.
Korol' |duard
Vse znayut, chto pogib on? Kak? kto znaet?
Koroleva Elizaveta
Gospod', Gospod', chto delaetsya s nami?
Bekingem
Lord Dorset, poblednel ya, kak i vse?
Dorset
Da, dobryj lord - i mezhdu vsemi nami
Ni na odnom lice rumyanca net.
Korol' |duard
Kak? Klarens umer? No prikaz moj pervyj
Sam otmenil ya.
Gloster
Tol'ko bednyj brat
Pogib i ne dozhdalsya toj otmeny.
Gonec krylatyj pervyj snes prikaz,
Vtoroj dostalsya vyalomu kaleke -
I tot gonec k pohoronam pospel.
O, znayu ya lyudej ne stol' vysokih
I men'she predannyh, chem bednyj Klarens,
Kotoryh za krovavye dela
Davno b dolzhna postignut' ta zhe uchast'.
A ih nikto ne obvinyaet dazhe.
Vhodit Stenli.
Stenli
(stav na koleno)
YA k korolyu za milost'yu yavlyayus'.
Korol' |duard
Ostav' menya: v toske dusha moya.
Stenli
Ne vstanu ya, ne vyskazavshi pros'by.
Korol' |duard
Tak govori zh skoree, v chem ona?
Stenli
Za zhizn' slugi proshu ya, gosudar':
Im bujnyj dvoryanin ubit segodnya
Iz prezhnej svity gercoga Norfolka.
Korol' |duard
Imel ya duh sgubit' rodnogo brata -
I ya reshus' pomilovat' raba?
Moj brat byl greshen mysl'yu - ne ubijstvom,
No gor'koj smert'yu byl nakazan on.
Kto za nego molil? Kto v gnevnyj chas,
Peredo mnoyu prekloniv koleni,
Prosil menya odumat'sya? Kto vspomnil
I prezhnyuyu lyubov', i uzy krovi?
Kto mne napomnil, kak moj bednyj brat,
Porvavshi svyazi s Uorvikom moguchim,
Stal za menya i bilsya za menya?
Kto mne napomnil, kak v boyu tyazhelom,
Kogda Oksford menya odoleval,
On spas mne zhizn' i laskovo skazal mne:
"ZHivi i bud' monarhom, milyj brat!"
Kto mne pripomnil, kak v holodnom pole,
Poluzamerzshie, lezhali my,
I on menya zakryl svoej odezhdoj,
A sam, bol'noj, polunagim ostalsya
Pod ledenyashchim svodom temnoj nochi?
Moj zverskij gnev vse eto vyrval razom
Iz pamyati - i chto zh? - nikto iz vas
Ne zahotel k dobru vesti moj razum.
No chut' lish' konyuhi i slugi vashi
Nap'yutsya i zlodejski oskvernyat
Spasitelem blagim nam dannyj obraz,
Vy na koleni: "Poshchadi! pomiluj!" -
I bezzabotno miluyu ya ih.
Zachem zhe vy za brata ne molili?
Zachem ya sam ne mog, neblagodarnyj,
Ego zaslug pripomnit'? Samyj gordyj
Iz vseh vas mnogim byl obyazan bratu -
I za nego ne vymolvil ni slova.
O, veryu ya, sud Gospoda pravdivyj
Menya i vas za eto porazit!
Vedi menya otsyuda, Gestings. O,
Neschastnyj Klarens!
Korol' |duard, koroleva Elizaveta,
Gestings, Rivers, Dorset i Grej uhodyat.
Gloster
Vot plod pospeshnosti! Kto ne primetil,
Kak korolevy zlobnaya rodnya,
Pri strashnoj vesti, totchas poblednela?
Oni na zlo sklonili gosudarya.
Im Bog za to otplatit. CHto zhe, lordy?
Otpravimtes' |dv_a_rda uteshat'.
Bekingem
My sleduem za vami.
Uhodyat.
Tam zhe.
Vhodyat gercoginya Jorkskaya s synom i docher'yu gercoga Klarensa.
Syn Klarensa
Skazhite babushka, otec nash umer?
Gercoginya Jorkskaya
Net, ditya moe.
Doch' Klarensa
Zachem zhe plachesh' ty, b'esh' v grud' sebya
I govorish': "Moj Klarens, bednyj syn moj!"
Syn Klarensa
Kogda otec nash zhiv, zachem zhe ty
Glyadish' tak zhalko, golovoj kachaesh',
Nas bednymi sirotkami zovesh'?
Gercoginya Jorkskaya
Net, vnuchki milye, oshiblis' vy:
YA plachu o bolezni korolya -
O nem, ne ob otce ya vashem plachu.
CHto toskovat' o tom, kogo uzh net!
Syn Klarensa
Vot, babushka, sama ty nam priznalas',
CHto net otca na svete. Znayu ya:
Korol' v tom vinovat. Molit'sya stanu
YA Gospodu, chtob On otmstil emu.
Doch' Klarensa
I ya.
Gercoginya Jorkskaya
Molchite, deti! On vas lyubit.
Vam ne ponyat', nevinnye mladency,
Kto vashego roditelya sgubil!
Syn Klarensa
Net, babushka, my znaem - kto. Mne Gloster,
Nash dobryj dyadya, govoril ne raz,
CHto gosudar', v ugodnost' koroleve,
Otca velel v temnicu posadit'.
I, govorya mne eto, dyadya plakal,
ZHalel ob nas i celoval menya,
I vse tverdil, chto on otcom mne budet,
A ya - ego rodnym, lyubimym synom.
Gercoginya Jorkskaya
Ah, krotost'yu obman on prikryvaet
I chestnoj maskoyu - velikij greh!
On - syn moj. Da, i sram moj vmeste s etim,
No lzhivyj nrav ne ya emu dala.
Syn Klarensa
Neuzhli, dyadya lzhet?
Gercoginya Jorkskaya
Da lzhet, ditya moe.
Syn Klarensa
Ne veritsya mne kak-to. - CHto za shum?
Vhodit koroleva Elizaveta v otchayanii; za nej -
Rivers i Dorset.
Koroleva Elizaveta
O, ne meshajte mne rydat' i plakat',
I muchit'sya, i proklinat' sud'bu!
Pust' budu ya vragom sebe samoj,
No ne proshchus' ya s mrachnym isstuplen'em!
Gercoginya Jorkskaya
Zachem tvoya otchayannaya rech'?
Koroleva Elizaveta
Zatem, chto delo tyazhkoe svershilos'!
|dv_a_rd skonchalsya, umer - nash korol',
Tvoj syn |dv_a_rd, moj muzh i povelitel'!
CHto zhit' vetvyam, kol' v korne zhizni net?
Zachem listy, kogda v nih sok issyaknul?
O, plach'te vechno il' umrite razom,
CHtoby na bystryh kryl'yah dushi nashi
Nagnat' uspeli dushu korolya!
Pokornye raby, idem za nim
V ego svyatye, novye vladen'ya!
Gercoginya Jorkskaya
YA etu skorb' delyu dushoj moeyu:
K nej blizok byl velikij tvoj suprug!
Kogda menya moj muzh pokinul slavnyj,
V moih detyah ego ostalsya obraz -
I ya zhila, i lyubovalas' imi.
I vot teper' dva carstvennye lika,
Dva zerkala v kuski razbity smert'yu,
I mne na skorb' lish' tret'e ne pogiblo,
I tuskloe, i lzhivoe steklo.
Hot' ty vdova, no mater'yu ostalas';
V svoih detyah najdesh' otradu ty;
A u menya i muzha smert' otnyala,
I kostyli - iz etih slabyh ruk:
|dv_a_rda s Klarensom. Ty ispytala
Na polovinu menee chem ya -
I ves' tvoj plach v moih potonet stonah.
Syn Klarensa
(koroleve Elizavete)
My, tetya, o tebe ne stanem plakat':
Ty plakala l', kak umer nash otec?
Doch' Klarensa
Dlya nas, sirot, ty pozhalela slez --
I my s toboj, vdovoyu, ne zaplachem.
Koroleva Elizaveta
O, ya rydat' bez pomoshchi mogu!
YA ne bedna toskoyu i slezami, -
V moih glazah slilisya ih potoki,
I vod morskih vladychica luna
Slezami temi celyj mir zatopit.
Moj milyj muzh! |dv_a_rd! moj povelitel'!
Deti Klarensa
O, bednyj Klarens, milyj nash otec!
Gercoginya Jorkskaya
O, synov'ya moi, |dv_a_rd i Klarens!
Koroleva Elizaveta
|dv_a_rda net - moej opory net!
Deti Klarensa
I Klarensa - opory nashej - net!
Gercoginya Jorkskaya
Net synovej moih, moej opory!
Koroleva Elizaveta
Na svete net vdovy, menya neschastnej!
Deti Klarensa
Na svete net sirot, neschastnej nas!
Gercoginya Jorkskaya
Net materi, neschastnee menya!
O, gore mne: ya mat' vsemu ih goryu.
CHto chast' dlya nih, to vse dalosya mne.
YA ob |dv_a_rde plachu vmeste s neyu,
O Klarense ya plachu - bez nee;
Vot eti deti ob otce rydayut -
I ya o nem rydayu s nimi vmeste;
No ob |dv_a_rde plachu ya bez nih.
Vas troe zdes', no ya toskuyu vtroe.
O, plach'te zh! ya so vsemi plakat' stanu
I nyan'chit' vashu skorb' moim rydan'em.
Dorset
(koroleve Elizavete)
Mat' milaya, utesh'sya! Greh roptat'
Na Gospoda velikie deyan'ya.
V delah mirskih neblagodaren tot,
Kto s gruboj neohotoj vozvrashchaet
Dar, vremenno doverennyj emu;
A esli tak, to mozhno l' sporit' s Nebom,
Kogda ono reshilo vzyat' nazad
Svoj carskij dar, tebe na vremya dannyj.
Rivers
Podumajte skoree, koroleva,
O syne vashem, prince molodom.
Poshlite zhe za nim, potoropites' -
I pust' ego sejchas zhe koronuyut.
Zarojte grust' svoyu s |dv_a_rdom-muzhem -
I tron |dv_a_rda-syna vas uteshit.
Vhodyat Gloster, Bekingem, Stenli, Gestings,
Radkliff i drugie vel'mozhi.
Gloster
Sestra, ne plach'! Nam vsem sud'ba sudila
Rydat' nad svetloj, skryvshejsya zvezdoj,
No gore nashe ne projdet ot placha.
(Stanovyas' na koleni pered gercoginej
Jorkskoj.)
Prosti mne, mat' pochtennaya! snachala
Tebya ya ne primetil. Na kolenyah
Proshu ya tvoego blagosloven'ya.
Gercoginya Jorkskaya
Pust' Bog tebya pomiluet i dast
Tebe lyubov' i mir, i krotost' duha!
Gloster
Amin'! i pust' umru ya dobrym starcem.
(V storonu.)
Takim zhelan'em mat' vsegda konchaet,
No gercoginya propustila eto.
Bekingem
Vy, princy grustnye, i vy, vel'mozhi,
Podavlennye obshchim, tyazhkim gorem,
Somknemtes' vo vzaimnoj druzhbe nashej.
Smert' korolya skosila nashu zhatvu;
No vperedi - v ego prelestnom syne -
Dlya nas drugaya zhatva dozrevaet.
Proshla vrazhda v serdcah surovyh vashih, -
Oni nedavno sblizilis' i svilis',
I dolg nash - to soglasie hranit'.
YA predlagayu - nebol'shuyu svitu
Za yunym princem v Ledlo otryadit'
I v Londone venchat' ego na carstvo.
Rivers
Zachem zhe nebol'shuyu svitu, gercog?
Bekingem
Zatem, milord, chto v mnogolyudnom sbore
S opasnost'yu velikoj vskryt'sya mozhet
Edva zalechennaya rana smut:
Vse v gosudarstve yuno i neprochno,
I vsyakij v nem, kak loshad' bez uzdy,
Gotov na beg krutoj i svoevol'nyj.
I ten' vrazhdy i prizrak nesoglas'ya,
Mne kazhetsya, dolzhny my ustranyat'.
Gloster
Nas primiril korol' mezhdu soboyu -
I krepko sohranyu ya etu svyaz'.
Rivers
I ya, i vse my sohranim ee.
No svyaz' nova, i, tochno, my dolzhny
Ee berech' ot vsyakih podozrenij,
Kakie v mnogolyudstve mogut kryt'sya.
Soglasen ya s svetlejshim Bekingemom
Ne posylat' za princem mnogih lic.
Gestings
I ya soglasen s nim.
Gloster
Pust' tak i budet.
A my reshim, kto dolzhen ehat' v Ledlo.
Vy, matushka, vy, koroleva, s nami
O tom sovet derzhat' ne otkazhites'.
Uhodyat vse, krome Bekingema i Glostera.
Bekingem
Milord, kogo b za princem ne poslali,
My s vami zdes' ostat'sya ne dolzhny.
Dorogoj ya pridumayu, kak nam,
Na osnovan'i nashih obshchih planov,
Ot princa molodogo otdalit'
Rodnyh nadmennyh nashej korolevy.
Gloster
Ty - pravaya ruka moya, orakul.
Sovetnik-proricatel'! Dobryj brat,
YA, kak ditya, vo vsem tebe vveryayus'.
Tak v Ledlo! Zdes' nam nechego sidet'.
Uhodyat.
Ulica v Londone.
Vhodyat s raznyh storon dva gorozhanina.
1-j gorozhanin
Sosed, zdorovo! Ty kuda bezhish'?
2-j gorozhanin
Priznat'sya, ya i sam sebya ne pomnyu.
Ty slyshal novost'?
1-j gorozhanin
Da, korol' nash umer.
2-j gorozhanin
Hudye vesti! Tut dobra ne zhdi:
Boyus' ya, ploho budet zhit' na svete.
Vhodit tretij gorozhanin.
3-j gorozhanin
Bog v pomoshch' vam, sosedi!
2-j gorozhanin
Dobryj den'!
3-j gorozhanin
Vy slyshali, korol' nash dobryj pomer?
2-j gorozhanin
Slyhali, ser. Da sohranit nas Bog!
3-j gorozhanin
Plohih vremen dozhdalis' my, sosedi.
1-j gorozhanin
Bog milostiv - naslednik nam ostalsya.
3-j gorozhanin
Beda strane, gde korolem - ditya!
2-j gorozhanin
CHego zhe nam boyat'sya? Pri rebenke
Sovetniki delami pravit' stanut;
A vyrastet on - primet sam dela.
I pravit' nami budet on ne hudo.
1-j gorozhanin
Pri Genrihe SHestom, ved', to zhe bylo:
Emu i goda n_e_ bylo, kogda
V Parizhe korolem ego venchali.
3-j gorozhanin
Pri Genrihe SHestom? Net, net, sosedi!
Togda v strane sovet byl znamenityj
Iz mudryh lordov, i pri korole
Stenoj stoyali doblestnye dyadi.
1-j gorozhanin
Da i u princa est' rodnya
Po materi i po otcu.
3-j gorozhanin
Kogda by
Vsem po otcu ona rodnej byla,
Il' chtob ot toj rodni nas Bog izbavil!
O pervenstve teper' ona zasporit -
I otzovutsya spory te na nas,
Kol' Bog ne zashchitit nas. Gercog Gloster
Hiter i zol; rodnye zh korolevy
Gordy, chestolyubivy i nadmenny.
Ih nado obuzdat' - i lish' togda
Po-prezhnemu vzdohnet nash kraj neschastnyj.
1-j gorozhanin
CHto trusish'? Vse uladitsya, byt' mozhet.
3-j gorozhanin
Beris' za plashch, kogda vse nebo v tuchah;
Zima idet, kogda listy valyatsya;
ZHdi nochi, esli solnce zakatilos',
I goloda, kol' leto bylo burno.
Konechno, vse uladit' mozhet Bog,
Da ya togo ne zhdu, i my ne stoim.
2-j gorozhanin
Vse lyudi peretrusili nedarom,
I ne najdesh' ty nikogo teper',
Kto b ne robel i ne glyadel nahmuryas'.
3-j gorozhanin
Pered bedoj vsegda byvaet tak.
Po vole Bozh'ej, my rassudkom chuem
Opasnost' blizkuyu; tak i voda
Vzdymaetsya pred sil'noj nepogodoj.
Polozhimsya na Boga. Vy kuda?
2-j gorozhanin
Zachem-to v sud oboih nas pozvali.
3-j gorozhanin
Da i menya. Tak i pojdemte vmeste.
Uhodyat.
London. Pokoi vo dvorce.
Vhodyat arhiepiskop Jorkskij, maloletnij gercog Jorkskij, koroleva Elizaveta
i gercoginya Jorkskaya.
Arhiepiskop Jorkskij
Vchera Nortg_e_mptona oni dostigli;
A nynche v noch' pribudut v Stoni-Stratford,
A k nam - il' zavtra, ili poslezavtra.
Gercoginya Jorkskaya
Vsem serdcem ya hochu uvidet' princa.
Za eto vremya ochen' vyros on?
Koroleva Elizaveta
YA slyshala, chto net; moj mladshij syn,
Kak govoryat, ego uzh pereros.
Gercog Jorkskij
Net, mama, ya rasti by ne hotel.
Gercoginya Jorkskaya
Zachem, ditya moe? Rasti ne hudo.
Gercog Jorkskij
Ah, babushka, za uzhinom nedavno
Zametil dyadya Rivers, chto ya vyshe,
CHem starshij brat. Togda nam dyadya Gloster
Skazal: "Trava dryannaya v rost idet".
YA ne hotel by byt' dryannoj travoyu,
A v rost idti tihon'ko, kak cvetki.
Gercoginya Jorkskaya
Vot kak! Da tol'ko k dyade samomu
Poslovica edva l' podhodit eta.
Dityatej on tak byl i slab, i hud,
Tak ploho ros, chto - po slovam ego -
On dolzhen vyjti slavnym chelovekom.
Arhiepiskop Jorkskij
Da on takim i vyshel, bez somnen'ya.
Gercoginya Jorkskaya
Tak, no ya mat' - i somnevat'sya vprave.
Gercog Jorkskij
Vot ne pripomnil ya togda, a mog by
YA dyade samomu koj-chto skazat'
O nem samom v otvet na pogovorku.
Gercoginya Jorkskaya
Nu, chto zh, shalun, emu ty mog skazat'?
Gercog Jorkskij
YA slyshal, chto moj dyadya, chut' rodivshis',
Zubami korku hleba mog sglodat';
A ya dva goda zhil sovsem bezzubym.
Vot, babushka, kak mog by podshutit' ya!
Gercoginya Jorkskaya
Malyutka, kto skazal tebe pro eto?
Gercog Jorkskij
Kormilica ego.
Gercoginya Jorkskaya
Da ved' ona
Skonchalas' ranee, chem ty rodilsya.
Gercog Jorkskij
Togda ne pomnyu, kto mne rasskazal.
Koroleva Elizaveta
Boltun-mal'chishka! Slishkom boek ty!
Arhiepiskop Jorkskij
Ne gnevajtes' na kroshku, koroleva.
Koroleva Elizaveta
Zdes' steny slyshat.
Vhodit gonec.
Arhiepiskop Jorkskij
Vot gonec kakoj-to.
CHto novogo?
Gonec
Milord, privez ya vesti
Ne ochen' radostnye.
Koroleva Elizaveta
Princ zdorov?
Gonec
Zdorov on, gosudarynya.
Gercoginya Jorkskaya
Kakie zh
Ty vesti nam privez?
Gonec
Vzyaty pod strazhu
Lord Rivers i lord Grej, a s nimi vzyat
Ser Tomas Vogan. Vseh troih vel'mozh
Poslali v Pomfret.
Gercoginya Jorkskaya
Kto zh ih vzyal pod strazhu?
Gonec
Dva gercoga mogushchestvennyh - Gloster
I Bekingem.
Koroleva Elizaveta
Za chto? V chem ih vina?
Gonec
YA peredal vse to, chto znayu sam;
Prichiny zhe aresta teh vel'mozh
Znat' ne mogu ya.
Koroleva Elizaveta
Gore, gore mne!
YA vizhu gibel' domu moemu.
Lan' krotkaya popalas' v zuby tigra,
I rasprosterlos' dikoe zlodejstvo
Nad tronom bezzashchitnyh i nevinnyh,
Idite zh - gibel', krov' i prestuplen'e!
Vsego yasno mne: ya vizhu vse teper'.
Gercoginya Jorkskaya
Trevog i smut proklyatyh zlye dni!
O, skol'ko vas glaza moi vidali!
Moj muzh pogib, koronu dobyvaya,
I smutami kidalo synovej
To vniz, to vverh, na gore mne i radost'.
Edva vojna zamolkla, kak za neyu
Semejnyh rasprej vspyhnula pora:
Vlastiteli vosstali drug na druga;
Na brata brat, i krov' na krov' poshla.
O, beshenyj potok zhestokih smut,
Ostanovis' v svoej proklyatoj zlobe!
O, pust' umru ya, pust' ne vizhu ya
Eshche ubijstv i novyh zlodeyanij!
Koroleva Elizaveta
(synu)
Pojdem, ditya moe, pojdem v hram Bozhij:
Tam nas nikto ne tronet. Gercoginya,
Proshchajte!
Gercoginya Jorkskaya
Net ya tozhe skroyus' v hrame.
Koroleva Elizaveta
Vam nechego boyat'sya.
Arhiepiskop Jorkskij
Koroleva,
Ne medlite; da ne zabud'te vzyat'
Vse vashi dragocennosti s soboyu.
YA v vashi ruki peredam pechat',
Doverennuyu mne - i pust' Vsevyshnij
Menya hranit tak, kak hranit' ya stanu
I vas, i vse semejstvo vashe. Nu,
Idemte zhe. YA provedu vas v hram.
Uhodyat.
Ulica v Londone.
Truby. Vhodyat princ Uel'skij, Gloster, Bekingem, kardinal Borcher, Ketsbi i
drugie.
Bekingem
Dobro pozhalovat', drazhajshij princ,
V rodnoj chertog tvoj, London.
Gloster
Moj privet
Tebe, kuzen i car' dushi moej!
Ty chto-to grusten - ty ustal s dorogi?
Princ Uel'skij
Net, dyadyushka, hot' put' moj truden byl
I tyagosten i dolog. Neuzheli
Iz dyadej vseh moih odin ty zdes'?
Gloster
Princ - molod ty i duh nevinnyj tvoj
V zhitejskoj lzhi eshche ne iskusilsya;
Ty v cheloveke mozhesh' razlichat'
Odin naruzhnyj vid, a znaet Bog,
CHto vid tot ne vsegda s dushoj soglasen.
Te dyadi, o kotoryh ty grustish',
Tebe zhelali zla. Za sladkoj rech'yu
Ty ne primetil yada ih serdec.
Pust' Bog vsegda hranit i otdalyaet
Tebya ot verolomnyh teh druzej!
Princ Uel'skij
Pust' Bog hranit ot zlyh druzej menya;
No v nih ya zla ne videl.
Gloster
Gosudar',
Mer Londona idet k tebe s privetom.
Vhodit lord-mer Londona so svitoj.
Lord-mer
Pust' Bog blagoslovit vas, gosudar',
Zdorov'em i schastlivymi godami!
Princ Uel'skij
Blagodaryu vas, dobryj lord!
(Svite mera.)
I vas,
Druz'ya moi, blagodaryu ya takzhe!
Lord-mer i svita uhodyat.
YA dumal, chto i mat' moya, i brat
Navstrechu potoropyatsya k nam vyjti.
I Gestings polenilsya vstretit' nas
I soobshchit', kogda my ih uvidim.
Vhodit Gestings.
Bekingem
Vot, v dobryj chas!
Zdes' Gestings, ves' v potu.
Princ Uel'skij
Privet vam, dobryj lord. Gde koroleva?
Gestings
Iz-za prichin, mne vovse neponyatnyh,
Izvestnyh tol'ko Bogu odnomu,
Roditel'nica vasha s bratom vashim
Ukrylis' v hrame. YUnyj princ zhelal
Idti so mnoj sejchas zhe k vam navstrechu,
No koroleva princa ne pustila.
Bekingem
Kak eto stranno, neprilichno dazhe!
Lord-kardinal, shodite k koroleve -
Skazhite ej, chto gercog Jork obyazan
YAvit'sya k povelitelyu i bratu.
Kogda ona otkazhet v tom, lord Gestings,
Voz'mite princa ot nee nasil'no.
Kardinal
Lord Bekingem, kogda moj slabyj golos
Smyagchit uporstvo materi, to ya
Sejchas zhe s yunym gercogom yavlyusya;
No esli krotkoj pros'boj koroleva
Ne ubeditsya - sohrani nas Bog
Poprat' prava ubezhishcha svyatogo!
Za vse sokrovishcha strany rodnoj
Na strashnyj greh takoj ya ne reshusya!
Bekingem
Milord, upryamy vy i sueverny,
I melochny, i prosto bestolkovy.
Vam skazhet staryj grubyj starover,
CHto, vzyavshi princa, vy ne sogreshite.
Komu prava ubezhishcha dayutsya?
Tomu, kto ishchet kazni izbezhat',
Kto za dela svoi skryvat'sya dolzhen.
Sudite zh sami, princu molodomu
Iz-za chego v ubezhishche sidet'?
I, vzyav ego ottuda, vy nichem
Svyashchennyh hrama prav ne oskorbite.
Dlya vzroslyh grazhdan te prava dany.
A detyam prav ubezhishcha ne nado.
Kardinal
Milord, ya dolzhen soglasit'sya s vami.
Lord Gestings, vy so mnoj?
Gestings
Idemte vmeste.
Princ Uel'skij
Vernites', lordy dobrye skorej.
Kardinal i Gestings uhodyat.
Skazhi mne, dyadya, gde my, vmeste s bratom,
Do dnya koronovan'ya stanem zhit'?
Gloster
Tam, gosudar', gde sam zahochesh' ty.
A moj sovet - otsyuda ehat' v Tauer.
I otdohnut' tam den'-drugoj, pokuda
Priishchesh' ty po vkusu svoemu
Zdorovoe, spokojnoe zhilishche.
Princ Uel'skij
Ne nravitsya mne pochemu-to Tauer.
Ego postroil YUlij Cezar' - tak li?
Bekingem
On, gosudar', lish' nachal eto zdan'e:
Vposledstvii dokoncheno ono.
Princ Uel'skij
Odno predan'e govorit ob etom,
Il' dokazatel'stva drugie est'?
Bekingem
Odno predan'e, gosudar'.
Princ Uel'skij
Zachem zhe
Ono ne v letopisyah? Pravde dolzhno
Iz veka v vek perehodit' v potomstvo
Do toj pory, poka nash vek stoit.
Gloster
(v storonu)
S takim umom nedolgovechny deti.
Princ Uel'skij
CHto govorish' ty, dyadya?
Gloster
YA skazal,
CHto slava i v predan'yah dolgovechna.
(V storonu.)
Kak sleduet proroku, ya dayu
Dva tolkovan'ya i na to zhe slovo.
Princ Uel'skij
Da, YUlij Cezar' byl velikim muzhem:
On v podvigah svoih umom siyal,
I um ego te podvigi proslavil.
Takih bojcov ne porazhaet smert':
Pokinuv svet, on zhil svoeyu slavoj.
Vot chto, kuzen nash Bekingem, hotel ya
Skazat' tebe...
Bekingem
CHto skazhesh', gosudar'?
Princ Uel'skij
Kogda ya vyrastu bol'shoj - pojdu ya
Na Franciyu, chtob il' vnov' otnyat'
Starinnye zavoevan'ya nashi,
Ili v boyu okonchit' zhizn' po-carski.
Gloster
(v storonu)
Ne dolgo budet leto, kol' vesna
Prishla tak rano.
Vhodyat maloletnij gercog Jorkskij, Gestings i
kardinal Borcher.
Bekingem
Vot i gercog Jorkskij.
Princ Uel'skij
A, Richard, brat moj milyj! Kak zhivesh' ty?
Gercog Jorkskij
Blagopoluchno, povelitel' moj!
Tak nazyvat' tebya teper' ya dolzhen.
Princ Uel'skij
Da, milyj brat, k velikoj skorbi nashej,
Uzh net togo, kto etot san nosil,
I samyj san uzhe ne takov, kak prezhde.
Gloster
(malen'komu gercogu)
Kak pozhivaet blagorodnyj gercog?
Gercog Jorkskij
Spasibo, milyj dyadyushka. Ty mne
Skazal, chto v rost idet trava durnaya;
A gosudar' menya povyshe rostom.
Gloster
Da, vyshe.
Gercog Jorkskij
Tak moj brat - trava durnaya?
Gloster
YA etogo, kuzen, skazat' ne smel by.
Gercog Jorkskij
Tak, znachit, ty nas lyubish' neravno?
Gloster
On - gosudar' moj, ya - ego sluga;
Ty zh blizok mne, kak rodstvennik lyubeznyj.
Gercog Jorkskij
Tak podari zh mne, dyadya, tvoj kinzhal.
Gloster
Kinzhal moj? Vot, voz'mi ego, malyutka.
Princ Uel'skij
Ah, poproshajka!
Gercog Jorkskij
|to ved' igrushka;
Ee ne pozhaleet dobryj dyadya.
Gloster
I luchshego podarka dlya kuzena
YA ne zhaleyu.
Gercog Jorkskij
Luchshego podarka?
Kakogo zh? ty i mech svoj mne otdash'?
Gloster
Ohotno, esli b mech moj byl polegche.
Gercog Jorkskij
Ty, znachit, shchedr na to lish', chto polegche;
Vo vsem drugom otvetish': "Poproshajka".
Gloster
Da mozhesh' li nosit' ty mech tyazhelyj?
Gercog Jorkskij
Mogu potyazhelee tvoego.
Gloster
Ty v samom dele hochesh' vzyat' moj mech, kroshka?
Gercog Jorkskij
I poblagodarit' tebya na odnu...
Gloster
Na odnu - na odnu?
Gercog Jorkskij
Na odnu kroshku.
Princ Uel'skij
Po-prezhnemu nash brat na shutki boek,
I laskovo ih snosit dobryj dyadya.
Gercog Jorkskij
Kak snosit? Da emu menya ne snest'.
Vot, dyadya, kak moj brat nad vami shutit!
Hot' rostom ya ne bol'she obez'yany,
Ty na plechah edva l' snesesh' menya.
Bekingem
Kak milo shutit malen'kij hitrec!
CHtob dyadya ne serdilsya na nego,
On nad samim soboj teper' smeetsya.
Da, on umen i boek ne po l_e_tam!
Gloster
Moj gosudar', my s lordom Bekingemom
Otpravimsya k roditel'nice vashej -
Prosit' ee prijti vas vstretit' v Tauer.
Tak ne ugodno l' put' vash prodolzhat'?
Gercog Jorkskij
Kak, gosudar'? Zachem idti nam v Tauer?
Princ Uel'skij
Milord-protektor govorit, chto nado.
Gercog Jorkskij
Mne v Tauere ne budet spat'sya noch'yu.
Gloster
CHego zh strashit'sya v Tauere, gercog?
Gercog Jorkskij
Tam gnevnoj ten'yu hodit gercog Klarens.
Mne babushka skazala, chto on byl
Zarezan v Tauere.
Princ Uel'skij
YA mertvyh dyadej
Boyat'sya ne privyk.
Gloster
Da i zhivyh
Vam nechego boyat'sya.
Princ Uel'skij
|to pravda,
YA ne boyus', pokuda zhivy dyadi.
Nu, bratec, v put', hot' ochen' gor'ko nam
S tyazheloj dumoj otpravlyat'sya v Tauer.
Princ Uel'skij, gercog Jorkskij, Gestings
i svita uhodyat.
Bekingem
Milord, mne kazhetsya, boltlivyj kroshka
Ne mater'yu l' svoeyu nauchen
SHutit' i oskorblyat' vas nepristojno?
Gloster
Konechno, tak. A boek mal'chik etot:
I lovok i hiter, i skor i smel -
Ves' v mat' on vyshel s golovy do nog.
Bekingem
Nu, horosho, ostavim ih pokuda.
Vhodit Ketsbi.
Bekingem
Lyubeznyj Ketsbi, podojdi poblizhe.
Ty klyalsya nashim planam pomogat'
I svyato sohranyat' vse tajny nashi.
Za to i znaesh' vse, chto d_o_lzhno znat'.
Kak dumaesh' ty - soglasitsya Gestings
Na to, chtob blagorodnyj gercog Gloster
Byl vozveden na korolevskij tron
Britanii rodnoj i znamenitoj?
Ketsbi
On predan byl pokojnomu monarhu
I protiv princa, verno, ne pojdet.
Bekingem
A Stenli kak? Pojdet on vmeste s nami?
Ketsbi
CHto budet Gercog Jorkskij delat', to i on.
Bekingem
Poka dovol'no. Otpravlyajsya zh, Ketsbi,
Ty k lordu Gestingsu, da izdaleka,
Poostorozhnej, razuznaj o tom,
Kak budet on glyadet' na delo nashe,
I priglasi ego na zavtra v Tauer
Derzhat' sovet naschet koronovan'ya.
Kogda raspolozhen on k nam, ego
Ty podstrekni i vyskazhi, chto nado,
A esli zh tup on, holoden i suh,
Sam bud' takim, ne prodolzhaj besedy.
I peredaj nam ves' vash razgovor.
Bol'shoj sovet derzhat' my zavtra stanem,
I ot tebya uslug my zhdem bol'shih.
Gloster
I ot menya ty lordu Villiamu
Otdaj poklon. Skazhi emu eshche,
CHto vsej tolpe vragov ego zaklyatyh
V Pomfretskom zamke zavtra pustyat krov'.
Pust' on, na radostyah ot dobroj vesti,
Raz lishnij poceluet mistriss SHor.
Bekingem
I poskorej vse konchi, dobryj Ketsbi.
Ketsbi
Potoroplyus', milordy, kak smogu.
Gloster
Ty dash' nam vest' segodnya k nochi?
Ketsbi
Da.
Gloster
Ty pomni zhe: my oba budem v Krosbi.
Ketsbi uhodit.
Bekingem
Odnako zh, gercog, chto my stanem delat',
Kogda lord Gestings s nami ne pojdet?
Gloster
CHto? Golovu doloj emu - i tol'ko!
A kstati, esli korolem _ya_ budu,
To ne zabud' mne pred®yavit' prava
Na grafstvo G_e_riford i veshchi vse,
Kotorymi vladel korol' pokojnyj.
Bekingem
YA ne zabudu vashih obeshchanij -
I carskaya ruka ispolnit ih.
Gloster
I radostno, ot vsej dushi ispolnit.
Odnako, uzhinat' pora. Pojdem,
I posle potolkuem my ob etom.
Uhodyat.
Utro. Pered domom lorda Gestingsa.
Vhodit gonec.
Gonec
(stuchit v dveri)
Milord, milord!
Gestings
(za dver'mi)
Kto tam stuchit?
Gonec
Prishel ya
Ot lorda Stenli.
Gestings
(za dver'mi)
A! Kotoryj chas?
Gonec
Sejchas prob'et chetyre.
Vhodit Gestings.
Gestings
Vidno, nynche
Ne spitsya gospodinu tvoemu.
Gonec
Dolzhno byt', tak, sudya po poruchen'yam.
Vo-pervyh, svoj privet on shlet milordu.
Gestings
A dalee?
Gonec
A dalee - uvedomlyaet vas,
CHto noch'yu dikij vepr' emu prisnilsya
I shlem s nego klykom svoim sorval.
Eshche velel skazat' on, chto vel'mozhi
Na dvuh sovetah nynche sobralis'
I, mozhet byt', reshen'e odnogo
Oboim vam bedoj grozit velikoj.
A potomu on priglashaet vas
Sest' na konya i s nim skakat' na sever,
CHtob skryt'sya ot bedy, chto chuet on.
Gestings
Skachi nazad, vernisya k gospodinu
I peredaj, chto nam sovet ne strashen,
V odnom sovete vmeste my sidim,
V drugom sidit vernejshij drug moj Ketsbi;
I esli b tam chto bylo protiv nas,
Pro vse ya sam nemedlenno uznal by.
Skazhi, chto bez tolku strashitsya on;
CHto ya divlyus', kak mozhet on pugat'sya
Prichudlivyh i bespokojnyh snov,
I chto bezhit ot veprya - znachit pryamo
Ego za nami gnat'sya zastavlyat'
I zverya razdrazhat' bez vsyakoj n_u_zhdy.
Skazhi, chtob Stenli sam prishel syuda -
I vmeste s nim otpravimsya my v Tauer,
Gde, znayu ya, k nam vepr' laskat'sya stanet.
Gonec
Vse peredam, milord, kak vy skazali.
(Uhodit.)
Vhodit Ketsbi.
Ketsbi
S priyatnym utrom, blagorodnyj lord.
Gestings
A, zdravstvuj, Ketsbi! Ty podnyalsya rano.
CHto, kak dela v pechal'nom carstve nashem?
Ketsbi
Kachaetsya ono i vkriv', i vkos',
I vryad li vstanet na nogi ono,
Poka venec nash Gloster ne nadenet.
Gestings
Venec? Koronu razumeesh' ty?
Ketsbi
Nu da, koronu, moj dostojnyj lord.
Gestings
Pokuda golova moya cela,
Koronoyu igrat' ya ne pozvolyu.
Ty dumaesh', on metit na nee?
Ketsbi
Ne tol'ko metit, no vpolne uveren,
CHto za nego ty stanesh' prezhde vseh.
Menya k tebe prislal on s dobroj vest'yu
O tom, chto nynche vse tvoi vragi
Rodnye korolevy, v Pomfret-Kastle
Pojdut na kazn'.
Gestings
Ne mne zhalet' o nih:
Oni vsegda dlya nas vragami byli.
No Richardu chtob stal ya pomogat'
Pohitit' tron naslednika pryamogo -
Pokuda zhiv ya, ne byvat' tomu,
Klyanusya Bogom!
Ketsbi
I puskaj Gospod'
Tebya podderzhit v pomyshlen'yah etih!
Gestings
Da, cherez god pripominat' ya budu,
Kak vse, kto mne vredil u korolya,
V moih glazah pogibli smert'yu zloyu.
Da, Ketsbi, i nedeli ne projdet,
Kak koj-komu ot nas pridetsya ploho.
Ketsbi
O, tyazhelo, milord, idti na smert',
Ne izgotovyas' i ne zhdavshi smerti!
Gestings
Da, tyazhelo i strashno! Tak pogibli
Grej, Vogan, Rivers, i pogibnut tak
Drugie lyudi, chto sebya schitayut,
Kak my s toboj, daleko ot bedy -
Drugie lyudi, milye ravn_o_
I Glosteru i lordu Bekingemu.
Ketsbi
Kak druzhny oba gercoga s toboj!
(V storonu.)
Hot' golovu tvoyu zhelayut videt'
Na londonskom mostu.
Gestings
YA v tom uveren,
I druzhbu ih ya chestno zasluzhil.
Vhodit Stenli.
Gestings
(k Stenli)
A! chto zhe ty rogatiny ne vzyal?
Il' perestal ty kabana boyat'sya?
Stenli
Zdor_o_vo, dobryj lord! zdor_o_vo, Ketsbi!
Smeyat'sya mozhno, no - klyanusya Nebom -
Ne nravyatsya mne eti dva soveta.
Gestings
Mne zhizn' mila, kak i tebe, lord Stenli,
I dazhe nikogda, klyanusya Bogom,
Tak, kak teper', ya ne cenil ee.
Uzheli zhe, opasnosti predvidya,
YA b mog veselost' etu sohranyat'?
Stenli
I lordy te, chto v Pomfrete teper',
Pustilis' v put' s veselost'yu bespechnoj;
Nikto iz nih opasnosti ne zhdal,
A vidish' ty - ih svetlyj den' zatmilsya.
Bedoj grozit ta bystraya opala.
Daj Bog, chtob ponaprasnu trusil ya!
Uzhe svetlo - pora idti nam v Tauer.
Gestings
Eshche uspeem. Znaesh' li, milord,
CHto lordy, pro kotoryh govoril ty,
Segodnya obezglavleny?
Stenli
YA znayu,
CHto luchshe b shlyapy s golovami snyat'
U teh, kto pogubil ih. CHto zh, poedem.
Vhodit rassyl'nyj.
Gestings
Idite - ya za vami totchas budu,
Lish' paru slov rassyl'nomu skazhu.
Stenli i Ketsbi uhodyat.
CHto, drug moj, kak zhivesh' ty?
Rassyl'nyj
O, ves'ma
Pol'shchen, milord, k sebe zabotoj vashej.
Gestings
I ya tebe skazhu - teper' ne to,
CHto bylo pri poslednej nashej vstreche,
Kogda menya veli sazhat' v temnicu
Po spletnyam korolevinoj rodni.
Segodnya zhe - ne razglashaj pokuda -
Donoschiki te smert'yu kazneny,
A ya zhivu schastlivee, chem prezhde.
Rassyl'nyj
I pust' Gospod' hranit vam schast'e to.
Gestings
Spasibo! Vypej za moe zdorov'e.
(Brosaet emu koshelek.)
Rassyl'nyj
(uhodya)
Blagodaryu vas, blagorodnyj lord!
Vhodit svyashchennik.
Svyashchennik
Den' dobryj vam, milord. YA rad vas videt'.
Gestings
Ot vsej dushi blagodaryu tebya,
Ser Dzhon moj dobryj. YA eshche v dolgu
Pered toboj za sluzhbu v proshlyj raz;
Pridi zhe v voskresen'e: my sochtemsya.
Vhodit Bekingem.
Bekingem
O chem lord-kamerger besedu derzhit
S duhovnoyu osoboj? Tem druz'yam,
CHto v Pomfrete, teper' svyashchennik nuzhen;
Vam zhe, milord, ne vremya umirat'.
Gestings
YA sam o lordah pomfretskih podumal,
Otca svyatogo vstretivshi sejchas.
Vy takzhe v Tauer?
Bekingem
Tol'ko ne nadolgo;
No, mozhet byt' eshche vernus' tuda.
Gestings
YA v Tauere ostanus' na obed.
Bekingem
(v storonu)
A mozhet byt', chto i na uzhin tozhe.
Idem zhe vmeste.
Gestings
YA gotov, milord.
Uhodyat.
Pomfretskij zamok.
Vhodit Radkliff so strazhej, vedushchej na kazn' Riversa, Greya i Vogana.
Radkliff
Skoree vyvodite osuzhdennyh!
Rivers
Ser Richard Radkliff, vyslushaj menya:
Segodnya pred toboj primu ya kazn'
Za veru, chest' i predannost' prestolu.
Grej
Pust' yunyh princev Bog spaset ot vas,
Proklyatoj svory krovopijc proklyatyh!
Vogan
Pridet pora - i vsplachetes' vy sami.
Radkliff
Konchajte - vashej zhizni srok proshel.
Rivers
O, Pomfret, o krovavaya tyur'ma,
Pogibel'naya luchshim lyudyam kraya!
Zdes', za ogradoj sten tvoih prestupnyh,
Richard Vtoroj zlodejski umershchvlen.
I my teper', na vechnyj tvoj pozor,
Nevinnoyu tebya nap_o_im krov'yu.
Grej
Postiglo nas proklyat'e Margarity,
Nas, videvshih, kak Gloster zakolol
|dv_a_rda, syna bednoj korolevy.
Rivers
Ona togda proklyala Bekingema,
I Gestingsa, i Glostera s nim vmeste.
Pripomni zh im, Gospod', ee proklyat'ya!
O, Bozhe, poshchadi sestru moyu
I carstvennyh detej ee - i pust'
Tebya obezoruzhit nasha krov',
Prolitaya - sam znaesh' Ty - bezvinno!
Radkliff
Pora, pora! Prishel vash smertnyj chas.
Rivers
V poslednij raz obnimemsya druz'ya!
Proshchajte do svidaniya na nebe!
Uhodyat.
London. Tauer.
Bekingem, Stenli, Gestings, episkop Ilijskij, Radkliff, Lovel i drugie
vel'mozhi sidyat za stolom soveta.
Gestings
Sobralis' my, blistatel'nye pery,
Naznachit' den' venchaniya na carstvo:
Reshite zhe, kakoj nam den' izbrat'.
Bekingem
Gotovo l' vse k svyashchennomu obryadu?
Stenli
Gotovo vse, lish' stoit den' naznachit'.
Episkop Ilijskij
Pust' budet zavtra etot slavnyj den'.
Bekingem
CHto dumaet ob etom lord-protektor?
Kto s gercogom pro eto govoril?
Episkop Ilijskij
Vam, gercog, proshche znat' ego reshen'e.
Gestings
YA dumayu, chto on ko mne privyazan;
No tol'ko o venchan'ya dne ya s nim
Ne govoril, i mne ne soobshchal on
Vysokogo reshen'ya svoego.
Odnako, naznachajte den', milordy,
A ya podam za gercoga svoj golos,
V nadezhde, chto on tem ne oskorbitsya.
Vhodit Gloster.
Episkop Ilijskij
Vot, v dobryj chas, i sam milord-protektor!
Gloster
Den' dobryj vam, milordy i kuzeny!
Zaspalsya ya segodnya, no nadeyus',
CHto bez menya ne postradalo zdes'
To delo, chto my konchit' sobralisya.
Bekingem
Za vas sejchas, moj blagorodnyj gercog,
Vil'yam lord Gestings podal golos svoj
Naschet venchan'ya molodogo princa.
Gloster
Odin lord Gestings mozhet byt' tak smel;
On znaet nas i serdcem lyubit nas.
Milord-episkop, ya u vas, v Holborne,
V sadu vidal otlichnuyu klubniku:
Velite-ka ee dlya nas narvat'.
Episkop Ilijskij
Sejchas velyu, moj blagorodnyj gercog.
(Uhodit.)
Gloster
Eshche s toboj mne nado, Bekingem,
Skazat' dva slova.
(Othodit s Bekingemom v storonu.)
Gestingsa nash Ketsbi
Vysprashival, i nash goryachij lord
Skazal, chto prezhde golovu polozhit,
CHem soglasitsya otstranit' ot trona
On syna gosudarya svoego.
Bekingem
Ujdemte-ka otsyuda na minutu.
Gloster i Bekingem uhodyat.
Stenli
I vse-taki ne vybran den' venchan'ya.
YA dumayu, chto mozhno podozhdat':
YA pervyj ne gotov eshche na zavtra
I nebol'shoj otsrochke budu rad.
Episkop Ilijskij vozvrashchaetsya.
Episkop Ilijskij
A gde zh milord-protektor? Za klubnikoj
YA uzh poslal.
Gestings
Segodnya mil i vesel gercog nash!
Kogda on tak privetliv poutru,
To, znachit, on obradovan byl chem-to.
Kto v svete nesposobnee ego
Skryvat' vrazhdu il' druzheskie chuvstva?
V ego lice dusha vsegda vidna.
Stenli
Nu, chto zh ty iz dushi ego primetil
Segodnya po naruzhnosti ego?
Gestings
To, chto on k nam ko vsem raspolozhen.
Kogda b ne tak - lico b ego skazalo.
Vhodyat Gloster i Bekingem.
Gloster
YA vas proshu, milordy, ob®yavit',
CHego dostoin tot, kto umyshlyaet
Na zhizn' moyu posredstvom adskih char
I volhvovan'em gubit nashe telo?
Gestings
YA k vashemu vysochestvu priverzhen
Dushoj moej, a potomu vseh prezhde
YA ob®yavlyayu, chto zlodej takoj
Za tu vinu dostoin smertnoj kazni.
Gloster
Glyadi zh na dokazatel'stva viny,
Glyadite vse - menya okoldovali:
Moya ruka suha, kak suk gniloj.
Vdova |dv_a_rda, merzostnaya ved'ma,
Stolknuvshis' s nepotrebnoj ved'moj SHor,
Menya sgubili koldovstvom proklyatym.
Gestings
Kogda oni, milord, vinovny v etom...
Gloster
Kogda? Ty - pokrovitel' merzkoj ved'my,
Ty smeesh' govorit': "Kogda oni...".
Svyatym klyanusya Pavlom, ty izmennik!
Kaznit' ego sejchas! CHtob do obeda
Mne pokazali golovu ego!
Dovel i Radkliff - konchit' eto delo!
Vse, kto za nas, vstavajte i - za mnoj!
Vse uhodyat, za isklyucheniem Gestingsa, Radkliffa i Lovela.
Gestings
O, gore Anglii - ne mne! YA st_o_yu smerti.
YA mog predupredit' vse eto zlo.
Sorvalsya vepr' - pravdiv byl son tvoj, Stenli!
YA ne bezhal, ya pr_e_zrel tvoj sovet.
Tri raza v utro kon' spotknulsya moj
I vzdragival pred Tauera stenami,
Kak-budto by na bojnyu vez menya.
O, kak teper' svyashchennik nuzhen mne!
Kak kayus' ya v rasskaze gordelivom
O tom, chto vse protivniki moi
Segodnya krov' svoyu prol'yut na plahe,
Mezh tem kak ya spokoen i silen!
O, Margarita, Margarita, tyazhko
Obrushilos' proklyatie tvoe
Nad Gestingsa neschastnoj golovoyu!
Radkliff
Skorej, milord; obedat' hochet gercog
I golovy tvoej on zhdet davno.
Gestings
O, milost' nenadezhnaya knyazej,
Ty nam dorozhe milostej Gospodnih!
Beda tomu, kto veru vozlozhil
Na laskovye vzglyady sil'nyh mira!
On, kak na machte p'yanyj morehod,
Kachaetsya i s kazhdym kolyhan'em
Gotov svalit'sya v bezdnu okeana.
Lovel
Nu, chto tut plakat'sya - konchaj skorej!
Gestings
O, krovopijca-Richard! O, rodnaya,
Neschastnaya Britaniya! Prorochu
Tebe ya gor'kij ryad godov tyazhelyh!
Gde plaha? Vot vam golova moya!
A te, kto gibel'yu moej dovol'ny,
Moi ubijcy, sami sgibnut skoro.
Uhodyat.
London. Pered stenami Tauera.
Vhodyat Gloster i Bekingem v zarzhavlennom i besporyadochno nadetom vooruzhenii.
Gloster
Kuzen, umeesh' ty blednet', tryastis',
Na polovine slova zadyhat'sya
I snova rech' bez sklada nachinat',
Kak chelovek v otchayannom ispuge?
Bekingem
Eshche by net! S tragicheskim akterom
YA potyagayus' v sumrachnyh rechah:
Oglyadyvayas', budu govorit',
Blednet' i vzdragivat' pri vsyakom shume,
Kak pred opasnost'yu. Vladeyu ya
I strashnym vzglyadom i pritvornym smehom -
I imi ya mogu vo vsyakij chas
Dostojno podderzhat' moi zatei.
Da gde zhe Ketsbi? On poshel za merom?
Gloster
Ne vidish' razve? - on vedet ego.
Vhodyat lord-mer i Ketsbi.
Bekingem
(predstavlyayas' vstrevozhennym)
Odin ya vse skazhu emu. Lord-mer...
Gloster
CHto, spushchen most pod®emnyj?
Bekingem
|to chto?
YA slyshu baraban.
Gloster
Skoree, Ketsbi!
Glyadi za chasovymi na stene!
Bekingem
Lord-mer, my vas za tem syuda prizvali...
Gloster
Glyadi nazad, spasajsya - zdes' vragi!
Bekingem
Da ohranit Gospod' bezvinnyh nas!
Vhodyat Lovel i Radkliff s golovoyu Gestingsa.
Gloster
Pridi v sebya! K nam ne vragi prishli;
To Lovel nash i drug nash Richard Radkliff.
Lovel
Vot golova predatelya. Pogib
Zloumyshlyavshij i prestupnyj Gestings.
Gloster
(plachet)
O, kak ego lyubil ya! Lejtes', slezy!
Ego schital ya krotkim sushchestvom,
Dobrejshim chelovekom v celom svete;
V nego privyk ya vpisyvat' kak v knigu,
Istoriyu vseh pomyslov moih.
On tak dobrom iskusno prikryvalsya,
CHto, isklyuchaya odnogo greha -
Ego lyubvi k besputnoj etoj SHor -
V nem teni zla nel'zya bylo predvidet'.
Bekingem
Da, da! takogo skrytnogo zlodeya
Na svete ne byvalo. Vy, lord-mer,
Poverite l' - odin Gospod' to sdelal,
CHto zhivy my i s vami govorim.
Poverite l', chto merzostnyj predatel'
Nameren byl segodnya, sred' soveta,
Menya i lorda Glostera ubit'?
Lord-mer
Uzheli eto pravda?
Gloster
Kak - uzheli?
My turki il' bezbozhniki kakie?
Da razve b my reshilis', bez suda,
Predatelya podvergnut' smertnoj kazni,
Kogda by uzhas zamyslov ego,
Mir Anglii, spasen'e zhizni nashej
K tomu totchas ne pobudili nas?
Lord-mer
Hrani vas Bog! On stoil smertnoj kazni,
I vas oboih obvinyat' nel'zya
V tom, chto urok spasitel'nyj vy dali
Drugim izmennikam. S teh por, kak Gestings
Svyazalsya s mistriss SHor, ya ot nego
Dobra ne zhdal.
Bekingem
My s gercogom hoteli,
CHtob vy, milord, ego vidali kazn';
Druz'ya zhe nashi, protiv nashej voli,
Hotelos' nam, chtob sami vy mogli
Iz ust zlodeya uslyhat' rasskaz
O prestuplen'i, hode zagovora
I grazhdanam rasskaz tot peredat',
Vo izbezhan'e vsyakih lzhivyh tolkov
I sozhalenij o zlodee tom.
Lord-mer
Moj dobryj lord, i vashih slov dovol'no:
YA veryu im, i kazni ne vidavshi.
Sejchas zhe ya, dostojnejshie princy,
Velyu sozvat' vseh nashih vernyh grazhdan
I rasskazhu im v tochnosti vse delo.
Gloster
Zatem syuda my vas i priglasili,
CHtob lzhivyj svet ne mog nas obvinyat'.
Bekingem
Hot' neskol'ko i opozdali vy,
No delo yasno iz rasskazov nashih.
Proshchajte zhe, dostopochtennyj lord!
Lord-mer uhodit.
Gloster
Za nim, za nim, rodnoj moj Bekingem!
Ego najdesh' ty v ratushe, s narodom.
Tam, uluchiv udobnuyu minutu,
Ty soobshchi narodu, chto schitaesh'
Pobochnymi det'mi detej |dv_a_rda.
Napomni, kak odin iz gorozhan
Skazal shutya, chto synu svoemu
Peredaet koronu, razumeya
Svoj dom i dvor pod vyveskoj korony,
I kak korol' pokojnyj boltuna
Za slovo to velel kaznit' totchas zhe.
Pripomni, kak rasputen byl |dv_a_rd,
Kak chasto on menyal svoih lyubovnic,
Beschestil zhen i docherej chuzhih,
Kak dikij zver', vezde ishcha dobychi,
Kuda lish' vzglyad razvratnyj pronikal.
Potom, slegka kosnisya i menya:
Skazhi, chto v god rozhdeniya |dv_a_rda
Velikij Jork, moj doblestnyj roditel',
Vo Francii vojnoyu zanyat byl
I, sverivshi svoej otluchki vremya,
|dv_a_rda synom ne hotel priznat'.
Zamet' pritom, chto dazhe i licom
|dv_a_rd sovsem ne pohodil na Jorka;
No d_o_lzhno ostorozhnym byt' v slovah
Ty znaesh', mat' moya eshche na svete.
Bekingem
Milord, ne somnevajtes'. Rech' derzhat'
YA stanu tak, kak budto dlya sebya
YA zolotoj nagrady dobivayus'.
Proshchajte!
Gloster
I kogda udastsya rech',
Vedi ih vseh v Bejnardskij zamok: tam
Najdete vy menya v krugu pochtennom
Episkopov, uchenyh i svyatyh.
Bekingem
Idu - i k trem il' chetyrem chasam
Iz ratushi vy novostej dozhdetes'.
(Uhodit.)
Gloster
Lovel, skorej - nam nuzhen doktor SHou.
Ty, Ketsbi, k bratu Penkeru begi:
CHtob oba cherez chas v Bejnarde byli.
Lovel i Ketsbi uhodyat.
Teper' skorej otdam prikaz ya tajnyj
Podal'she spryatat' Klarensa shchenkov
Da prikazhu eshche, chtob nikogo
Do princev molodyh ne dopuskali.
(Uhodit.)
London. Ulica.
Vhodit pisec s bumagoj v ruke.
Pisec
Vot akt, kotorym dobryj nash lord Gestings
I obvinen, i osuzhden na smert'.
On perepisan chetko i krasivo
I v cerkvi prochitaetsya segodnya.
Vot kakovy dela! eshche vchera
Ego prislal mne Ketsbi. YA nad nim
Odinnadcat' chasov trudilsya kryadu,
Vcherne ego pisali takzhe dolgo,
A mezhdu tem, chasov pyat'-shest' nazad,
Lord Gestings byl spokoen i svoboden,
Ne obvinen, ne zapodozren dazhe.
Da, stranen svet! Odni lish' duraki
Zdes' ne uvidyat yavnogo obmana.
Da kto zh reshitsya nameknut' o nem?
Neradostno na belom svete zhit',
Kogda dela takie v nem tvoryatsya!
(Uhodit.)
London. Dvor Bejnardskogo zamka.
Vhodyat s raznyh storon Gloster i Bekingem.
Gloster
Nu, kak dela? CHto govorit narod?
Bekingem
Klyanus' svyatoj Vladychicej nebesnoj,
Molchit narod i rta ne razzhimaet.
Gloster
Ty govoril li, chto detej |dv_a_rda
Ne mozhesh' ty zakonnymi priznat'?
Bekingem
Eshche by net! Uslov'e s ledi Lyusi
Pripomnil ya s usloviem drugim,
CHto s Francieyu zaklyuchit' velel on;
Pripomnil zhizn' besputnuyu ego,
Do zhen chuzhih besstydnuyu ohotu,
Ego zhestokost' melkuyu, a posle
I nezakonnost' roda, i neshodstvo
Ego lica s roditel'skim licom.
Pri etom ya skazal, chto gercog Gloster
Svoim licom i blagorodstvom duha
Ves' vyshel v blagorodnogo otca,
CHto v mire mudr on, chto na pole brani
V SHotlandii on pobezhdal vragov,
CHto shchedr on, dobr i detski krotok serdcem;
I, chestiyu klyanus', ne propustil
YA nichego, chto vam sluzhit' moglo by.
Zatem, konchaya rech' ya predlozhil
Vsem, kto dobra dlya rodiny zhelaet,
Krichat' so mnoj: "Da zdravstvuet naveki
Velikij Richard, Anglii korol'!"
Gloster
Nu, chto zh - oni krichali?
Bekingem
Bog svidetel',
Ni slova! Kak nemye istukany
Il' kamni mertvye, stoyal narod,
I grazhdane, kak trupy poblednev,
Glazeli drug na druga. YA s uprekom
K nim obratilsya i sprosil u mera,
CHto znachit eto mertvoe molchan'e?
A on otvetil, chto k takim recham
Nash ne privyk narod i chto k nemu
Rech' derzhat chrez glash_a_taev obychnyh.
YA lorda-mera priglasil totchas
Rasskaz moj peredat': on soglasilsya,
Skazal narodu: "Gercog polagaet...
Peredaet vam gercog..." Ot sebya zh
Ni slova ne dobavil v pol'zu vashu.
CHut' konchil on - i sputniki moi,
Poodal' stoya, zakidali shapki
I zakrichalo golosov s desyatok:
"Da zdravstvuet korol' britanskij Richard!"
YA pospeshil vospol'zovat'sya tem,
Skazal: "Spasibo, chestnye grazhdane!
Druz'ya moi, vostorg vash dokazal,
CHto mudry vy, chto Richard dorog vam!"
I, rasprostivshis' s nimi, tut zhe vyshel.
Gloster
CHurbany bez®yazychnye! Ni slova!
Tak mer so svitoj ne pridet syuda?
Bekingem
Sejchas on budet zdes'. Ne pozabud'te
Prikinut'sya vstrevozhennym; ne vdrug
Vy soglashajtes' vyslushat' ego.
Molitvennik mezh tem v rukah derzhite;
Da nadobno, milord, chtob vy stoyali
Mezhdu dvumya svyashchennikami. YA
Na etu svyatost' i nalech' nameren.
Zatem ne vdrug sklonyajtes', kak devica;
Tverdite "net", a delajte, chto nado.
Gloster
Idu - i esli ty zaprosish' tak,
Kak sil'no ya otnekivat'sya stanu,
To bez somnen'ya vse pojdet na lad.
Bekingem
Skorej na galereyu: on stuchitsya.
Gloster uhodit.
Vhodyat lord-mer i grazhdane.
Bekingem
Privet vam, dobryj lord! YA zhdu da zhdu,
I popustomu, kazhetsya. Nash gercog
Edva li s nami hochet govorit'.
Ketsbi vyhodit iz zamka.
Bekingem
Nu, Ketsbi, chto nam otvechaet gercog?
Ketsbi
Svetlejshij lord, on chest'yu prosit vas
Zajti hot' zavtra ili poslezavtra.
On v zamke i s dvumya duhovnikami
Svyatoj besede serdcem otdals_ya_.
Dlya pros'b mirskih ne hochet on ostavit'
Svoih dushespasitel'nyh zabot.
Bekingem
Shodi k ego vysochestvu, drug Ketsbi;
Skazhi, chto ya, lord-mer i oldermeny
Po delu krajnej vazhnosti prishli;
Skazhi, chto my, dlya obshchej vseh nas pol'zy,
Rech' s gercogom namereny derzhat'.
Ketsbi
Nemedlenno emu skazhu ya eto.
(Uhodit.)
Bekingem
(lordu-meru)
A-a, milord! Prishli my ne k |dv_a_rdu:
Nash gercog ne valyaetsya v posteli -
S molitvoj na kolenyah on stoit;
Ne rezvitsya on s paroyu prelestnic,
A govorit s dvumya duhovnikami;
Ne dremlet on, chtob telom razzhiret' -
Molitvami obogashchaet dushu.
O, esli by dostojnyj etot muzh,
Na schast'e vsem, brazdy pravlen'ya prinyal!
No net - edva l' ego preklonim my.
Lord-mer
Izbavi bog! Uzhel' on nam otkazhet?
Bekingem
Boyus', boyus'! No vot prishel i Ketsbi.
Vhodit Ketsbi.
Bekingem
Nu, Ketsbi, chto nash gercog govorit?
Ketsbi
Divitsya on - zachem yavilsya ty
K nemu s takoj bol'shoj tolpoyu grazhdan
Bez vsyakogo o tom uvedomlen'ya.
Nedobryj plan v tom vidit gercog nash.
Bekingem
Mne gor'ko, chto svetlejshij moj kuzen
Menya v nedobryh myslyah zapodozril.
Klyanusya Nebom, zdes' my s dobroj cel'yu!
Idi k nemu i soobshchi o tom.
Ketsbi uhodit.
Kogda svyatye, nabozhnye lyudi
Vzyalis' za chetki - ne dob'esh'sya tolku:
Tak sladosten dlya nih molitvy chas.
Na galereyu vverhu vyhodit Gloster mezhdu dvumya
episkopami. Ketsbi vozvrashchaetsya.
Lord-mer
Vot i ego vysochestvo! Stoit on
Mezh dvuh duhovnyh lic.
Bekingem
Svyatomu princu
Oni podpora ot grehopaden'ya.
Smotri: molitvennik v ego ruke,
Krasa i chest' lyudej blagochestivyh.
Plantagenet velikij, gercog nash,
Skloni svoj sluh k mol'bam userdnym nashim
I nas prosti za to, chto my posmeli
Prervat' tvoi duhovnye dela.
Gloster
Milord, tvoi naprasny izvinen'ya;
YA sam proshu prostit' menya za to,
CHto, ves' predavshis' Gospoda sluzhen'yu,
Zamedlil ya prinyat' moih druzej.
Ostavim eto. Ty chego zhelaesh'?
Bekingem
ZHelayu ya prosit', vo imya Boga,
O tom, chego zhelaet ves' narod
V strane rodnoj, ostavshejsya bez vlasti.
Gloster
Boyus' ya, ne svershil li ya chego
Obidnogo dlya nashih chestnyh grazhdan,
I vy prishli, chtob ukorit' menya
V moem grehe nevol'nom?
Bekingem
Slavnyj gercog,
Ty ugadal. No tot prostupok mozhno
Ispravit', k nashim pros'bam sluh sklonya.
Gloster
I my ego ispravim. Razve ya
ZHivu ne v chestnom hristianskom krae?
Bekingem
Tak znaj zhe, gercog, v chem vina tvoya:
Ty otstupilsya ot verhovnoj vlasti,
Ot trona pyshnogo, ot skiptra predkov,
Ot mesta svoego, ot prav rozhden'ya,
Ot slavy carskoj doma tvoego -
I otstupilsya, sdav vse eto vetvi
Isporchennoj, ot dereva gnilogo.
Ot krotkih i sonlivyh del tvoih
Dlya blaga kraya my tebya razbudim.
Nash slavnyj ostrov v silah oslabel;
Ego lico davno v rubcah pozora;
Prezrennye rasten'ya privilis'
K ego stvolu derzhavnomu, a carstvo
Ushlo po plechi v zhadnuyu puchinu
Zabven'ya, zapusteniya i mraka.
Spasaya kraj, vsem serdcem prosim my,
CHtob ty, svetlejshij gercog, na sebya
Zaboty prinyal moshchnogo pravlen'ya,
Ne kak protektor, opekun, chinovnik,
Ne kak naemnik melkij chuzhdoj vlasti,
No kak naslednik roda svoego,
Kak krovnyj vlastelin rodnogo carstva,
Vot pochemu, v sobran'i vernyh grazhdan,
I lyubyashchih, i predannyh tebe,
Po pros'be ih, usilennoj i zharkoj,
Tebya molit' my vse prishli syuda,
Gloster
Ne znayu ya, chem d_o_lzhno vstretit' mne
Po sanu moemu takuyu pros'bu:
V molchanii ujti li proch' ot vas,
Il' gor'kim slovom vstretit' derzost' vashu?
Ne otvechat'? No vy reshite vse,
CHto ya v molchan'i zhadnom soglashayus'
Prinyat' zlatuyu noshu tyazhkoj vlasti;
A gnevno vstretit' zharkie mol'by,
Tak polnye dover'em i lyubov'yu,
Ne znachit li korit' druzej svoih?
CHtob srazu izbezhat' i podozren'ya,
I gor'kih zhalob na druzej moih,
Takoj otvet dayu ya vam teper' zhe:
Za predannost' - blagodaryu ya vas,
No beden ya zaslugami, i vashih
Velikih pros'b prinyat' ya ne mogu.
Kogda by mne do carstvennoj korony
Byl gladok i lishen prepyatstvij put',
Kogda b po pravu tron mne dostavalsya,
To i togda - pri slabostyah moih,
Pri mnozhestve grehov moih tyazhelyh -
Ot pyshnoj doli skrylsya by ya sam.
Moj utlyj cheln ne dlya morej moguchih,
I luchshe otkazat'sya ot velich'ya,
CHem zadohnut'sya v dyme pyshnoj slavy.
No, blagost'yu Spasitelya, vo mne
Vam net nuzhdy. Derzhavnoe rasten'e
Nam prineslo derzhavnyj, yunyj plod;
V medlitel'nyh godah tot plod sozreet,
Rodnoj prestol ukrasit on soboj
I schast'e nam poshlet svoim pravlen'em.
Da, na ego schastlivuyu zvezdu
Slozhit' mogu ya to, chto na menya
Slozhit' zhelali vy - i Bog svidetel',
Ne mne idti protiv zakonnyh prav.
Bekingem
Svetlejshij gercog, rech' tvoya chestna;
No rassmotri, kak slaby i bessil'ny
Vse dovody, chto ty predstavil nam.
Ty utverzhdaesh' nam, chto princ |dv_a_rd -
Syn brata tvoego. My s tem soglasny;
No syn li on |dv_a_rdovoj zheny?
Tvoj brat, uzh obruchennyj s ledi Lyusi -
I mat' tvoya tomu zhivoj svidetel' -
CHerez posla byl s Bonoj obruchen,
Rodnoj sestroj francuzskogo monarha.
Ot dvuh nevest ego potom otbila
Uvyadshaya i bednaya vdova,
S sem'eyu celoj vzroslyh synovej,
Davno stupivshaya za polden' zhizni.
Ona prel'stila vzglyad nepostoyannyj
I, myslyami |dv_a_rda zavladev,
Na dvoezhenstvo korolya sklonila.
S nej v bezzakonnom brake prizhit syn;
Tot samyj syn |dv_a_rd, kogo mezh nami
Naslednym princem prinyato schitat'.
Est' dovody potyazhelee etih,
I mog by ya pripomnit' ih; no chest'
Eshche zhivyh lyudej boyus' ya tronut',
I potomu obuzdan moj yazyk.
Itak, milord, potoropis' prinyat'
Vysokij san, predlozhennyj tebe,
Uzh esli ne dlya nas i ne dlya kraya,
To hot' zatem, chtob rod ochistit' svoj
Ot gnili, chto v nem gody razveli,
I dlya togo, chtob vodvorit' poryadok
V zakonnoj peredache carskih prav.
Lord-mer
Ne otkazhi nam v tom, svetlejshij lord,
O chem tebya grazhdane umolyayut.
Bekingem
Ne otvergaj lyubvi ih, dobryj gercog!
Ketsbi
Obraduj ih, sklonis' na pros'by ih!
Gloster
O, gore mne! Zachem zabot takih
Vsyu grudu vy mne valite na plechi?
YA ne gozhus' dlya carskogo velich'ya.
Ne oskorblyajtesya, ya vas proshu:
YA ne mogu, ne v silah ustupit' vam.
Bekingem
Kogda, po krotosti, ne smeesh' ty
Lishit' prestola etogo rebenka,
Zatem, chto on syn brata tvoego,
To znaj, chto my, cenya lyubov' tvoyu,
Cenya vsyu nezhnost' serdca tvoego,
Ko vsem tebe i blizkim i neblizkim,
Svoih reshenij ne izmenim vvek.
Otvergnesh' ty il' primesh' pros'bu nashu,
Plemyannik tvoj ne budet korolem:
My tvoj venec vruchim licu drugomu,
Na styd i gibel' domu tvoemu!
(Grazhdanam)
S takim reshen'em my idem otsyuda
Domoj, druz'ya: nam nechego prosit'.
Gloster
O, ne serdis' zhe, Bekingem moj milyj.
Bekingem i gorozhane uhodyat.
Ketsbi
Lyubeznyj gercog, vorotite ih,
Primite pros'bu: v celom gosudarstve
Otchayan'e vash prichinit otkaz.
Gloster
Reshilis' vy skovat' menya zabotoj.
Nu, tak i byt' - verni ih. YA ne kamen'!
Ketsbi uhodit.
Protiv mol'by stoyat' ne v silah ya,
Hot' sovest' i dusha moya stradayut.
Vhodit opyat' Bekingem i drugie.
Gloster
Brat Bekingem i vy, chestn_y_e muzhi,
Kol' vy reshilis' na spinu moyu
Vzvalit' zaboty tyazhkie pravlen'ya -
YA vizhu to, chto volej il' nevolej
YA noshu tu obyazan vzyat' sebe.
No ezheli uprekom bezobraznym
Il' chernoj klevetoyu vstretit svet
Posledstviya usil'noj pros'by vashej,
To vspomnite, chto vynuzhden ya vami
I ne davajte chest' moyu pyatnat'.
Bog vidit - i vy videli teper' -
Kak ya dalek ot vsyakoj zhazhdy vlasti.
Lord-mer
Pust' Bog hranit vas! Znaem eto my,
I vsem peredadim my to, chto znaem.
Gloster
Da - i pravdiva budet vasha rech'.
Bekingem
Primi zh teper' privet, tebya dostojnyj:
Da zdravstvuet nadolgo Richard nash,
Britanii velikij povelitel'!
Vse
Amin'.
Bekingem
Ugodno l' budet, gosudar',
Koronovat'sya zavtra zh?
Gloster
Esli vy
Na to reshilis' tverdo - ya soglasen.
Bekingem
Tak zavtra my zdes' budem, gosudar'.
Teper' zhe, s radostnoj dushoj, my smeem
Otklanyat'sya.
Gloster
(episkopam)
Vorotimsya zh opyat'
K svyatoj besede nashej. Bekingem,
Proshchaj pokuda! Dobrye druz'ya,
I vy proshchajte!
Uhodyat.
Pred Tauerom.
Vhodyat, s odnoj storony, koroleva Elizaveta, gercoginya Jorkskaya i markiz
Dorset; s drugoj - ledi Anna, gercoginya Glosterskaya, vedya za ruku ledi
Margaritu Plantagenet, malen'kuyu doch' gercoga Klarensa.
Gercoginya Jorkskaya
Kto k nam idet? moya malyutka vnuchka
S svoeyu dobroj tetkoj, Annoj Gloster?
Idut oni, naverno, s nami vmeste
Privetstvovat' mladenca-korolya.
(Ledi Anne.)
Zdorovo, doch' moya!
Ledi Anna
Pust' Bog poshlet
Obeim vam veselyj den' i svetlyj.
Koroleva Elizaveta
Tebe togo zh zhelaem my, sestra.
Kuda idesh' ty?
Ledi Anna
V Tauer, kak i vy,
CHtob poglyadet' na nashih milyh princev.
Koroleva Elizaveta
Blagodaryu, sestra. Pojdem zhe vmeste.
Vhodit Brekenberi.
Koroleva Elizaveta
Vot, kstati, sam smotritel' k nam idet.
CHto, Brekenberi, mozhesh' nam skazat' -
Zdorovy gosudar' i gercog Jorkskij?
Brekenberi
Oni zdorovy, koroleva. Tol'ko
YA dopustit' vas k princam ne mogu:
Korol' o tom prikaz mne otdal strogij.
Koroleva Elizaveta
Korol'? Kakoj korol'?
Brekenberi
Hotel skazat' ya:
Milord-protektor.
Koroleva Elizaveta
Sohrani Gospod'
Protektora ot titula takogo!
On smeet li pregrady polagat'
Mezhdu lyubov'yu detskoyu i mnoyu?
YA mat' - i kto menya ne pustit k detyam?
Gercoginya Jorkskaya
YA k nim pojdu: otec ih byl mne synom.
Ledi Anna
YA po rodstvu - im tetka, po lyubvi -
Ih mater'yu schitayu ya sebya.
Vedi nas k nim. YA za tebya v otvete,
I na sebya beru vinu tvoyu.
Brekenberi
Net, gercoginya, klyatvoj svyazan ya -
I vashej pros'by vypolnit' ne v silah.
(Uhodit.)
Vhodit Stenli.
Stenli
Kogda by vas ya vstretil chasom pozzhe,
To k gercogine Jorkskoj moj privet
YA b obratil, kak k sputnice pochtennoj
I materi dvuh slavnyh korolev.
(Ledi Anne.)
YA prislan k vam, miledi: vas uzh zhdet
V Vestminstere obryad koronovan'ya,
Dostojnaya podruga korolya.
Koroleva Elizaveta
Razrezh'te poyas moj - mne dushno, dushno!
Prostora dajte trepetnomu serdcu,
Ne to - umru ot tyazhkoj vesti ya!
Ledi Anna
Proklyataya i gibel'naya vest'!
Dorset
O, uspokojtes'!
(Materi.)
CHto s toboj, rodnaya?
Koroleva Elizaveta
Begi, moj syn! ne govori so mnoyu:
Pogibel' skryta v imeni moem,
Pogibel' detyam; za toboyu pervym
Beda i smert' stremyatsya po pyatam.
Ne medlya zhe, begi iz adskoj sily,
Begi otsyuda, z_a_ more begi!
Ty k Richmondu begi, begi skoree
Iz etoj bojni, polnoj mertvyh tel,
Ne umnozhaj soboyu zhertv zlodeya,
Ne zastavlyaj menya perezhivat'
Proklyatiya neschastnoj Margarity;
Ne dopusti, chtob konchila ya zhizn'
Bez synovej, bez muzha i korony!
Stenli
Razumen, koroleva, vash sovet.
(Dorsetu.)
Speshi zh: chasy i d_o_rogi, i bystry!
Ty ot menya poluchish' pis'ma k synu;
Ego ty vstretish' na svoem puti.
Stupaj zhe i medlitel'nost'yu glupoj
Ne zagubi ty samogo sebya.
Gercoginya Jorkskaya
O, vihr' bedy neotrazimo-burnyj!
O, lozhe smerti! o, moya utroba!
Ty vasiliska vykinula v svet,
I vzglyad ego neset s soboj pogibel'!
Stenli
(Ledi Anne)
Idite zh, gosudarynya. Speshit'
Mne veleno.
Ledi Anna
YA za toboj pojdu
S glubokim i velikim otvrashchen'em.
O, esli b obruch zolotoj korony
Mne stal'yu leg kalenoj na chelo
I cherep moj, i mozg moj szheg by razom!
Puskaj menya ne carstvennym eleem,
A smertnym yadom v cerkvi umastyat!
O, pust' umru ya, ne slyhavshi krikov:
"Da zdravstvuet nadolgo koroleva!"
Koroleva Elizaveta
Idi, stradalica! Ne naklikaj
Ty na sebya bedy! V tvoem pochete
Zavidovat' tebe ya ne mogu.
Ledi Anna
Ne naklikat' bedy? Kogda zlodej,
Kotorogo teper' zovu ya muzhem,
YAvilsya mne v tot chas, kogda ya shla
S rydaniem za Genrihovym trupom,
YAvilsya, ne uspevshi ruk obmyt'
Ot Genriha svyatoj i chistoj krovi
YAvilsya on, zarezavshi togo,
Kto byl mne angelom i pervym muzhem,
Togda, vzglyanuvshi Richardu v lico,
Skazala ya: "Naveki proklyat bud',
Ty, sdelavshij menya vdovoyu dryahloj
Vo cvete let moih! I esli ty
Sebe zhenu voz'mesh' - pust' zloe gore
Pril'net naveki k lozhu tvoemu!
I pust' zhena tvoya - kogda takoe
Bezumnoe sozdan'e ty najdesh' -
CHrez zhizn' tvoyu stradat' sil'nee budet,
CHem ya chrez gibel' muzha moego!"
I chto zh? Skoree, chem by ya mogla
Proiznesti opyat' proklyat'e eto,
Medovymi rechami on uspel
Porabotit' moj shatkij zhenskij razum.
Sebya svoim proklyat'em proklyala
Neschastnaya - i s toj pory ne znayut
Moi glaza minutnogo pokoya,
I s toj pory na Richardovom lozhe
Son zolotoj menya ne osvezhal;
No kazhdyj chas ya v strahe prosypayus'
Ot strashnyh, bespokojnyh grez ego.
K tomu zh, kak doch' velikogo Uorvika,
YA nenavistna muzhu. Skoro, skoro
On navsegda razvyazhetsya so mnoj!
Koroleva Elizaveta
Proshchaj, bednyazhka! kak mne zhal' tebya!
Ledi Anna
I o tebe moya dusha toskuet!
Koroleva Elizaveta
Proshchaj! Kak gor'ko ty pochet vstrechaesh'!
Ledi Anna
Proshchaj! Kak gor'ko s nim ty rasstaesh'sya!
Gercoginya Jorkskaya
(Dorsetu)
Begi zhe k Richmondu i schastliv bud'!
(Ledi Anne.)
Ty k Richardu idi, i pust' tebya
Hranyat svyatye angely!
(Koroleve Elizavete.)
Ne medli -
Ukrojsya v hrame i molisya tam!
A mne - odna mogila ostaetsya:
Tam ya najdu pokoj i tishinu!
YA vosem'desyat gor'kih let prozhila,
Za sladkij chas platya nedelej gorya.
Koroleva Elizaveta
Ne uhodi: oglyanemsya na Tauer.
O, drevnyaya tverdynya, pozhalej
Mladencev, chto v stenah tvoih sokryty!
O, zhestkaya malyutok kolybel'!
Ty, nyan'ka groznaya, sedoj tovarishch
Ih detskih igr, hrani detej moih!
V bezumnom gore ya proshchayus' s vami,
O, kamni Tauera!
Uhodyat.
Tronnaya zala vo dvorce.
Zvuki trub. Korol' Richard sidit na korolevskom trone; vozle nego stoyat
Bekingem, Ketsbi, pazh i svita.
Korol' Richard
(svite)
Podal'she stan'te. Zdes' li Bekingem?
Bekingem
YA zdes', derzhavnyj povelitel' moj!
Korol' Richard
Daj ruku mne. Na etu vysotu
Menya vzveli sovety Bekingema
I pomoshch' pryamo bratskaya tvoya.
CHto skazhesh' ty? Prodlitsya l' slava nasha,
Il' den' odin prozhit' ej suzhdeno?
Bekingem
Prodlitsya i ne na den', a naveki!
Korol' Richard
Moj Bekingem, teper' ya ispytayu -
Iz chistogo li zolota ty slit?
|dv_a_rd-mladenec vse eshche na svete -
Ty ponyal li, cht_o_ ya skazat' hochu?
Bekingem
Prikazyvajte, gosudar'!
Korol' Richard
Kakih zhe
Tebe prikazov nado? Korolem
YA byt' hochu.
Bekingem
Moj gosudar' velikij,
Vy razve ne korol'?
Korol' Richard
Korol'? Korol' - ya?
Byt' mozhet; no |dv_a_rd zhivet na svete?
Bekingem
Tak, povelitel' moj.
Korol' Richard
Ne mnogo tolku
V takih slovah: "Tak, povelitel' moj".
|dv_a_rd zhivet - i dolgo zhit' on budet.
Kuzen, ty prezhde potolkovej byl.
YA vyskazhus' yasnee: ya hochu
Izbavit'sya ot teh shchenkov pobochnyh,
Izbavit'sya nemedlenno. Nu, chto zhe
Ty skazhesh' nam, ne tratya lishnih slov?
Bekingem
CHto korolyu ugodno - to i budet.
Korol' Richard
Sovsem tvoya usluzhlivost' zamerzla,
I sam ty - led. Nu chto zh, soglasen ty
Za delo vzyat'sya?
Bekingem
Gosudar', pozvol'te
Podumat' i potom uzh dat' otvet.
YA zhdat' vas ne zastavlyu slishkom dolgo.
(Uhodit.)
Ketsbi
(tiho, odnomu iz prisutstvuyushchih)
Korol' ne v duhe - zakusil on guby.
Korol' Richard
(shodya s trona)
Net, luchshe ya gotov vesti besedu
S mal'chishkami bezmozglymi, glupcami,
S chugunnoj golovoyu na plechah!
Togo, kto smotrit na menya pytlivo,
Ne nado mne; a Bekingem nadmennyj
Nekstati ostorozhen stal. |j, pazh!
(Pazhu.)
Podi syuda.
Pazh
Moj gosudar'!
Korol' Richard
Skazhi mne,
Ty znaesh' li kogo-nibud', kto b mog
Za zoloto reshit'sya na ubijstvo?
Pazh
YA znayu dvoryanina odnogo,
Kotorogo vysokomernyj razum
Ne mozhet ladit' s toshchim koshel'kom.
Za den'gi on vse sdelaet skorej,
CHem iz-za sotni pros'b krasnorechivyh.
Korol' Richard
A kak zovut ego?
Pazh
Dzhems Tirrel.
Korol' Richard
Ego nemnogo znayu. Tak stupaj
I pozovi ego ko mne sejchas zhe.
Pazh uhodit.
Ne stanu bol'she s hitrym Bekingemom
YA tajnami delit'sya po-sosedski.
Bez _u_stali so mnoj on vse bezhal
I vzdumal duh perevesti ne kstati.
Pust' budet tak!
Vhodit Stenli.
CHto novogo milord?
Stenli
Moj gosudar', sejchas lish' ya uznal,
CHto k Richmondu tajkom bezhal lord Dorset.
Korol' Richard
Poslushaj, Ketsbi: raspusti skorej
Ty sluhi ob otchayannoj bolezni
Moej suprugi Anny; ya zh velyu,
CHtob nikuda ee ne vypuskali.
Da iz dvoryan, ne ochen' znatnyh rodom,
Ty priishchi kogo-nibud' v muzh'ya
Dlya Klarensovoj docheri; mal'chishka zh
Rodilsya glupym i ne strashen mne.
CHto zh ty zevaesh'? Povtoryayu snova
YA moj prikaz: v narode sluh pusti,
CHto koroleva Anna umiraet.
Ne meshkaj zhe: ya dolzhen sokrushit'
V samom nachale pomysly durnye.
Ketsbi uhodit.
|dv_a_rda doch' mne nado v zheny vzyat':
Bez etogo vse budet moj prestol
Stoyat' na hrupkih cherepkah steklyannyh.
Ubivshi brat'ev, v zheny vzyat' sestru -
Put' ne nadezhnyj! No v krovi po gorlo
YA uzh sizhu, i greh rodit grehi.
Da i glazam moim edva l' poladit'
S slezlivym sozhaleniem.
Vhodyat pazh i Tirrel.
Korol' Richard
Ty Tirrel?
Tirrel
(preklonyaya koleno)
Dzhems Tirrel, gosudarya moego
Sluga i vernopoddannyj.
Korol' Richard
Ne lzhesh' ty?
Tirrel
Pust' gosudar' isprobuet menya!
Korol' Richard
Ty soglasish'sya l' iz lyudej nam blizkih
Ubit' kogo-nibud'?
Tirrel
Povelevajte!
No luchshe ya zhelal by umertvit'
Dvuh lic, vrazhdebnyh vam.
Korol' Richard
Pust' tak i budet!
Est' u menya dva smertnye vraga;
CHrez nih ya sna i otdyha ne znayu.
Ih na ruki tebe sdayu ya, Tirrel.
YA govoryu pro teh detej pobochnyh,
CHto v Tauere teper'.
Tirrel
Velite tol'ko
K nim dopustit' menya; ya ne zamedlyu
Vse vashi spasen'ya unichtozhit'.
Korol' Richard
Mne slashche pen'ya rech' tvoya. Vstan' Tirrel!
Vot propusk v Tauer. Podojdi poblizhe:
(SHepchet emu na uho.)
Vot ves' prikaz. Skazhi, chto on ispolnen,
I nagrazhu tebya ya i lyubov'
Svoyu tebe daruyu.
Tirrel
YA sejchas zhe
Pokonchu vse.
(Uhodit.)
Vhodit Bekingem.
Bekingem
Velikij gosudar',
YA uzh obdumal vash prikaz poslednij.
Korol' Richard
Ostavim eto. Slyshal ty izvest'e
O tom, chto Dorset k Richmondu bezhal?
Bekingem
YA slyshal, gosudar'.
Korol' Richard
YA pomnyu, Stenli,
CHto Richmond - syn zheny tvoej. Smotri
I beregis'!
Bekingem
Velikij gosudar',
Osmelyus' ya pripomnit' obeshchan'e,
CHto vashim chestnym slovom skrepleno:
Vy mne hoteli Gerfordskoe grafstvo
S imen'em brata vashego otdat'.
Korol' Richard
Znaj, Stenli, chto kogda zhena tvoya
Vojdet v snoshen'ya s Richmondom - otvetish'
Ty za nee.
Bekingem
CHto skazhet gosudar'
Na pros'bu, chto predstavit' smel emu ya?
Korol' Richard
Mne pomnitsya, chto Genrihom SHestym
Byl Richmondu predskazan tron britanskij,
Kogda eshche mal'chishkoj Richmond byl.
Prestol! Byt' mozhet...
Bekingem
Povelitel' moj!
Korol' Richard
YA eto slyshal sam. No kak zhe Genrih
Ne predskazal, chto ya ego ub'yu?
Bekingem
Vy, gosudar', mne obeshchali grafstvo.
Korol' Richard
Da, Richmond! V |kstere ya byl nedavno
I videl tam odin ya zamok. Mer
Ego mne nazval Rudzhmontom; ya vzdrognul
I vspomnil, kak odin irlandskij bard
Prorochil mne, chto, Richmonda uvidev,
Ne prozhivu ya dolgo!
Bekingem
Gosudar'!
Korol' Richard
Kotoryj chas?
Bekingem
Osmelyusya napomnit'
YA vashe obeshchan'e, gosudar'.
Korol' Richard
Kotoryj chas?
Bekingem
Sejchas udarit desyat'.
Korol' Richard
Tak ne meshaj udarit'.
Bekingem
Gosudar',
YA vas ne ponimayu.
Korol' Richard
Kak durak,
Ty vsem meshaesh'. Ty svoeyu pros'boj
Soobrazhen'ya putaesh' moi,
A k shchedrosti ne sklonen ya segodnya.
Bekingem
Tak soobshchite zh srazu vashu volyu.
Korol' Richard
Ty nadoel nam. Mne ne do tebya.
Korol' Richard i svita uhodyat.
Bekingem
A, vot ono! Prezren'em platit on
Za vse moi bezmernye uslugi.
Tak vot zachem ya vzvel ego na tron!
Pripomnim Gestingsa. Skorej v Breknok
Pokuda golova moya cela.
(Uhodit).
Tam zhe.
Vhodit Tirrel.
Tirrel
Svershilosya neslyhannoe delo -
Krovavoe i lyutoe ubijstvo,
Kogda-nibud' pyatnavshee nash kraj.
Dajton i Forrest, nanyatye mnoj
Soobshchniki v zlodejstve nechestivom,
Dva krovozhadnyh psa, merzavcy zlye,
Peredavaya pagubnyj rasskaz,
Rydali, slovno dvoe rebyatishek.
"Vot kak lezhali milye mladency", -
Skazal mne Dajton. "Tak oni lezhali, -
Obnyav druga druga", - Forrest perebil,
"Prozrachnymi ruchonkami svoimi.
Kak na odnom steble chetyre rozy
Purpurnye blistayut v letnij den',
Tak celovalis' guby spyashchih brat'ev.
Na ih podushke, vozle, ya primetil
Molitvennik - i duh smutilsya moj,
I ya hotel ujti; no satana..."
Tut zamolchal merzavec, i rasskaz
Byl konchen Dajtonom: "My zadushili
Malyutok, my sgubili dva sozdan'ya,
Prelestnee kotoryh nikogda
Priroda nichego ne sozdavala".
Volnuyas' i toskoj, i sozhalen'em,
Zamolkli palachi, i ya ushel,
CHtob korolyu bezzhalostnomu zdes' zhe
Vse rasskazat'. Vot on idet ko mne.
Vhodit korol' Richard.
Tirrel
Privet vam, moj vysokij povelitel'!
Korol' Richard
A, dobryj Tirrel! Radostnuyu vest'
Ty nam prines?
Tirrel
Kogda vam radost' dast
Svershen'e mne doverennogo dela,
To radujtes' - vse koncheno!
Korol' Richard
Sam videl
Ty ih tela?
Tirrel
Sam videl, gosudar'.
Korol' Richard
I ty zhe shoronil ih, milyj Tirrel?
Tirrel
Ih Tauerskij svyashchennik shoronil;
A gde on shoronil ih - ya ne znayu.
Korol' Richard
YAvis' zhe, posle uzhina, ko mne
I rasskazhi v podrobnostyah vse delo;
A sam poka soobrazi o tom,
Kakoj prosit' nagrady - ya zh ispolnyu
Nemedlenno zhelanie tvoe.
Proshchaj zhe!
Tirrel
Vash sluga, moj gosudar'.
(Uhodit.)
Korol' Richard
Syn Klarensa sidit uzh pod zamkom,
Doch' obvenchal ya s bednym dvoryaninom,
Detej |dv_a_rda spat' otpravil ya
Na lono Avraama - i prostilas'
So zdeshnim mirom koroleva Anna.
YA znayu, Richmond hochet v zheny vzyat'
Doch' brata moego, Elizavetu,
I tem soyuzom blizhe k tronu stat'.
Ne dopushchu ya etogo - i sam
Veselym zhenihom idu k princesse.
Bystro vhodit Ketsbi.
Ketsbi
Moj gosudar'!
Korol' Richard
S hudoj il' s dobroj vest'yu
Vlomilsya ty?
Ketsbi
S hudoyu, gosudar'.
Morton bezhal. On s Richmondom. V Vallise
Vooruzhilsya gercog Bekingem
I vystupil na vas s otbornoj rat'yu.
Korol' Richard
Mne Richmond s Ili mogut byt' vrednej,
CHem Bekingem so svoloch'yu svoeyu.
Vpered! Ne mne robet' i vyzhidat',
Ne mne sluzhit' medlitel'nosti vyaloj,
CHto za soboj bessilie vedet
S pohodkoyu ulitki i kaleki.
YA s bystrotoyu plameni lechu,
I pust' perun Merkuriem Zevesa,
Goncov carya, nesetsya vperedi!
Sberi vojska. Moj shchit - sovetnik moj.
Eshche li zhdat'? Nas vrag zovet na boj!
Uhodyat.
Tam zhe. Pered dvorcom.
Vhodit koroleva Margarita.
Koroleva Margarita
Uzhe dozrelo schastie vragov
I v smradnyj zev pogibeli sklonilos'.
YA dolgo zdes' skitalas', vyzhidaya
Ih gibeli - i dozhdalasya ya
Nachala tyazhkih zol. Teper' pora mne
Vo Franciyu. YA znayu, chto konec,
Kak i nachalo, budet dik i strashen.
Syuda idut. Ukrojsya, Margarita
Neschastnaya!
Vhodyat koroleva Elizaveta i gercoginya Jorkskaya.
Koroleva Elizaveta
O, princy molodye,
Moi malyutki nezhnye! Gde vy,
Moi cvetki, uvyadshie do sroka?
Kol' dushi vashi v vozduhe paryat,
Eshche ne skryvshis' v vechnoe zhilishche -
Spustites' vniz ko mne na legkih kryl'yah
I materi svoej uslysh'te plach.
Koroleva Margarita
(v storonu)
Spustitesya i peredajte ej,
CHto ne bez prava sgublen dryahloj noch'yu
Mladencheskij i utrennij vash luch.
Gercoginya Jorkskaya
Pod grudoj zol razbilsya golos moj
I onemel yazyk moj utomlennyj.
|dv_a_rd Plantagenet, zachem ty umer?
Koroleva Elizaveta
(v storonu)
|dv_a_rd poshel v uplatu za |dv_a_rda,
I smertiyu pokrylsya smertnyj dolg
Plantageneta za Plantaganeta.
Koroleva Elizaveta
Za chto, Gospod', zabyl Ty agncev nezhnyh
I volku v past' ih brosit' popustil?
Il' spal Tvoj grom pri etom strashnom dele?!
Koroleva Margarita
(v storonu)
Kogda moj syn i muzh moj umiral!
Gercoginya Jorkskaya
Ty, zhizni gibel', slepota ochej,
Hodyachij prizrak i zhilishche skorbi,
Pozor zemli, mogiloj pozabytyj,
Itog i pamyat' dolgih skorbnyh dnej -
Prisyad' s toskoj na anglijskoj zemle,
Zemle rodnoj, bezbozhno oskvernennoj
I nepovinnoj krov'yu zalitoj!
(Saditsya na zemlyu.)
Koroleva Elizaveta
(sadyas' podle nee.)
Kogda zh ty mne, rodimaya zemlya,
Ne otdyh dash' minutnyj, a mogilu?
Ne sest' hochu ya na syroj zemle,
A kosti v nej slozhit' svoi naveki.
Kto vprave plakat' bolee, chem my?
Koroleva Margarita
YA starshe vas po goryu, i dolzhny vy
Priznat' za mnoj v stradan'yah starshinstvo.
(Saditsya na zemlyu podle nih.)
Kogda v toske vesti besedu mozhno,
Vyskazyvajte mne svoi neschast'ya -
I ya svoi stradan'ya rasskazhu.
Byl u menya |dv_a_rd, moj syn lyubimyj -
I on pogib ot Richarda ruki;
Byl u menya i muzh - ego ubil
Bessovestnyj i krovozhadnyj Richard.
I tvoj |dv_a_rd ot Richarda pogib,
I Richard tvoj byl Richardom pogublen.
Gercoginya Jorkskaya
I u menya byl Richard, Margarita -
I ty sgubila bednogo; byl Ryutland -
I ty ego zarezat' pomogla.
Koroleva Margarita
I Richardom tvoj Klarens umershchvlen!
Iz nedr tvoej utroby vypolz v mir
Proklyatyj ves', chto vseh nas k smerti gonit.
U psa togo eshche glaza smykalis',
A zuby uzh rosli, chtoby terzat'
YAgnyat i krotkoj ih pitat'sya krov'yu.
Toboj rozhden, chtob nas zagnat' v mogily,
Sozdanij Bozh'ih merzostnyj rugatel',
Tiran, kakih ne bylo na zemle,
Muchitel', velichajyushchijsya skorb'yu,
Rydaniem isterzannyh im dush.
O, pravosudnyj, pravednyj Gospod',
Blagodaryu Tebya! Mne sladko videt',
Kak beshenyj i gnusnyj etot pes
Terzaet plemya materi svoej
I kak ona svoj ston meshaet s nashim!
Gercoginya Jorkskaya
Ty, Genriha neschastnaya vdova,
Ne veselis' stradan'yami moimi!
Bog vidit, chto zhalela ya tebya!
Koroleva Margarita
Prosti menya. YA mshchen'em golodna
I tol'ko nachala im nasyshchat'sya.
Pogib |dv_a_rd tvoj, moego |dv_a_rda
Zarezavshij; a tvoj drugoj |dv_a_rd
Za moego |dv_a_rda rasplatilsya:
Tvoj Jork-malyutka mne poshel v pridachu,
Zatem chto on i brat ego ne stoyat
Togo, chto v syne poteryala ya.
Tvoj Klarens, chto |dv_a_rda umertvil,
I vse svideteli krovavoj dramy -
Grej, Vogan, Rivers, i rasputnyj Gestings,
Uzh zadohnulis' v sumrachyh mogilah.
Lish' ada predstavitel' zhiv eshche -
Tvoj Richard zhiv: on dushi pokupaet,
On v ad ih shlet. No blizitsya k nemu
Pozornaya, vsem radostnaya gibel'.
Zemlya razverzlas', demony revut,
Pylaet ad, i molyat sily Neba,
CHtob izverg byl skorej iz mira vzyat.
Konchaj skoree, pravednyj Gospod'!
O, sokrushi ego i zhizn' prodli mne,
CHtob ya mogla skazat': "Izdohnul pes!"
Koroleva Elizaveta
O, predskazala ty, chto budet vremya,
Kogda my vmeste stanem proklinat'
Gorbatuyu i merzostnuyu zhabu,
Kogda ya poproshu tvoih proklyatij
Razduvshemusya zlomu pauku!
Koroleva Margarita
Togda tebya poddel'noyu caricej,
Moeyu blednoj ten'yu ya zvala;
Bylogo schast'ya otbleskom nichtozhnym
I l'stivym perechnem velikih bed.
Ty vverh vzneslas' i ruhnula v puchinu;
Detej tebe na mig sud'ba dala;
Ty stala grezoj prezhnego velich'ya,
Cvetnym znachkom dlya celi smertnyh strel,
Vospominan'em byvshego pocheta,
Smeshnoyu teatral'noj korolevoj
I puzyrem na gladi vodyanoj.
Gde tvoj suprug? gde synov'ya tvoi?
Gde brat'ya? gde tvoya bylaya radost'?
Kto l'stit tebe? kto prekloniv kolena,
Pered toboj krichit: "Poshli Gospod'
Schastlivyh dnej britanskoj koroleve!"
Gde pery, chto sklonilis' pred toboyu?
Gde svita, chto tolpilas' za toboj?
Zabud' zhe eto - na sebya vzglyani
I rassudi o nastoyashchem chase!
Ty ne supruga - gor'kaya vdova.
Ty - plachushchaya mat' detej pogibshih.
Ne razdaesh' ty milostej, a prosish';
Byla ty korolevoj, no teper' -
Rabynya ty, uvenchannaya gorem.
Menya kogda-to prezirala ty,
I chto zh? - tebya teper' ya prezirayu;
Pered toboj drozhali - ty drozhish';
Povelevala ty - a kto teper'
Tvoej povinovat'sya stanet vole?
Perevernulos' schast'ya koleso
I brosilo tebya v dobychu goryu.
Ostalas' tol'ko pamyat' u tebya
O prezhnem i zatmivshemsya pochete.
Ty moj prestol vzyala - beri zh teper'
Zasluzhennuyu chast' moih stradanij;
Beri na plechi gordye svoi
Moej tyazheloj noshi polovinu!
Pora mne snyat' s ustaloj golovy
ZHestokij gruz i sdat' tebe po pravu.
Proshchaj, supruga Jorka! Koroleva
Skorbej i bed, proshchaj i ty! Pora
Vo Francii ukryt'sya, chtoby tam
Naradovat'sya Anglii stradan'yam.
Koroleva Elizaveta
Ne uhodi. Sil'na v proklyat'yah ty -
Uchi zh menya, kak klyast' moih zlodeev.
Koroleva Margarita
Ne spi nochej i golodaj po dnyam,
Pripominaj zhivej byloe schast'e
I s skorb'yu novoj sravnivaj ego,
Voobrazhen'em prelest' umnozhaj
Svoih malyutok, sgublennyh zlodeem,
A v nem - preuvelichivaj vse zloe.
Ukras' tvoyu poteryu i - vinovnik
Poteri toj proklyat'yu podpadet,
I sami priletyat k tebe proklyat'ya.
Koroleva Elizaveta
V slovah tupa ya: proklinaj so mnoyu.
Koroleva Margarita
Skorbyami zaostritsya rech' tvoya
I stanet probivat' odnim udarom.
(Uhodit.)
Gercoginya Jorkskaya
Nuzhna li rech' obil'naya dlya skorbi?
Koroleva Elizaveta
Slova - zastupniki stradal'cev bednyh,
Besplotnye nasledniki vesel'ya,
Ubogie glashatai skorbej.
Puskaj tekut oni - hotya besplotno.
No s nimi serdcu legche.
Gercoginya Jorkskaya
Esli tak,
To daj slovam svobodu - i pojdem,
Pojdem - zadushim gor'kimi rechami
Togo, kto zadushil tvoih malyutok,
Kogo proklyatym synom ya zovu!
Slyshna muzyka.
CHu! on idet! Gotov' svoi proklyat'ya.
Vhodit korol' Richard so svitoj i vojskom.
Korol' Richard
(uvidya dvuh zhenshchin)
Kto smeet nam dorogu zagrazhdat'?
Gercoginya Jorkskaya
YA - chto mogla tvoj put' zagorodit'
K ubijstvu i zlodejstvam nechestivym,
V svoej utrobe zadaviv tebya.
Koroleva Elizaveta
Ty lob prikryl koronoj zolotoyu,
Korony toj vladetelya sgubiv.
Moih detej i brat'ev umertvivshi:
Po vsem pravam, ne carstvennyj venec -
Klejmo nosit' na lbu svoem ty dolzhen!
Gde, rab prezrennyj, gde moi malyutki?
Gercoginya Jorkskaya
Ty - zhaba! Gde tvoj brat? Gde bednyj
Klarens?
Gde Ned Plantagenet, ego ditya?
Koroleva Elizaveta
Gde dobryj Rivers, Vogan, Grej?
Gercoginya Jorkskaya
Gde Gestings?
Korol' Richard
Trubite v truby! Bejte v barabany,
CHtob ne slyhalo nebo glupyh bab,
SHumyashchih na pomazannika Bozh'ya!
Trubit' sil'nee!
Truby i barabany.
(ZHenshchinam.)
A vy vedite rech'
S prilichiem, il' v grome trub voennyh
YA vashi vosklican'ya potoplyu.
Gercoginya Jorkskaya
Ty syn li moj?
Korol' Richard
Da, milost'yu Gospodnej,
Po milosti otca, a takzhe vashej.
Gercoginya Jorkskaya
Tak s krotost'yu perenosi moj gnev.
Korol' Richard
Vy, gercoginya, svoj mne dali nrav,
I vynosit' uprekov on ne mozhet.
Gercoginya Jorkskaya
O, daj skazat' mne vse!
Korol' Richard
Pozhaluj; tol'ko
Ne stanu slushat' ya.
Gercoginya Jorkskaya
Moi slova
I laskovy, i tihi budut.
Korol' Richard
Takzhe
I korotki - v pohod ya toroplyus'.
Gercoginya Jorkskaya
Toropish'sya? A razve ne zhdala
Tebya ya - znaet Bog - v toske i mukah?
Korol' Richard
I razve ne ischezli muki te
S moim rozhden'em?
Gercoginya Jorkskaya
Net, krestom Gospodnim
Klyanusya ya, i sam ty eto znaesh';
Ty rodils_ya_ - i mir mne adom stal:
V stradan'yah tyazhkih ya tebya rodila;
Ty v detstve byl i zol, i svoevolen,
Ty otrokom byl derzok i surov;
Goryachuyu i beshenuyu yunost'
Ty perezhil i, vozmuzhav, yavilsya
Kovarnym, gordym, hitrym, krovozhadnym,
Opasnym v krotosti i tihim v zlobe.
Ty mozhesh' li nazvat' hot' chas odin,
V kotoryj ty otradu mne dostavil?
Korol' Richard
Ni odnogo - lish' mozhet byt', tot chas,
Kogda my s vami zavtrakali porozn'.
A vprochem, esli tak ya vam protiven,
To, gercoginya, ya pojdu vpered
I oskorblyat' vas bolee ne stanu.
|j, barabany!
Gercoginya Jorkskaya
Vyslushaj menya!
Korol' Richard
Rech' vasha slishkom zla.
Gercoginya Jorkskaya
Odno lish' slovo -
I bol'she ne uslyshish' ty menya.
Korol' Richard
Nu!
Gercoginya Jorkskaya
Ili Bog srazit tebya pravdivyj,
Ne dav tebe pobedy v etoj brani,
Il' ya umru ot dryahlosti i gorya,
V lico tebe pred smert'yu ne vzglyanuv.
Nesi zh s soboj proklyatie moe,
I pust' ono v razgar tyazheloj bitvy
Obremenit tebya v sto raz strashnee,
CHem tyazhkij shlem i pancyr' tvoj stal'noj!
YA za vragov tvoih molit'sya stanu!
Malyutki-dushi, deti korolya,
Vdohnut tvoim protivnikam otvagu,
Predskazhut im pobedu i uspeh.
Ty krov' glotal - i zahlebnesh'sya krov'yu,
Ty sramom zhil - i zhizn' okonchish' v srame.
(Uhodit.)
Koroleva Elizaveta
Hot' ya dolzhna strashnee klyast' tebya,
No duh moj slab, i tol'ko v silah ya
Progovorit' "amin'" ee proklyat'yam.
Korol' Richard
Ne uhodi. S toboyu nado mne
Pogovorit'.
Koroleva Elizaveta
YA dlya nozha ubijcy
Uzh ne imeyu carskih synovej.
Mne docheri ostalis' - no oni
Monahinyami nabozhnymi budut:
Im skorbnogo prestola ne vidat',
A potomu ih mne ostavit Richard.
Korol' Richard
Imeesh' ty ditya - Elizavetu;
Ona mila, prekrasna i krotka,
Kak sleduet device carskoj krovi.
Koroleva Elizaveta
Za chto zh ee ty hochesh' umertvit'?
Ostav' ej zhizn' - ya nrav ee isporchu,
YA krasotu ee obezobrazhu,
YA ob®yavlyu, chto izmenila muzhu,
YA doch' svoyu beschestiem prikroyu:
CHtob ot krovavyh ruk ee spasti,
YA vsem skazhu, chto ne |dv_a_rd otec ej.
Korol' Richard
Za chto zh beschestit' carstvennuyu krov'?
Koroleva Elizaveta
CHtob doch' spasti - ya otrekus' ot krovi.
Korol' Richard
Vysokij san spaset ee ot bed.
Koroleva Elizaveta
Kak spas tot san ee pogibshih brat'ev!
Korol' Richard
Neschastnaya sud'ba ih pogubila.
Koroleva Elizaveta
I te, komu meshala zhizn' mladencev.
Korol' Richard
Nikto svoej sud'by ne izbezhit.
Koroleva Elizaveta
Kogda sud'ba v rukah zlodejskih skryta.
Inache b deti umerli moi,
Kogda b tebya Gospod' inache sozdal.
Korol' Richard
Ty govorish', kak budto b ya sgubil
Moih rodnyh plemyannikov.
Koroleva Elizaveta
A kto zhe?
Po rodstvennomu otnyal ty u nih
Rodnyu, svobodu, zhizn' i korolevstvo.
Ne znayu, ch'ya ruka ubila ih,
No mysl' tvoya napravila tu ruku.
YA znayu, chto ubijcy nozh tupoj
Na kamne serdca tvoego natochen,
CHtoby vernej zarezat' agncev bednyh.
Pod noshej gorya oslabela ya:
Bez etogo - nazvav moih malyutok -
Nogtyami b ya vpilas' v tvoi glaza,
Kak yakorem, i, na tebe povisnuv,
YA b zamerla, pokuda b ne razbilas'
O kamennuyu grud' tvoyu, zlodej,
Kak lodka bez snastej i parusov
V puchine razbivaetsya o skaly.
Korol' Richard
Pust' sgibnet cel' pohoda moego
I ves' uspeh moih krovavyh branej,
Kogda tebe i domu tvoemu
YA ne vozdam dobrom za eto gore.
Koroleva Elizaveta
Kakoe schast'e pod nebesnym svodom
Eshche skryvat'sya mozhet dlya menya?
Korol' Richard
A vozvyshenie tvoih detej,
Elizaveta milaya?
Koroleva Elizaveta
Kuda zh?
Na eshafot? na plahu? k smertnoj kazni?
Korol' Richard
Na vysotu velich'ya i blazhenstva
I na vershinu pochestej zemnyh.
Koroleva Elizaveta
Laskaj moyu tosku pustoyu skazkoj!
Kakim velichiem, kakim pochetom
Detej moih ty mozhesh' nadelit'?
Korol' Richard
Vse, chto moe i samogo sebya,
YA docheri tvoej otdam naveki.
Speshi zhe v Letu gorestnoj dushi
Skoree sbrosit' tyagostnuyu pamyat'
Moih voobrazhaemyh obid!
Koroleva Elizaveta
Skorej zhe govori, ne to - ostynet
Vsya krotost' nebyvalaya tvoya.
Korol' Richard
Tak znaj zhe, chto lyublyu ya doch' tvoyu
Ot vsej dushi.
Koroleva Elizaveta
Mat' docheri moej
Ot vsej dushi to znaet.
Korol' Richard
CHto zhe znaet?
Koroleva Elizaveta
CHto doch' moyu ty lyubish' vsej dushoj.
Kak vsej dushoj ee lyubil ty brat'ev.
YA zh vsej dushoj tebya blagodaryu.
Korol' Richard
Ty smysl hudoj daesh' slovam moim.
Ot vsej dushi ya doch' tvoyu lyublyu,
I korolevy san ej predlagayu.
Koroleva Elizaveta
Kto zh budet korolem ej i suprugom?
Korol' Richard
Konechno, tot, kto dast ej carskij san.
Koroleva Elizaveta
Kak! Ty?
Korol' Richard
Konechno. CHto zhe, koroleva,
Na eto skazhesh' ty?
Koroleva Elizaveta
Da chem zhe ty
Ee lyubov' dobudesh'?
Korol' Richard
Nrav devicy
Ty znaesh', i sovet mne dobryj dash'.
Koroleva Elizaveta
I moj sovet ty primesh'?
Korol' Richard
Vsej dushoyu.
Koroleva Elizaveta
Poshli zh, s ubijcej princev molodyh,
Sestre ih dva okrovavlennyh serdca,
Ne pozabyvshi vyrezat' na kazhdom
Slova: "|dv_a_rd" i "Jork". Ona, konechno,
Zaplachet - i togda podash' ty ej,
Kak Margarita tvoemu otcu
Kogda-to, pomnish', podala platok,
Namochennyj v krovi ego rebenka,
CHtob oteret' te slezy, polotno,
Purpurnoyu namochennoe krov'yu
Ee lyubimyh brat'ev. Esli etim
Podarkom ty ee k lyubvi ne sklonish',
To spisok daj vysokih del tvoih;
Pohvastajsya, chto sgubleny toboj
Ee rodnye dyadi - Grej i Klarens,
I rasskazhi, chto ty, lyubya ee,
Pokonchil s zhizn'yu dobroj tetki Anny.
Korol' Richard
Smeesh'sya ty: takim putem edva li
Ponravlyus' ya?
Koroleva Elizaveta
Drugogo net puti,
Kogda ne mozhesh' ty pererodit'sya
I Richardom ne byt', kotoryj eti
Zlodejstva sovershil.
Korol' Richard
Ty ej skazhi,
CHto iz lyubvi k nej sovershil ya ih.
Koroleva Elizaveta
O, da! vozmozhno l' ej ne razdelyat'
Tvoej lyubvi takoj cenoj krovavoj!
Korol' Richard
CHto sdelano, togo ne vorotit'.
I lyudi oshibayutsya neredko,
CHtob kayat'sya v svoih delah potom.
U synovej tvoih ya _o_tnyal carstvo,
No kayus' ya - i docheri tvoej
Venec ya predlagayu. Pogubil ya
Tvoih detej, no zamenyu ya ih
Moim i docheri tvoej potomstvom.
Kol' mater'yu schastlivoj sladko byt',
To po lyubvi ne nizhe imya babki,
I deti te zhe budut u tebya,
Po krovi te zhe, hot' stupen'yu nizhe,
Hot' ih rozhden'e ne neslo s soboyu
Truda, bolezni, celoj nochi stonov.
Ty v yunosti stradala chrez detej -
V moih detyah ty otdohnesh' pod starost'.
Ty shoronila syna-korolya,
No v samom gore ty najdesh' zamenu,
I korolevoj budet doch' tvoya.
Poteryannogo ya vernut' ne v silah -
Beri zhe to, chto v silah ya otdat'.
V toske i strahe brodit syn tvoj Dorset
Buntovshchikom, na chuzhdoj storone,
No nash soyuz vernet ego v otchiznu
K pochetu i vysokim dolzhnostyam.
Korol', na tron venchavshij doch' tvoyu,
Po-bratski primet Dorseta, kak brata.
I korolevoj-mater'yu ty budesh',
I vse oblomki prezhnih skorbnyh dnej
V dvojnom velikolepii voskresnut.
Da, svetlyh dnej eshche dozhdemsya my,
I kapli slez, toboyu prolit_y_e,
V zhemchuzhinah Vostoka k nam vernutsya,
A ih cena, za vremya skorbnyh dnej,
Vozvysitsya desyatikratnym schast'em.
Idi zh otsyuda k docheri svoej
I zolotyh, mladencheskih godov
Zastenchivost' smyagchi svoim sovetom.
Pust' k nezhnoj rechi sluh ona gotovit!
Pust' v nezhnom serdce teplitsya u nej
Svyataya zhazhda sana zolotogo.
Raskroj pred princessoyu vsyu prelest'
Tainstvennyh, zavetnyh brachnyh dnej.
A ya, slomiv mogucheyu rukoj
Prezrennogo bezumca Bekingema,
Vernus' s vencom pobedy na chele -
I doch' tvoyu na carstvennoe lozhe,
Svoi trofei sdav ej, vozvedu
I Cezarem nad Cezarem priznayu,
Ee, caricu serdca moego!
Koroleva Elizaveta
No chto ya ej skazhu? CHto brat otca
Ee ruki zhelaet - ili dyadya?
Ili palach ee rodnyh i brat'ev?
Kakoe imya sochinit' tebe,
CHtob chest' moya, zakon i sam Gospod'
Ne pomeshali ej tebya uslyshat'?
Korol' Richard
Skazhi, chto tem soyuzom prochnyj mir
Dadim my Anglii.
Koroleva Elizaveta
Bor'boj i skorb'yu
Tot prochnyj mir pridetsya ej kupit'.
Korol' Richard
Skazhi, - korol' i povelitel' prosit.
Koroleva Elizaveta
No Car' carej soglas'ya ne daet.
Korol' Richard
Skazhi, chto san velikij zhdet ee.
Koroleva Elizaveta
CHtob, kak i mne, grustit' o nem i plakat'.
Korol' Richard
Skazhi, chto ya lyublyu ee naveki.
Koroleva Elizaveta
No dolgo li prodlyatsya te veka?
Korol' Richard
CHto ya vsyu zhizn' ee leleyat' stanu.
Koroleva Elizaveta
No dolgo l' ty na svete zhit' ej dash'?
Korol' Richard
Kak Nebo i priroda soizvolyat.
Koroleva Elizaveta
Pokuda ad i Richard zahotyat!
Korol' Richard
Skazhi, chto ya, korol' - ee sluga.
Koroleva Elizaveta
Gnushaetsya ona takim slugoyu.
Korol' Richard
Krasnorechivej za menya prosi.
Koroleva Elizaveta
Namerenij blagih ne ukrashayut.
Korol' Richard
Tak prosto peredaj lyubov' moyu.
Koroleva Elizaveta
Ono i prosto, i beschestno budet.
Korol' Richard
Ty goryacha, no melok etot gnev.
Koroleva Elizaveta
Net, kornyami gluboko vros on v zemlyu,
Gde spyat moi malyutki mertvym snom.
Korol' Richard
Ne trogaj strun teh i zabud', chto bylo.
Koroleva Elizaveta
Net, ne mogu, pokuda struny serdca
Ne porvalis'.
Korol' Richard
Klyanus' svyatym Georgom,
Koronoj i podvyazkoyu moej...
Koroleva Elizaveta
Ty osramil Georga i podvyazku,
Koronu zhe - ukral.
Korol' Richard
O, ya klyanus'!
Koroleva Elizaveta
Ostanovis': net klyatvy dlya tebya!
Svyatoj ugodnik osramlen toboyu!
Ty pomrachil zvezdu podvyazki slavnoj
I blesk korony krazhej pogubil!
Kol' very hochesh' ty - klyanisya tem,
CHemu ty ne uspel nanest' pozora!
Korol' Richard
Klyanusya svetom!
Koroleva Elizaveta
Ty ego skvernish'.
Korol' Richard
Otca mogiloj!
Koroleva Elizaveta
Ty ee beschestish'.
Korol' Richard
Samim soboj!
Koroleva Elizaveta
V tebe samom - pozor.
Korol' Richard
Nu, Gospodom!
Koroleva Elizaveta
I Gospoda vseh bol'she
Ty oskorbil. Kogda b ty ne derzn_u_l
Narushit' klyatvy, dannoj pered Bogom,
Soyuz by cvel, |dv_a_rdom zaklyuchennyj,
I ot tvoej ruki ne pal tvoj brat.
Kogda b hranil ty dannye obety,
To carstvennyj metall korony carskoj,
Sverkayushchij na golove tvoej,
Soboyu b krasil nezhnoe chelo
Malyutki moego - i oba princa,
CHto v pyl', k chervyam, v mogilu kinul ty,
Klyatvoprestupnik, zhili by na svete.
Tak chem zhe mozhesh' klyast'sya ty teper'?
Korol' Richard
Vsej budushchnost'yu!
Koroleva Elizaveta
Budushchnost' tvoya
Oskvernena pozorom proshloj zhizni.
Mne pervoj - celym morem gor'kih slez
Ne smyt' togo, chto sdelal ty so mnoyu.
Zemlya polna neschastnymi det'mi
Roditelej, toboyu umershchvlennyh,
I plach sirot pojdet na vsyu ih zhizn'.
Roditeli detej, toboj ubityh,
Kak dryahlye, besplodnye rasten'ya,
Eshche zhivut i vechno budut plakat'.
Tak ne klyanis' zhe budushchej poroj -
Ty v proshlom oskvernil ee do sroka.
Korol' Richard
Vo vsem ya kayus'. |to verno tak,
Kak to, chto ya sebe zhelayu schast'ya,
CHto ya ishchu udachi v brannom dele.
Pust' pogublyu ya sam sebya! Puskaj
Gospod' lishit menya schastlivyh dnej!
Pust' sveta den' i noch' mne sna ne dast,
I zvezdy vse protiv menya vosstanut,
Kogda prekrasnoj docheri tvoej
YA ne lyublyu svyatoj i chistoj strast'yu,
Kogda ya ej ne predan vsej dushoj!
V nej vse moe i vse tvoe blazhenstvo,
A bez nee - tebe i ej, i mne,
I rodine i mnogim chestnym dusham
Grozit beda, pogibel', smert' i zlo.
Odno spasen'e vsem - v soyuze nashem,
A bez nego - nam vsem spasen'ya net.
Mat' milaya - tak zvat' tebya ya smeyu -
Speshi zhe za lyubov' moyu prosit'.
Ne govori o tom, chem prezhde byl ya,
No peredaj, chem byt' zhelayu ya;
Ne vspominaj o tom, chego ya stoyu,
A pomni to, chego ya stoit' budu.
Predstav' ej n_u_zhdy kraya i zabud'
Svoj gnev dlya obshchej i velikoj pol'zy.
Koroleva Elizaveta
Kak? YA sklonyus' na iskushen'ya besa?
Korol' Richard
Konechno, esli bes k dobru vedet.
Koroleva Elizaveta
I ya sebya zabudu dlya nego?
Korol' Richard
Zabud', kogda ty etim zla izbegnesh'.
Koroleva Elizaveta
No ty moih malyutok pogubil.
Korol' Richard
YA shoronyu ih v docheri tvoej
I na ee blagouhannom lone
Oni rodyatsya vnov' tebe na radost'.
Koroleva Elizaveta
YA doch' moyu sklonyu lyubit' tebya?
Korol' Richard
I mater'yu schastlivoyu ty budesh'.
Koroleva Elizaveta
YA k nej idu. Skorej pishi ko mne -
I vest' o nej ty ot menya poluchish'.
Korol' Richard
Proshchaj - i etot nezhnyj poceluj
Ej peredaj.
(Celuet ee.)
Koroleva Elizaveta uhodit.
Nasilu poddalas'
Nepostoyannaya, dryannaya dura!
Vhodit Radkliff i za nim Ketsbi.
Korol' Richard
CHto novogo?
Radkliff
Velikij gosudar',
Na more pokazalsya flot moguchij
U zapadnogo berega, kuda
Begut tolp_y_ somnitel'nyh druzej,
Ne dumaya na boj vooruzhat'sya.
Vse dumayut, chto eto pribyl Richmond
I chto dlya vysadki on zhdet poka
Prihoda opolchenij Bekingema.
Korol' Richard
Skorej gonca k Norfolku. Poezzhaj
Ty, Radkliff, ili Ketsbi. Zdes' on?
Ketsbi
Zdes',
Moj gosudar'.
Korol' Richard
Tak k gercogu skachi.
Ketsbi
Ne stanu medlit' ya.
Korol' Richard
(Radkliffu)
Ty v Solsberi
Sejchas otprav'sya - i, pribyv tuda...
(Ketsbi.)
CHto zh ty stoish', bespechnyj negodyaj!
CHto k gercogu ne edesh'?
Ketsbi
Gosudar',
CHto zh gercogu skazat' ot vas ya dolzhen?
Korol' Richard
Ty prav, moj dobryj Ketsbi. Pust' skorej
On soberet kak mozhno bol'she vojska
I v Solsberi uzh vstretit nas.
Ketsbi
YA edu.
(Uhodit.)
Radkliff
Pribyv v Solsberi, chto zhe delat' mne?
Korol' Richard
Zachem tebe tuda? YA sam poedu.
Radkliff
Vy, gosudar', veleli mne skakat'.
Vhodit Stenli.
Korol' Richard
Razdumal ya. S kakoyu vest'yu, Stenli?
Stenli
Horoshih net vestej, moj gosudar',
No takzhe net vestej sovsem pechal'nyh.
Korol' Richard
CHto za zagadki? Esli nichego
Ni dobrogo, ni zlogo ty ne znaesh',
Tak ne k chemu skakat' po storonam,
A luchshe pryamo peredat' nam delo.
Kakie zh vesti?
Stenli
Richmond vyshel v more.
Korol' Richard
Tak pust' v tom more ko dnu on pojdet!
Trus i beglec! Zachem on v more vyshel?
Stenli
Ne znayu ya naverno, gosudar',
No, kazhetsya...
Korol' Richard
CHto kazhetsya tebe?
Stenli
CHto Bekingem s Dorsetom i Mortonom
Ego zovut na anglijskij prestol.
Korol' Richard
Il' tron moj pust i prazdno carstvo nashe?
Korol' pogib? Mech Anglii propal?
Ne ya l' naslednik carstvennogo Jorka -
I, stalo byt', Britanii korol'?
Skazhi, zachem plyvet syuda tvoj Richmond?
Stenli
Moj gosudar', mogu l' ya eto znat'?
Korol' Richard
A, ty ne mozhesh' znat'! A dumat' mozhesh'
CHto v gosudari metit on tvoi?
YA znayu, nam ty izmenit' zadumal
I peredat'sya Richmondu.
Stenli
V izmene
Menya naprasno gosudar' vinit.
Korol' Richard
Tak gde zhe vojsko, chto b otbit' vraga?
Ty sobral li vassalov i druzhiny?
Tvoi druz'ya begut tolpoj na zapad,
CHtob s korablej prinyat' buntovshchika!
Stenli
Moi druz'ya na severe sobralis'.
Korol' Richard
Nam holodno ot severnyh druzej!
Zachem oni na severe, kogda
Na zapade nam nadobny druzhiny?!
Stenli
Im ne dano prikaza, gosudar'.
Pozvol'te mne sejchas skakat' otsyuda -
I ya styanu vojska i vstrechu vas,
Gde vashemu velichestvu ugodno.
Korol' Richard
Da, da - ty pryamo k Richmondu poskachesh'...
Net, ya tebe ne veryu.
Stenli
Gosudar',
YA povoda ne p_o_dal k podozren'yam:
Predatelem ya ne byl i ne budu.
Korol' Richard
Skachi i sobiraj vojska. No, slushaj:
Tvoj syn Georg ostanetsya pri nas.
Bud' v slove tverd, kogda zhelaesh' ty,
CHtob tverdo golova ego derzhalas'.
Stenli
V otvete on za predannost' moyu.
Pervyj gonec
(vhodya)
Velikij gosudar', iz Devonshira
YA ot lyudej nadezhnyh vest' privez,
CHto ser |dv_a_rd Kortn_i_ i brat ego,
|kseterskij episkop gordelivyj,
S tolpoj druzej podnyali znamya bunta.
Vtoroj gonec
(vhodya)
Velikij gosudar', vooruzhilis'
Gil'dfordy v Kente; kazhdyj chas prihodyat
K nim novye tolpy, i bunt rastet.
Tretij gonec
(vhodya)
Moj gosudar', druzhiny Bekingema...
Korol' Richard
(nanosya emu udar)
Proch', sovy, s vashej pesneyu zloveshchej!
Vot, vot tebe, vpered, do luchshej vesti.
Tretij gonec
YA, gosudar', prishel k vam s vest'yu toj,
CHto nepogodoj i razlivom rek
Rasseyany druzhiny Bekingema;
A sam on, rasteryav svoi vojska,
Kuda-to skrylsya.
Korol' Richard
Nu, prosti menya!
Vot koshelek: lechis' im ot udarov.
Ty ne slyhal, naznachena nagrada
Tomu, kto nam predatelya predstavit?
Tretij gonec
Naznachena, velikij gosudar'.
CHetvertyj gonec
(vhodya)
Moj gosudar', v Jorkshire podnyalis'
Lord Dorset s serom Tomasom Lovelom;
No radostnej drugaya vest' moya:
Flot Richmonda rasseyan burej. Sam on
Na bereg vyslal lodku v Dorsetshir
I sprashival u vojsk na beregu:
Namereny l' oni idti s nim vmeste,
No, poluchiv otvet, chto ih tolp_y_
Prishli ot Bekingema, gercog Richmond
Im ne poveril, podnyal parusa
I put' napravil k beregam Bretonskim.
Korol' Richard
Vpered zhe vse! Gotovy k boyu my -
I esli chuzhezemec-vrag ukrylsya,
Tak sokrushim svoih buntovshchikov!
Vhodit Ketsbi.
Ketsbi
Moj gosudar', zahvachen Bekingem;
No nechego skryvat' i vest' huduyu:
Graf Richmond vyshel k nam na berega;
On v Milforde s mogushchestvennym vojskom.
Korol' Richard
Vpered, vpered! Vse v Solsberi skorej!
Poka my zdes' boltaem, mozhno b bylo
Po-carski past' il' sokrushit' vraga!
Pust' kto-nibud' dostavit Bekingema
K nam v Solsberi; vse prochie - za mnoj!
Komnata v dome lorda Steni.
Vhodyat Stenli i ser YUrsvik.
Stenli
Ty skazhesh' grafu Richmondu ot nas,
CHto krovozhadnyj vepr' v svoej berloge
Porukoj derzhit syna moego,
Georga Stenli. Esli ya vosstanu,
To golova Georga s plech sletit.
Vot pochemu ya medlyu v obshchem dele.
Skazhi mne, gde teper' nash svetlyj Richmond?
Ser YUrsvik
Bliz Pembroka v Vallisse.
Stenli
Kto zh pri nem
Iz znatnyh lic?
Ser YUrsvik
Ser Uolter Gerbert, znamenityj voin,
Ser Gil'bert Tal'bot i ser Vil'yam Stenli,
Oksford, besstrashnyj Pembrok, ser Dzhems Blent
I Rajs ap-Tomas, s hrabroyu druzhinoj;
Est' i drugie slavnye bojcy -
I vse oni na London derzhat put',
Pokuda im ne zagradyat dorogi.
Stenli
Tak poezzhaj zhe k Richmondu - skazhi,
CHto koroleva doch' Elizavetu
Ot vsej dushi emu gotovit v zheny.
Iz etih pisem sam uznaet on,
CHto nado znat'. Proshchaj zhe, ser Kristofer.
Uhodyat.
Solsberi. Ploshchad'.
Vhodit sherif Vil'tshirskij so strazhej, soprovozhdaya na kazn' Bekingema.
Bekingem
Ne hochet govorit' so mnoyu Richard?
SHerif
Ne hochet, dobryj gercog. Pokorites'
Svoej sud'be.
Bekingem
|dv_a_rdovy malyutki,
Vy, Gestings, Rivers, pravednyj korol'
I syn ego |dv_a_rd, i Grej, i Vogan,
Vy, bezzakonno predannye smerti,
Kol' s gnevom vashi sumrachnye dushi
Glyadyat syuda s nebesnoj vysoty,
Poradujtes' moim poslednim chasom!
(Strazhe.)
Skazhite mne, druz'ya, segodnya den'
Pominoven'ya mertvyh?
SHerif
Da, milord.
Bekingem
I etot den' mne dnem poslednim budet!
YA v etot den' pri korole |dv_a_rde
Zval na sebya otmshchenie nebes,
Kol' izmenyu ego zhene i detyam;
YA v etot den' zval gibel' na sebya
Ot teh, komu vsego sil'nee veril.
Tak, tak - nastal den' mertvyh, den' otmshchen'ya
Dlya uzhasom ispolnennoj dushi.
Vsevidyashchij, kotorym ya poklyalsya,
Na golovu grehovnuyu napravil
Tyazhelyj gnet moih pritvornyh klyatv
I lozh' moyu krovavoj pravdoj sdelal.
Tak napravlyaet On mechi zlodeev
Na ih zhe grud'. Vsej tyazhest'yu leglo
Na plechi mne proklyat'e Margarity.
Ona skazala: "Vspomyani menya,
Kogda tebe prob'et On serdce skorb'yu;
Skazhi togda: prava ty, Margarita!"
Nu, chto zh? Vedi menya k pozornoj plahe.
Pust' skorb' za skorb' i sram za sram ya vstrechu!
Uhodyat.
Pole bliz Temvorta.
Vhodyat s barabanami, muzykoj i znamenami Richmond, Oksford, ser Dzhems Blent,
ser Uolter Gerbert i drugie vel'mozhi s vojskami.
Richmond
Spodvizhniki i dobrye druz'ya,
Izmyatye yarmom tirana zlogo!
Ne vstretivshi prepyatstvij, stali my
Na samom serdce rodiny lyubeznoj.
Ot lorda Stenli, moego otca,
YA poluchil horoshie izvest'ya.
Uzh nedalek ot nas tot zloj kaban,
CHto ryl sady i gadil zemli vashi,
Pil vashu krov' i vnutrennosti vashi
Klykami rval iz vas. Proklyatyj zver'
Zaleg v sredine ostrova. Ot nas
Odin lish' perehod k nemu - na Lester.
Itak, tovarishchi, vo imya Boga,
Smelej vpered! Odin krovavyj boj,
Odna lish' shvatka na smert' - i pred nami
Sozrevshej zhatvoj lyazhet vechnyj mir.
Oksford
Vo vsyakom serdce tysyachi mechej
Na boj gotovy s izvergom krovavym.
Gerbert
Ego druz'ya peremetnutsya k nam.
Blent
Ego druz'ya emu iz straha sluzhat,
I v tyazhkij chas otstanut ot nego.
Richmond
Tem luchshe nam. Vpered, vo imya Boga!
Kto verit i nadeetsya, tot k celi
Na lastochkinyh kryl'yah doletit.
S nadezhdoj - rab sil'nee korolya,
A koroli bogam ravny po sile.
Uhodyat.
Bosvortskaya ravnina.
Vhodyat korol' Richard s vojskom, gercog Norfolk, graf Serri i drugie.
Korol' Richard
Razbit' palatki - zdes', na etom pole! -
Lord Serri, chto tak mrachno ty glyadish'?
Serri
Dusha moya svetlee glaz moih.
Korol' Richard
Gde Norfolk?
Norfolk
Zdes', velikij gosudar'.
Korol' Richard
CHto, Norfolk, nam pora nastala
Vovsyu udary poluchat'?
Norfolk
Pora, moj dobryj povelitel',
Udary poluchat' i vozvrashchat'.
Korol' Richard
Palatku mne. Zdes' my perenochuem...
A zavtra gde pridetsya nochevat'?
Nu, gde-nibud'.
Soldaty stavyat korolevskuyu palatku.
Sil'ny buntovshchiki?
Norfolk
Ih tysyach shest', byt' mozhet, sem', ne bol'she.
Korol' Richard
Tak, znachit, my ego sil'nee vtroe;
Da, imya korolya - takaya krepost',
Kakoj im ne vidat'. |j, vy, skorej
Konchat' s palatkoj! Lordy, vy za mnoj
Idite - my osmotrim pole bitvy,
Da priglasit' syuda vozhdej nadezhnyh.
Potoropites' - nechego zevat':
Ne prazdnyj den' dlya nas nastupit zavtra.
Uhodyat.
Vhodyat s drugogo konca polya Richmond, ser Vil'yam
Brendon, Oksford i drugie lordy. Soldaty
stavyat palatku Richmonda.
Richmond
Vse v zolote. Na otdyh solnce skrylos',
I yarkij svet ognistoj kolesnicy
Prorochit nam na zavtra svetlyj den'. -
Ser Vil'yam, ty shtandart moj ponesesh'. -
Podajte mne bumagi i chernil!
V palatke nacherchu ya plan srazhen'ya,
Raspredelyu vozhdej ya po mestam
I s nimi silu nebol'shuyu nashu.
Ty, graf Oksf_o_rd, i ty, ser Vil'yam Brendon,
I ty, ser Uolter, budete so mnoj.
Graf Pembrok stanet pri svoej druzhine.
Moj dobryj Blent, ty pozhelaj ot nas
Horoshej nochi grafu i v palatku
Ego ko mne po_u_tru priglasi,
Hot' k dvum chasam. Da kstati, kapitan,
Ty znaesh', gde druzhina lorda Stenli?
Blent
Kogda uznal znamena ya ego -
I dumayu, chto ya ne obmanulsya -
Ego otryad za polovinu mili
Na yug ot moshchnoj rati korolya.
Richmond
Kogda bede bol'shoj ne podvergayas',
Ego ty mozhesh' videt', dobryj Blent,
Vruchi emu zapisku etu. V tom
Nuzhda bol'shaya.
Blent
ZHizn'yu ya klyanus'
Ispolnit' vse. Pust' Bog poshlet vam, sir,
Spokojnoj nochi.
Richmond
I tebe, moj drug.
Pojdemte zhe, druz'ya, derzhat' sovet,
Syuda v palatku.
Uhodit s lordami v svoyu palatku.
Vhodyat v korolevskuyu palatku korol' Richard,
Norfolk, Radkliff, Ketsbi i drugie.
Korol' Richard
Kotoryj chas?
Ketsbi
Sejchas probilo devyat',
CHas uzhina.
Korol' Richard
YA uzhinat' ne budu.
Daj mne syuda bumagi i chernil.
Mne uzok shlem - ispravili l' ego?
Razlozheno l' oruzhie v palatke?
Ketsbi
Vse, povelitel' moj, davno gotovo.
Korol' Richard
Nu, dobryj Norfolk, k mestu svoemu,
Da ne zevaj, glyadi za chasovymi.
Norfolk
Sejchas idu, moj gosudar'.
Korol' Richard
A zavtra
Do zhavoronkov vstan'.
Norfolk
YA ne prosplyu,
Velikij gosudar'.
(Uhodit.)
Korol' Richard
|j, Radkliff!
Radkliff
Zdes' ya.
Korol' Richard
Poslat' skorej gerol'da k lordu Stenli,
CHtob on syuda privel vojska svoi
Do solnca - ili syn ego Georg
Provalitsya v puchinu vechnoj nochi.
Ketsbi uhodit.
(Odnomu iz slug.)
Nalej stakan vina, podaj nochnik.
CHtob belyj Serri k _u_tru byl osedlan
I ne byli chtob kop'ya tyazhely. -
Poslushaj, Radkliff!
Radkliff
Gosudar'!
Korol' Richard
Ty videl
Nortemberlenda mrachnogo segodnya?
Radkliff
On s groznym grafom Serri, na zare
Hodili ot druzhiny do druzhiny
I obodryali voinov svoih.
Korol' Richard
Nu, horosho. Daj mne stakan vina.
Segodnya chto-to ya ne vesel duhom,
Ne tak ya bodr, kak to byvalo prezhde.
Postav' stakan. CHernila i bumaga
Gotovy?
Radkliff
Vse gotovo.
Korol' Richard
Tak proshchaj;
Da chasovyh prover'; a pered utrom
Pridi podat' oruzhie. Stupaj!
Radkliff i Ketsbi uhodyat: palatka Richarda
zakryvaetsya. Otkryvaetsya palatka Richmonda.
V nej Richmond, Stenli, lordy i slugi.
Stenli
(Richardu)
Na shlem k tebe pobedu ya zovu!
Richmond
Moj slavnyj otchim, ya tebe zhelayu
Teh blag, kakie tol'ko mozhet dat'
Noch' eta temnaya. Skazhi zhe mne,
CHto - mat' moya? Zdorova li ona?
Stenli
Zdorova i tebya blagoslovlyaet,
I za tebya molitvy k Bogu shlet.
No k delu. Neprimetno noch' letit:
Uzh zaredel s vostoka mutnyj sumrak,
I nekogda mne tratit' dolgih slov.
Kogda zajmetsya utro, stroj vojska
I smelo predostav' svoyu sud'bu
Na volyu brani i udarov smertnyh.
YA pryamo ne mogu k tebe primknut',
No obman_u_ ya vremya i na boj
K reshitel'noj minute podospeyu.
Ty znaesh', chto pri pervom smelom shage,
V moih glazah tvoj yunyj brat Georg
Pojdet na kazn'. Proshchaj! S toboyu nam
Opasno, da i nekogda menyat'sya
Toj druzheskoj i laskovoyu rech'yu,
CHto dlya druzej v razluke tak mila.
Pust' Bog nam dast dosug dlya nezhnyh slov!
Proshchaj zhe! Ne robej - i Bog s toboyu!
Richmond
(lordam)
Milordy, provodite lorda Stenli
Do vojsk ego. Hot' ya dushoj vstrevozhen,
No popytayus' zadremat' slegka,
CHtoby na utro, vmesto kryl pobednyh,
Svincovyj son menya ne ohvatil.
Proshchajte zh, lordy! Dobroj nochi vam!
Stenli i lordy uhodyat.
Gospod'! Gospod'! Tebya boec Tvoj molit:
Vzglyani s nebes na voinov moih,
Vlozhi im v ruki tyazhkij mech otmshchen'ya
I pust' ego udar neotrazimyj
Vragam nadmennym shlemy sokrushit!
Karaj svoih zlodeev cherez nas
I daj nam vohvalit' svoyu pobedu!
Moj bodryj duh Tebe vruchayu ya
I glaz moih ya okna opuskayu.
I v sne, i v bden'i ohrani menya!
(Zasypaet.)
Duh princa |duarda, syna Genriha SHestogo,
podnimaetsya mezhdu dvumya palatkami.
Duh |duarda
(korolyu Richardu)
Tebe na dushu tyazhko lyazhet zavtra
Vallijskij princ, |dv_a_rd Plantagenet.
Pripomni zhe, kak na T'yuksbr_i_jskom pole,
Vo cvete let, menya zarezal ty.
Umri zh v otchayan'i! Bud' vesel, Richmond;
Ubityh princev dushi - za tebya;
Syn Genriha prishel k tebe s privetom.
Podnimaetsya duh korolya Genriha.
Duh Genriha SHestogo
(korolyu Richardu)
Ty yazvami smertel'nymi, ubijca,
Pomazannika telo ispyatnal.
Pripomni Tauer, smert' moyu i, vspomniv,
Umri v otchayan'i! Korol' tvoj Genrih
Tebe izrek otchayan'e i smert'!
(Richmondu.)
Ty pobedish'! Ty svyat i krotok duhom.
Genrih, tot, chto tebe prorochil tron,
Tebya vo sne privetstvuet segodnya.
Podnimaetsya duh gercoga Klarensa.
Duh Klarensa
(korolyu Richardu.)
Tebe na dushu tyazhko lyazhet zavtra
Tvoj brat rodnoj, neschastnyj gercog Klarens,
Tvoim vinom proklyatym smytyj s mira,
Predatel'ski pogublennyj toboj.
No zavtra v bitve obo mne ty vspomnish'
I vyronish' zat_u_plennyj tvoj mech.
Umri zh v otchayan'i!
(Richmondu.)
Potomki Jorka,
Bezvinno umershchvlennye, na Nebo
Za dom Lankasterskij molitvy shlyut.
Pust' angely vedut tebya k pobede!
Privet tebe - zhivi i schastliv bud'!
Podnimayutsya duhi Riversa, Greya i Vogana.
Duh Riversa
(korolyu Richardu)
Tebe na dushu tyazhko lyagu zavtra
YA, Rivers, obezglavlennyj toboj.
Umri zh v otchayan'i!
Duh Greya
(korolyu Richardu)
Pripomni Greya
I vozmutis' otchayan'em v dushe!
Duh Vogana
(korolyu Richardu)
Umri v otchayan'i! Pripomni v bitve
Ty Vogana i v strahe bros' kop'e!
Vse tri duha
(Richmondu)
Prosnis' - tvoj vrag ubit obidoj nashej.
Prosnis' - i v boj! Pobeda zhdet tebya.
Podnimaetsya duh Gestingsa.
Duh Gestingsa
(korolyu Richardu)
V krovi i zle ty zhil - i v zle prosnesh'sya
I na krovavom pole konchish' dni.
YA Gestings - i tebe prorochu ya
Otchayan'e i smert'!
(Richmondu.)
Prosnis', prosnisya,
Svyataya, bezmyatezhnaya dusha,
Na boj za Angliyu - i zhdi pobedy!
Podnimayutsya duhi dvuh maloletnih princev,
detej korolya |dvarda.
Duhi
(korolyu Richardu)
Ne zabyvaj vo sne rodnyh malyutok,
CHto v Tauere ty zadushit' velel.
Tebe na grud' svincom my lyazhem, Richard,
I k gibeli i k sramu uvlechem.
Bedu tebe prorochat deti brata:
Umri v otchayan'i!
(Richmondu.)
Spokojno spi
I radostno prosnisya, chestnyj Richmond!
Tebya ot veprya angely hranyat.
ZHivi i carstvuj v carstvennom potomstve!
|dv_a_rda deti shlyut tebe privet!
Podnimaetsya duh korolevy Anny.
Duh korolevy Anny
(korolyu Richardu)
ZHena tvoya trevozhit son tvoj, Richard -
Ta Anna bednaya, chto bliz tebya
Minut pokojnyh i vo sne ne znala.
No zavtra, v bitve, obo mne ty vspomnish'
I vyronish' zatuplennyj svoj mech.
Umri zh v otchayan'i!
(Richmondu.)
Ty - neporochen,
Ty mozhesh' spat' i grezit' o pobede!
ZHena vraga molilas' za tebya.
Podnimaetsya duh Bekingsma.
Duh Bekingema
(korolyu Richardu)
YA pervym dobyval tebe koronu
I pal poslednej zhertvoyu tvoej.
O, zavtra v bitve vspomni Bekingema
I zadohnis' ot uzhasa, zlodej!
Pust' smer' i krov' tebya trevozhat v grezah!
Iznemogaj i sgibni ot toski!
(Richmondu).
Pogib ya, ne prispev k tebe na pomoshch';
No ne robej i serdcem ukrepis'!
S toboj v boyu Gospod' i sily Neba -
I Richard s vysoty svoej padet!
Duhi ischezayut.
Korol' Richard prosypaetsya i vskakivaet s posteli.
Korol' Richard
Smenit' konya! Perevyazhite rany!
Umiloserdis', Iisuse! Tss!
Vse eto son. Ty, sovest', zhalkij trus,
Muchitel' moj! Gde ya? Gluhaya polnoch';
Ogon' blestit kakim-to sinim svetom.
Drozhu ya; vse v holodnyh kaplyah telo.
Mne strashno. No chego zh? YA zdes' odin,
YA Richarda lyublyu i Richard - drug mne;
YA - tot zhe ya. Zdes' net ubijcy. Net,
Zdes' est' ubijca. Da, ubijca - ya!
Bezhat' mne? Ot kogo zhe? ot sebya?
I ot chego bezhat'? ot mshchen'ya, chto li?
Kto zh budet mstit'? YA - samomu sebe?
No ya lyublyu sebya. Za chto zh lyublyu?
Il' ya sebe dobro kakoe sdelal?
O, net! sebe skorej ya lyutyj vrag
Za merzkie dela i prestuplen'ya.
YA izverg. Net, ya lgu - ne izverg ya.
Durak, ne l'sti! Durak, sebya ty hvalish'!
Sto yazykov u sovesti moej,
I kazhdyj mne tverdit po sotne skazok,
I v kazhdoj skazke izvergom zovet.
YA klyatvam izmenyal i - strashnym klyatvam;
YA ubival - i strashno ubival ya;
Tolpy grehov - i gibel'nyh grehov -
Soshlis' pered ogradoyu sudebnoj,
I vse krichat: "On greshen, greshen, greshen!"
Otchayan'e gryzet menya. Nikto
Iz vseh lyudej lyubit menya ne mozhet.
Umru ya - kto zaplachet obo mne?
Menya l' zhalet' im, ezheli ya sam
Sebya zhalet' ne v silah i ne vprave?
Mne grezilos', chto dushi mertvecov,
Ubityh mnoj, soshlis' v moyu palatku
I kazhdyj mne grozil i zval na zavtra
Otmshchenie na golovu moyu.
Vhodit Radkliff.
Radkliff
Moj gosudar'!
Korol' Richard
Kto tam?
Radkliff
YA, Richard Radkliff.
Dva raza uzh v derevne petuhi
Privetstvovali utro rannim krikom.
Vse nashi vstali i vzyalis' za laty.
Korol' Richard
O, Radkliff, strashnyj son prisnilsya mne!
CHto skazhesh' ty? Nadezhno l' nashe vojsko?
Radkliff
Nadezhno, gosudar'.
Korol' Richard
Boyus', boyus' ya...
Radkliff
Moj gosudar', da kto zh boitsya snov?
Korol' Richard
Svyatym klyanus' ya Pavlom, v etu noch'
Dusha moya ot snov smutilas' bol'she,
CHem ot otryada v desyat' tysyach vojska
V oruzhii i s Richmondom dryannym!
Eshche ne rassvelo. Pojdem so mnoyu,
Podslushaem, chto v vojske govoryat
I ne taitsya l' gde kakoj izmeny.
Uhodyat.
Richmond prosypaetsya. Vhodyat Oksford i drugie
vel'mozhi.
Lordy
Privet tebe i s dobrym utrom, Richmond!
Richmond
Proshu proshchen'ya, bditel'nye lordy!
Vy razbudili sonnogo lenivca.
Lordy
Kak spali vy, milord?
Richmond
Sladchajshij son
I samye blistatel'nye grezy,
Kogda-nibud' plenyavshie sonlivcev,
S uhodom vashim pali mne na dolyu.
Vse dushi, chto zloj Richard pogubil,
Kazalos' mne, sletelisya v palatku
I mne krichali: "Ne robej! Pobeda!"
Klyanus' vam, serdcu veselo pripomnit'
Takoj otradnyj son. A chto, milordy,
Kotoryj chas?
Lordy
Sejchas prob'et chetyre.
Richmond
Pora vooruzhit'sya - i za delo!
(Vyhodit k vojskam.)
Druz'ya moi, ya k vam uzh rech' derzhal,
I bol'she govorit' teper' ne vremya,
Vy pomnite: sam Bog za delo nashe!
Moleniya ugodnikov chestn_y_h,
Molitvy dush, zagublennyh bezvinno,
Stoyat za nas, kak groznaya stena;
Iz vseh, kto protiv nas, odin lish' Richard
Pobedy svetloj ne zhelaet nam.
Kto vozhd' vragov? Sograzhdane moi,
Ih vozhd' - tiran, muchitel' i ubijca:
On krov'yu d_o_byl carstvennuyu vlast',
Putem krovavym do venca doshel
I rasterzal soobshchnikov zlodejstva;
Prezrennyj kamen' derzko zasiyal
V oprave pyshnoj trona zolotogo -
I Bozhij vrag vzoshel na tron britanskij.
Idite zh na Gospodnego vraga,
I Bog poshlet svoim bojcam nadezhdu!
Slomite krovozhadnogo tirana -
I sladok budet son spokojnyj vash!
Na boj s vragami rodiny svoej -
I rodina zaslugi vashi vspomnit!
Na boj, za chest' i schast'e vashih zhen -
I zheny vashi radostno vas vstretyat!
Na boj, za vashih yunyh synovej -
I vnuki vas laskat' pod starost' budut!
Itak, za Boga i prava lyudej,
Vpered znamena, nagolo mechi!
Holodnym trupom na zemle syroj
Gotov ya lech' - cenoj popytki smeloj;
No ezheli pobeda zhdet menya,
YA voinov poslednih ne zabudu.
Gremite truby radostno i smelo!
Svyatoj Georg i Bog - za nashe delo!
Uhodyat.
Vhodyat korol' Richard, Radkliff, svita
korolya i vojsko.
Korol' Richard
Tak chto zhe govorit Nortemberlend?
Radkliff
CHto Richmond nichego v vojne ne smyslit.
Korol' Richard
On pravdu govorit. A Serri chto zhe?
Radkliff
S ulybkoj otvechal: "Tem luchshe nam!"
Korol' Richard
I eto pravda: tak ono i est'.
B'yut chasy.
CHto, skol'ko bilo? Daj mne kalendar'.
Kto videl solnce?
Radkliff
YA ego ne videl.
Korol' Richard
Ono ne svetit chto-to - a po knige
Uzh solnce na vostoke celyj chas.
Znat', chernyj den' komu-nibud' pridetsya! -
|j, Radkliff!
Radkliff
Gosudar'?
Korol' Richard
Ne vidno solnca,
I nebo grozno hmuritsya nad vojskom.
Doloj by etu rosu, chto pokryla
Slezami zemlyu! Solnce ne vstaet...
CHto zh mne do solnca? Esli nado mnoyu
Grozoj navislo nebo, to ono zhe
Ne veselej na Richmonda glyadit.
Vhodit Norfolk.
Norfolk
K oruzhiyu, velikij gosudar'!
Vragi uzh v pole.
Korol' Richard
Strojtes', bejte sbor!
Vnuzdat' konya da s®ezdit' k lordu Stenli,
CHtob on sejchas k nam vel svoi vojska.
YA n_a_ pole sam vyvedu druzhiny -
I vot prikaz moj, kak idti na boj:
I konnye, i peshie polki
Peredovyh otryadov stanut ryadom;
Na seredine razvernut' strelkov.
Dzhon, gercog Norfolk i lord Tomas Serri
S pehotoyu i konnicej pojdut.
Za nimi sam ya dvinus' s glavnoj siloj,
Sam v boj vvedu krylatye polki
Otbornoj konnicy - i pust' togda
Svyatoj Georg za nas! CHto skazhesh', Norfolk?
Norfolk
(podavaya zapisku)
Prikaz horosh, moguchij gosudar';
No vot chto nynche ya nashel v palatke.
Korol' Richard
(chitaet)
"Ty boek, Dzhek N_o_rfolk, no pomni odno:
Tvoj barin uzh kuplen i prodan davno!"
Pridumana vragami shtuka eta. -
Nu, dzhentl'meny, stan'te po mestam.
Ot grez i vzdorov ne smushchajtes' duhom;
Pro sovest' trusy govoryat odni,
Pytayas' tem pugat' lyudej moguchih.
Pust' nasha sovest' - budut nashi ruki,
A nash zakon - mechi i kop'ya nashi!
Somknites' zhe - i gryanem na vraga!
Ne na nebo, tak v ad vojdem my ryadom.
CHto zh vam eshche pred bitvoyu skazat'?
Pripomnite, s kem vy na boj idete -
So stadom merzkih plutov i brodyag,
S bretonskim sorom, zhalkimi rabami,
CHto kraj, lyud'mi nabityj, izrygnul
Na gibel' i bezumnye nabegi.
Vash tihij son vstrevozhili oni;
U vas est' zemli - im zemel' teh nado;
Krasivyh zhen poslala vam sud'ba -
I vashih zhen prishli oni beschestit'.
I kto zh vedet ih? Tot molokosos,
CHto mater'yu byl vykormlen moeyu,
Mal'chishka, chto bedu i holod znal,
Lish' v bashmakah taskayasya po snegu.
Smetem zhe v more pakostnyh brodyag,
Othleshchem zhe ob_o_rvancev francuzskih,
Golodnyh i otchayannyh rabov,
Prezrennyh krys, kotoryh vsya nadezhda
Na grabezhi, kotorym bez vojny
Ot nishchety povesit'sya prishlos' by
Kogda uzh nam byt' bitym suzhdeno,
Tak pust' zhe b'yut nas lyudi, a ne gnil',
Ne vyrodki bretonskie, kotoryh
Na ih zemle otcy i predki nashi
Toptali, kolotili i zatem
Detej styda im brosili na pamyat'.
Im - nashih zhen? Im - nashih docherej?
Im - nashi zemli? CHu! Ih barabany!
Na boj, dvoryane Anglii! Na boj,
Britanii lihie poselyane!
Strelki, vpered - i bejte pryamo v serdce!
Lomajte kop'ya, nebesam na strah!
Prishpor'te gordyh k_o_nej boevyh,
Sil'nej, sil'nej i vskach' po luzham krovi!
Vhodit gonec.
Korol' Richard
Nu, chto zhe Stenli? Gde ego vojska?
Gonec
Moj gosudar', idti on otkazalsya.
Korol' Richard
Georgu Stenli golovu doloj!
Norfolk
Vragi uzhe boloto pereshli.
Okonchiv boj, ego kaznit' uspeem.
Korol' Richard
V grudi zabilas' tysyacha serdec.
Vpered znamena! Pryamo na vraga!
Svyatoj Georg! Pust' drevnij brannyj krik
Vdohnet v nas yarost' ognennyh drakonov!
Spustilasya pobeda nam na shlemy!
Vpered - i na vraga!
Uhodyat.
Drugaya chast' polya.
SHum srazheniya. Vhodyat Norfolk s vojskom; k nemu navstrechu - Ketsbi.
Ketsbi
Na pomoshch', gercog Norfolk, vyruchaj!
Korol' tvorit v boyu za chudom chudo:
Kak beshenyj, v opasnost' lezet on.
Pod nim konya ubili: bez konya
On rubitsya i v glotku samoj smerti
Kidaetsya, chtob Richmonda syskat'.
Na vyruchku, milord, il' vse propalo.
SHum srazheniya. Vbegaet korol' Richard.
Korol' Richard
Konya! Konya! Prestol moj za konya!
Ketsbi
Vam kon' gotov - spasajtes', gosudar'!
Korol' Richard
Proch', rab! YA zhizn' moyu na kartu stavlyu,
I ya dozhdus', chem konchitsya igra!
SHest' Richmondov, dolzhno byt', vyshlo v pole:
YA pyateryh ubil, a ne ego!
Konya, konya! Prestol moj za konya!
Uhodyat.
Bitva prodolzhaetsya. Begstvo korolevskoj armii.
Pokazyvayutsya korol' Richard i Richmond i udalyayutsya,
srazhayas'. Zvuki trub. Nakonec vhodyat Richmond,
Stenli s koronoj i drugie lordy s vojskom.
Richmond
Hvala Tvorcu, tovarishchi moi!
Hvala Tvorcu i nashej sile brannoj!
Za nami den'! Izdohnul lyutyj pes!
Stenli
Hvala tebe ot nas, besstrashnyj Richmond!
Ty nam sebya dostojno pokazal.
Primi zh venec, pohishchennyj zlodeem!
S ego chela krovavogo on snyat,
I na chele tvoem opyat' zableshchet,
Tebe na radost' i na slavu vsem!
Richmond
I pust' Gospod' "amin'" nam s neba skazhet!
No zhiv li molodoj tvoj syn, Georg?
Stenli
ZHiv, gosudar'. On v Lestere, kuda my
Idem segodnya, esli ty velish'.
Richmond
Kto iz vel'mozh pogib segodnya v bitve?
Stenli
Lord Uolter Ferrers, gercog Dzhon Norfolk,
Ser Robert Brekenberi i ser Brendon.
Richmond
S pochetom dolzhnym ih pohoronit';
Pomilovan'e ob®yavit' vragam,
Kotorye s pokornost'yu k nam pr_i_dut;
A tam, svershivshi carstvennyj obryad,
Vmig Rozu Beluyu i Aluyu my Rozu
Soedinen'em vechnym primirim,
I nebo, chto mrachilos' ih bor'boj,
Na tot soyuz otradnyj ulybnetsya.
Izmennik lish' "amin'" ne skazhet nam!
Terzal sebya v bezumii nash kraj,
S slepoyu zloboj brat borolsya s bratom,
Otec rodnoj razil rodnogo syna -
I syn otca v srazhen'i ubival.
Lankaster s Jorkom besheno srazhalis'.
I v rodine ot nih rosla vrazhda.
Teper' zhe Richmond i Elizaveta,
Nasledniki dvuh carstvennyh domov,
Vo imya Boga, pust' soedinyatsya,
I pust' ih deti, kol' velit Gospod',
Dadut godam gryadushchim mir smirennyj,
Obil'e blag zemnyh i dni vesel'ya!
Slozhi zh, o Bozhe, mech izmeny zloj,
CHtob on ne mog vernut' k nam dnej krovavyh,
CHtob Anglii neschastnoj ne prishlos'
Opyat' tochit' krovavyh slez potoki!
Ne dopusti, chtob vrag nash zaklyatoj
V rodnoj zemle popral nash mir svyatoj!
Zazhili rany, sgibnul obshchij vrag,
I skazhet nam Gospod': "Da budet tak!"
Uhodyat.
Last-modified: Mon, 15 Sep 2003 17:01:52 GMT